Læknablaðið - 01.04.2023, Qupperneq 33

L ÆKNABL AÐIÐ 2023/109 201
hún, en tvíburarnir hennar, Karl Milutin
og Júlía Guðrún, sem eru á þrítugsaldri,
eru farin að heiman.
„Þau eru komin með sitt sjálfstæða
líf og ég allt í einu komin á þann stað að
vilja koma heim.“ Dóttirin er meistari í
lýðheilsu frá Michigan-háskóla og komin
hingað heim og starfar á Vogi. Sonur-
inn hins vegar í hagfræðinámi, fyrst í
Harvard en nú MIT. „Hann er ekkert að
koma til Íslands en það að dóttirin fór
heim spilaði inn í ákvörðun mína.“
Erna stóð í ströngu í COVID í New
York síðustu ár sín þar. „COVID skall á
með þvílíkum krafti og offorsi. Það bjóst
enginn við þessari stærðargráðu,“ segir
hún en New York er lendingarstaður
stórs hluta heimsins og sýkingarnar því
úr mörgum heimshornum. „Holskefla
varð því í New York.“ Hún var þá yfir-
maður smitsjúkdóma á stærsta spítala
Fréttir af Hollywood-leikurunum Förruh Fawcett og Michael
Douglas hafa varpað ljósi á HPV-veirukrabbamein.
„Hún deyr úr endaþarmskrabbameini árið 2009 og hann
fékk hálskrabbamein. Hann kom út og sagði að hann hefði
fengið krabbamein vegna munnmaka. Hann sagði það í gríni
en þetta vakti athygli á veirunni,“ segir Erna Milunka Kojic,
smitsjúkdómalæknir.
„Ég ber endaþarmskrabbamein saman við leghálskrabba-
mein. Þetta er sama anatómían, sama veiran sem veldur sama
sjúkdómi,“ segir Erna. Því sé mikilvægt að skima endaþarm
rétt eins og legháls. Vandi steðji þó að.
„Hægt er að skera leghálsinn úr en að taka hluta af enda-
þarmi er meiriháttar mál. Þrátt fyrir það ætti að taka áhættu-
hópa út og skima.“
Manhattan þar sem gripið var til alls
konar ráða til að eiga við fjöldann.
„Þetta er í mars 2020. Við vissum ekk-
ert. Sem dæmi má nefna að við vorum
að reyna að draga þekkingu af SARS-
COV-1. Þá átti alls ekki að gefa stera og
setja fólk á öndunarvélar sem fyrst. Þessi
veira hagaði sér hins vegar öðruvísi og
þetta hentaði henni ekki,“ segir hún.
Fyrstu viðbrögð hafi verið fálm-
kennd. „Við vorum að prófa okkur
áfram. Við fórum í mikla rann-
sóknarvinnu, bera saman og setja fólk á
ólíkar meðferðir. Sumar reyndust góðar
en aðrar ekki, gagnslausar, jafnvel skað-
legar,“ segir hún og lýsir því hvernig
tjaldað var yfir heilu göturnar á Man-
hattan til að koma sjúklingum fyrir. „Ég
hugsaði: Hvert er ég komin?“ Fyrst hafi
allir verið í sjokki.
„En það var ákveðin spenna í lofti.
Erna Milunka Kojic er nýr yfirlæknir smitsjúkdóma á
Landspítala. Hún kom til landsins um miðjan desem-
bermánuð, líst vel á spítalann og segir að ef eitthvað
fái hana til að snúa aftur til New York sé það veðrið.
Mynd/gag
Hollywood-kastljós á HPV-krabbamein
„Ég hélt að hér væri allt í hræðilegum ólestri.
Það er ekki þannig. Landspítali glímir við
sömu vandamál og önnur sjúkrahús. Þau
eru flóknir vinnustaðir og fyrirbæri þar sem
margt spilar inn í“