Goðasteinn - 01.06.1986, Page 49

Tómas Helgason frá Hnífsdal:
Hvenær hófst fóðurbætisnotkun
og forðagæsla hér á landi?
Þegar stórt er spurt, er að sjálfsögðu búist við að stórt sé svarað.
Svo verður þó ekki að þessu sinni heldur leitað svara í nokkrum
gömlum ritum. Það er býsna mikinn fróðleik að finna í annálum
og öðrum gömlum ritum, sem ekki er daglega rifjaður upp.
Mér er það vel ljóst að spurningunni verður ekki svarað til fulls,
en gömlu ritin gætu orðið til þess að vekja upp umræður og
athuganir.
Fyrst lítum við í Brandsstaðaannál Björns Bjarnasonar á Brands-
stöðum í Húnavatnssýslu og sjáum hvað hann segir um árið 1836:
„Eftir nýár hláka og enn þá auð jörð. 13. jan skipti um með snjófalli
og hörkum. Með þorra komu hross á gjöf. Þó brutu þau niður á
hálsum og heiðum þar hris var undir á móti vestri fram yfir mið-
þorra. Alla góu jarðlaust að öllu en veður stillt og frosthægt. Um
jafndægur kom snöp í fjöllum mót sólu, svo hross og sauðir lifðu
af eftir það, sem gefið var út, hjá þeim er heyþrota urðu, en almennt
stóð fé og hross við fram í maíbyrjun.
Um páska, 4. apríl, kom upp jörð en byrgðist brátt aftur. 12.—13.
apríl rak hriðarkast mikið hafís að Norðurlandi, en norðaustan-
lands kom hann um miðjan vetur. Sumarmálavikuna var stöðug
fannkomuhríð um 6 daga svo ófært varð bæja milli með hesta.
Þreytti það heylausa að bera það milli bæja, hvar sem fáanlegt var.
Nokkrir skáru af heyjum á góu. Sást nú best ofeyðsla og hirðuleysi
að safna heyjum á góðu árunum, en frumbýlingum var ómögulegt
að komast vel af. Allur fjöldi manna hefði fellt fé sitt um kross-
messu en góður bati kom 1. maí.
Goðasteinn
47