Mímir - 01.04.1962, Blaðsíða 25

í síðasta hefti Menntamála (sept,-—des.
1961) birtist álvktun um íslenzkukennslu í
gagnfræðaskólum, sem fundur nokkurra ís-
lenzkukennara í Reykjavík, kvaddur saman
af fræðslumálastjóra, liafði gert. 1 ályktun
þessari koma fram margar merkilegar til-
lögur um breytingar á námsefni og námstil-
högun, sem eflaust verða til mikilla bóta, ef
þær ná fram að ganga.
Þessar hugleiðingar eru fjarri því að vera
gagnrýni á þessum tillögum, heldur eins kon-
ar viðbót.
Einn stærsta gallann á núverandi fyrir-
komulagi bygg ég vera þann, að í kröfum til
unglingaprófs er allt of lítill greinarmunur
gerður á greindustu unglingunum, sem lík-
legir eru til framhaldsnáms, og hinum lakari.
Að vísu er með tillögum þeim, sem ég nefndi
áðan, bent á skref í rétta átt, þar sem la'gt
er til, að unglingapróf í málfræði og bók-
menntum verði ekki landspróf, eins og það
er nú. Gefst þá skólunum nokkurt svigrúm
til að liaga þessu eftir eigin geðþótta. En
þetta er ekki nóg. Þær kennslubækur, sem
nú eru notaðar, eru fjarri því að vera við
liæfi lakari bekkja unglingastigsins. Handa
þeim vantar fyrst og fremst bækur, þar sem
minna er af þululærdómi en meira af alls
kyns raunhæfum verkefnum. Þyrftu þau
jafnframt að vera þannig gerð, að mögulegt
væri að vekja ábuga nemendanna á viðfangs-
efninu. Eins og málfræðikennslu befur verið
hagað fram að þessu í gagnfræðaskólum,
befur bún að allt of miklu levti snúizt um
beygingafræðistagl, sem kemur málkennd
nemenda að sáralitlum notum, en hefur það
eitt í för með sér, að þeir fyllast ævilangri
óbeit á öllu námi, sem kennt er við íslenzku.
Sannleikurinn er sá, að stöSnun og íhaldssemi
hefur einkennt starfsaSferðir og val náms-
efnis í íslenzku lijá öllum þorra kennara síð-
ustu áratugina.
Ein orsök þess er, að mikill skortur er á
mönnuni með nægilega menntun til að ann-
ast íslenzkukennslu í gagnfræðaskólum, en
það er aftur rökrétt afleiðing af þeirri stefnu
j)jóðfélagsins að sekta kennaraefni fyrir að
afla sér menntunar og því, að við Háskóla
Islands er ekki liægt að taka neitt próf í ís-
lenzku, sem hæfilegt er fyrir gagnfræðaskóla-
kennara. Það er ekki sanngjarnt að ætlasl
til þess, að rnenn leggi á sig 6—7 ára nám til
að verða gagnfræðaskólakennarar, þótt }>að
liafi raunar margir gert, enda hlýtur íslenzku-
deild að setja markið hærra með lokaprófum
sínum en að útskrifa gagnfræðaskólakennara.
Hún á að útskrifa menn með vísindalega
þjálfun.
Því fer j)ó fjarri, að kennaraskortur geti
afsakað núverandi ástand. Kennsluaðferðir
og námsefni verða að vera í stöðugri endur-
skoðun með hliðsjón af almennri þróun sálar-
og uppeldisfræði, nýjustu aðferðum við móð-
urmálskennslu erlendis og tillögum og ábend-
ingum starfandi kennara. Þessari jjekkingu
þarf síðan að miðla binum ýmsu skólum jafn-
óðum. Lítil þjóð eins og Islendingar verður
að bagnýta sér reynslu annarra þjóða, ef bún
á að komast eitthvað áfram. Þetta á ekki síður
við móðurmálskennslu en annað. Þessu mætti
koma mjög áleiðis, án þess að tilkostnaður
þyrfti að aukast nokkuð að ráði. Nú gilda
j>ær reglur, að kennarar, sem starfað bafa
visst árabil, geti fengið árs orlof á fullum
launum til að mennta sig erlendis og kynna
sér fræðslumál. Þessu orlofi þyrfti að fylgja
sú kvöð, að kennararnir gæfu ýtarlega skýrslu
um það, sem þeir liefðu lært nvtsamlegt í för
sinni, og síðan ætti fræðslumálaskrifstofan
að vinna úr jicssum skýrslum og dreifa niður-
stöðunum meðal kennara. Við bljótum að
geta bagnýtt okkur í miklu ríkara mæli en
nú er gert reynslu þeirra þjóða, sem lengst
eru á veg komnar í uppeldismálum og eiga
við svipuð vandamál að stríða. Má í þessu
sambandi benda á ágæta grein eftir Óskar
Halldórsson cand. mag., sem birtist í Mennta-
jnálum árið 1957.
Ályktun sii, sem ég vitnaði til bér að ofan,
hófst með Jjessum orðum: „Aðalmarkmið ís-
17