Goðasteinn - 01.09.1971, Side 54

Sigþór Sigurðsso/i,
Litla-Hvamtni:
Manntapinn við
Dyrhólaey 1871
Eins og annálar og sagnir hcrma, hefur seinni hluti 19. aldar oft
verið harður og einjárningskenndur. Kom þetta hart niður bæði á
mönnum og málleysingjum, þar sem allur aðbúnaður var mjög tak-
markaður sökum ríkjandi fátæktar svo sem ótal dæmi sanna.
Koma harðindin þó verst við, þar sem þcttbýlt var og fólks-
fjöldi mikill. Á ég hér sérstaklega við sveitir landsins, en þær
höfðu þá þorra íslendinga á sínu framfæri. Þá voru einstöku sveit-
ir, er voru mjög setnar fólki, og skapaðist það einkum ef viðkom-
andi sveit eða hreppur hafði upp á einhver hlunnindi að bjóða og
þá helzt matarkyns. Nú ef þau hins vegar urðu ekki nýtt eða
brugð.ust af öðrum ástæðum, þá var alltaf vá fyrir dyrum, svo
takmarkaður var landbúnaður þessara mannmörgu staða yfirleitt.
f þessari grein skal leitast við að skýra frá atburðum, er skeðu
fyrir 100 árum við Dyrhólaey og einnig lýsa nokkuð högum fólks
á þeim tíma.
Gamall málsháttur segir: „Allir eru bændur tii jóla“. Ég geri
ráð fyrir, að þessi orðskviður hafi átt við landsmenn í heild, en
svo mikið er víst, að hér í Mýrdal var hann rétt lýsing á afkomu
fólks.
Við þurfum ekki að fara lengra aftur í tímann en til aldamóta,
þá var almcnnt sagt hér, að ef ekki fiskaðist „við sand“ á vetrar-
vertíð, væri hungur þegar út á liði.
52
Goðasteinn