Náttúrufræðingurinn - 2023, Blaðsíða 42

hitastig sem fer yfir 50°C, og tau má
hita í þurrkara fari hitinn upp fyrir
50°C. Framleiddir hafa verið færan-
legir hitaklefar sem viðhalda þessu
hitastigi og er hentugt að stinga í þá
ýmsum munum sem þola 50°C hita án
þess að skemmast.2,3
Brennheit gufa er stundum notuð
til að drepa veggjalýs, en gæta verður
að því að gufustrókurinn sé ekki svo
sterkur að egg og ungviði þyrlist upp og
lendi á stöðum þar sem það lifir áfram.
Hægt er að stinga hlutum sem þola að
blotna inn í gufubað sem kynt er upp
fyrir 50°C.2,3
Kælimeðferð byggist á því að drepa
veggjalýs í frosti. Frysting í kistum eða
klefum drepur veggjalús fari frostið
niður í -18°C í að minnsta kosti 10
klukkustundir. Best er að hafa það
sem frysta skal í loftþéttum umbúðum.
Kælimeðhöndlun með þurrís (fljót-
andi CO2 sem er haft í þrýstikút) hefur
einnig gefið allgóða raun. Efninu er
þá sprautað með sérstökum búnaði á
staði þar sem dýrið leynist. Þurrísinn
gufar upp við -79°C og þessi skyndi-
legi kuldi drepur egg jafnt sem gyðlur
og fullorðin dýr. Sambærileg aðferð er
að nota fljótandi köfnunarefni (N) sem
sýður við -179°C.2,3
Notkun skordýraeiturs hefur verið
algengasta leiðin til að útrýma veggjalús
á undanförnum áratugum en sá böggull
fylgir skammrifi að dýrin mynda mót-
stöðu gegn sumum þessara eiturefna
þannig að árangursríkast er talið að
beita ýmsum mismunandi aðferðum
við útrýmingaraðgerðirnar (sjá Inn-
skotskafla C).
SUMMARY
The bed bug’s (Cimex lectularius)
history in Iceland
Bed bug (Cimex lectularius) is an insect
that sucks blood from humans and several
mammalian and bird species, e.g. dogs,
cats and poultry. Norwegian whalers
that moved to Framnes in Dýrafjörður
in 1893 were probably first to bring bed
bugs to Iceland. Earlier records of bed
bugs in the country are unknown. Five
years later (1898) bed bugs had spread
from the whale station to the neigh-
bouring farm. In the following years and
decades bed bugs spread further along in
the country, first in the neighbourhood
of Framnes, later in the capital area.
Actually, in the 1930s, bed bugs had
been reported from all parts of Ice-
land. They commonly hitchhiked to
new places in suitcases, used furniture
and in clothing. In certain cases, sail-
ors arriving from abroad brought bed
bugs to their homes. The occurrence
and distribution of bed bugs in Iceland
peaked in the mid-1940s. However, as
soon as DDT became available, and
this new effective insecticide became
systematically used to fight the pest,
bed bugs could be rapidly eradicated
in human residences. The use of DDT
in Iceland was banned in 1996. The last
confirmed case in the 1970s was de-
tected on a poultry farm in the capital
area. In the 1980s, bed bugs began to
emerge again. Around 2004, pest con-
trollers in the capital area dealt with
some 10 bed bug cases annually. Two
decades later (2023) these numbers
are believed to have increased to sev-
eral hundred per year, and they are now
spotted in all parts of Iceland. Most fre-
quently, bed bugs are detected in hotels,
guesthouses, Airbnb flats and in rooms
of migrant workers or immigrants.
Veggjalús (Cimex lectularious).
− Bed bug (Cimex lectularius).
Ljósm./Photo: Adobe Stock
Náttúrufræðingurinn
42
Ritrýnd grein / Peer reviewed