Mímir - 01.02.1974, Blaðsíða 29

við sér, þegar kennslustundinni var lokið." Bæk-
ur Armanns um félagana Ola og Magga eru
mun betri og hefði fremur átt að gefa þær út
aftur. Annars hefur Armann það aðallega sér
til ágætis, að hann kann að segja sögu þannig
að allt komist til skila, þótt ekki séu þær eins
miklar á dýptina og lengdina.
Af þýddum bókum hef ég ekki lesið mikið.
Æsisögur eru enn áberandi meðal þeirra, og
þær les ég ekki ótilneydd. Nokkrar afbragðssög-
ur má þó nefna.
Fyrsta bókin um Jósefínu eftir Maríu Gripe
er með betri bókum, sem ég hef lesið. Jósefína
eist upp við óvenjulegar aðstæður og er óvenju-
legt barn, en þráir að verða venjulegt barn,
þó án þess að gera sér grein fyrir því. Sagan
ber með sér að hún er unnin af óvenjumikilli
vandvirkni, persónum er lýst af mikilli nær-
færni og manngæsku. Það skín út úr sögunni,
hversu vænt höfundi þykir um fólkið sitt með
kostum þess og göllum.
Bækur Anne-Cath. Vestly um Aróru og Litla
bróður og Stúf eru einnig óvenjulegar, einkum
held ég að allir hafi gott af að kynnast Aróru
og fjölskyldu hennar. Þetta eru merkilega for-
dómalausar bækur og sjálfsagt ætlaðar til þess
öðrum þræði að losa fólk við hefðbundna for-
dóma.
Og þegar ég minnist á fordóma sé ég, að
ég gleymdi að geta um eina góða íslenska bók
fyrir lítil börn, Rauða fiskinn eftir listamann-
inn Sigrúnu Guðjónsdóttur. Þetta er ævintýri
með félagslegum boðskap, smekklega gerður
texti og frábærlega fallegar myndir.
Mikið stefnuleysi er ríkjandi hér í sambandi
við þýðingar, þótt úr því hafi ræst á allra-
seinustu árum. Yfirleitt er ástandið mun skárra
í barnabókum en unglingabókum, þótt árlega
séu gefin út ævintýri Andersens svo útþynnt,
að hann þekkti þau ekki sjálfur þótt hann læsi
þau, og Doddabækur og annað þvílíkt dót, sem
flytur glæpasöguna allt niður í rimlarúmið á
firna lélegu máli. Og kannski mætti bæta við
ævintýrum Andrésar andar og familíu, sem upp-
fræða börnin í kænskubrögðum braskarans og
auðjöfursins, sem alltaf fer með sigur af hólmi.
En unglingabækurnar eru verr á vegi staddar.
Kannski eru ekki skrifaðar góðar sögur fyrir
unglinga í útlöndum? Þessar bækur eru vand-
lega aðgreindar eftir kynferði og oftast er sögu-
formúlan bundin við kyn söguhetju. Smá-
heimiliserfiðleikar og ástarsorgir handa telpun-
um, sem trúlofast helst ekki síðar en sextán
ára, hetjudáðir og njósnastarfsemi handa drengj-
unum, sem hafa aldrei augum barið kvenmann
á ævi sinni — eða fara vandlega dult með, ef
svo er. En á síðustu árum hefur kvenfólkið
sótt æ oftar inn á svið karlmannsins, hér sem
annars staðar, og stundar nú njósnir og glæpa-
rannsóknir af krafti. Við þetta stand dvínar
áhugi þeirra á trúlofunum, en piltarnir eru
samt á sínum stað — við hlið þeirra. Eg vil
endilega fá bók um stúlku, sem verður barns-
hafandi 15 ára og fær fóstureyðingu. Og sú
bók má einnig fjalla að jafnmiklu leyti um
strákinn, sem stendur í þessu með henni.
En nú er ég komin inn á hálar brautir og
pistillinn líka orðinn nógu langur. Eg vil að
lokum biðja þess í hljóði, að menn minnist
þess, að barnabækur eiga líka að vera bók-
menntir. Þær eiga að þroska börnin sem bók-
menntafólk. Sá maður, sem álítur að hann geti
skrifað fyrir börn, af því að hann þekkir börn
vel (hefur kennt lengi) og vill ef til vill boða
þeim einhvern boðskap, fer villur vegar. Það
þarf meira til en viljann ef skapa á lifandi bók-
menntir. Það þarf hæfileika, sköpunargáfu, elju-
semi og sjálfsgagnrýni •— meðal annars!
Silja Aðalsteinsdóttir.
29