Goðasteinn - 01.06.1986, Side 35

Sigurður Björnsson, Kvískerjum:
Svá sagði Sæmundr prestr
inn fróði
í Landnámu er yfirleitt ekki getið um heimildir að því sem sagt
er frá. Líklegt er að mest af efni hennar hafi verið tengt ættartölum
frá landnámsmönnum, því að ákvæðin um það hverjir ættu bauga
að taka eftir frændur sína, eins og þau eru í Grágás, hefðu verið
marklaus, ef menn hefðu ekki vitað um ætt sína allt til landnáms-
manna þegar lögin voru rituð. Hvort allir hafa vitað skil á sinni ætt
svo langt skiptir þó ekki máli, því nóg hefði verið að nokkrir menn
í hverri ætt gætu sagt örugglega til um það en höfundar Landnámu
hafa eflaust átt hægt með að vita hverjir það voru. Flestir þeir, sem
nefndir eru landnámsmenn áttu afkomendur og er því Iíklegt að á
dögum Landnámuhöfunda hafi menn vel vitað hvaðan hvaðeina
var komið.
En Naddoður víkingur átti hér ekki afkomendur svo vitað sé. Þar
varð sagan því ekki tengd ættartölu og því sérstök ástæða til að geta
um hvaðan hún var komin, og þar er bætt við: „Svá sagði Sæmundr
prestr inn fróði”. Ekki er raunar ljóst, hvort þar er átt við að öll
sagan sé frá honum runnin eða aðeins seinasta málsgreinin hvar
hann kom að landinu, en líklegra er að öll sögnin sé frá honum
komin.
Sé þessi athugasemd komin frá Styrmi Kárasyni hinum fróða, er
annað tveggja, að í minnum hefur verið haft að Sæmundur hafi
sagt þetta, eða að hann hefur séð þetta skrifað eftir Sæmund. Varla
þarf að rökstyðja það, að orðið „sagði” getur alveg eins þýtt ritað,
enda stundum enn notað í þeirri veru.
Sé þetta hinsvegar haft beint eftir Sæmundi milliliðalaust hefur
þessi hluti Landnámu verið skrifaður fyrr en talið hefur verið og er
Goðasteinn
33