Náttúrufræðingurinn - 2023, Blaðsíða 47

Íslenski melrakkinn
– annar hluti
Takmarkandi og stýrandi
áhrifaþættir íslenska
refastofnsins, fæða og tímgun
Ester Rut Unnsteinsdóttir
Í FYRSTA HLUTA greinaflokksins um íslenska melrakk-
ann var fjallað um stofnbreytingar, veiðar og verndun.
Farið var yfir lagalega stöðu tegundarinnar hér á landi
og sagt frá því hvernig vöktun íslenska refastofnsins fer
fram. Sagt var frá því hvernig vöktun refastofnsins er
byggð á samstarfi í veiðum og vísindum og hversu hagnýt
þau langtímagögn sem hafa safnast á þeim vettvangi eru
til rannsókna á tímum mikilla breytinga á norðurslóðum
undanfarna áratugi. Í þessum hluta er fjallað um það hvaða
áhrif fæðuframboð og breytingar í bráðarstofnum hafa haft
á viðkomu og stofnbreytingar íslenskra refa undanfarna
áratugi. Öfugt við það sem þekkt er erlendis er engan
breytileika að finna í frjósemi íslenskra refalæðna. Fjölgun
í refastofninum er því ekki hægt að skýra með breytileika í
frjósemi, heldur er það hlutfall kynþroska einstaklinga sem
tekur þátt í tímgun hverju sinni sem máli skiptir. Viðkoman
hefur takmarkast af burðargetu landsins hverju sinni og
er fyrst og fremst háð fæðuframboði, sem hefur tekið
breytingum við hlýnandi veðurfar undanfarna áratugi.
Íslenski melrakkinn hefur sérstöðu vegna einangrunar
sinnar frá öðrum stofnum tegundarinnar en viðbrögð hans
við breytingum í veðurfari og fæðuskilyrðum geta sagt til
um afdrif tegundarinnar á öðrum búsvæðum norðurslóða
á tímum hnattrænnar hlýnunar.
Refur kemur heim á greni í kvöldsólinni með spörfuglsunga í kjaftinum.
– Father fox comes home to the den at sunset. Ljósmynd / Photo: Einar Guðmann.
47
Ritrýnd grein / Peer reviewed