Náttúrufræðingurinn - 2023, Blaðsíða 59

Surtsey
– Ljóð og myndir
Surtseyjargosið hófst að morgni 14. nóvember 1963
og fagnar Surtsey 60 ára afmæli í ár. Gosið hófst
sem neðansjávargos og telst það með lengstu eld-
gosum Íslandssögunnar en það stóð allt til miðs árs
1967 eða í rúm þrjú og hálft ár. Strax á öðrum degi
gossins kom í ljós eyja upp úr sjónum og stækkaði
hún hratt næstu vikur og mánuði.

Henni var gefið nafnið Surtsey eftir eldjötninum
Surti úr Norrænni goðafræði. Gosið vakti mikla
athygli innanlands sem utan en myndun slíkrar
eldfjallaeyjar er mjög sjaldgæfur atburður.
Jarðfræðingar gátu fylgst með þróun gossins
og í fyrsta sinn urðu menn vitni að og gafst færi á
að rannsaka og staðfesta kenningar um myndun
móbergs. Einnig hafa líffræðingar fengið einstakt
tækifæri til að fylgjast með landnámi plantna,
fugla og annarra lífvera síðustu áratugina. Eyjan
var friðlýst árið 1965 og árið 2008 var hún skráð
á heimsminjaskrána.
Á næstu opnum eru birt ljóð um Surtsey eftir
félaga Bragskinnu; áhugafélag fólks um brag-
fræði og íslenskt mál. Með ljóðunum fylgja
myndir eftir ýmsa fræðimenn og málverkið
hér að neðan er af gróðri í Surtsey, eftir
Þórunni Báru Björnsdóttur myndlistarkonu.