Mímir - 01.06.2007, Blaðsíða 68

kk. *o > ð; *R> r
kvk. *ð > ó; stutt -u fellur brott
(2) a. frnorr.nf.et. > ííú.fótr
b. frnorr.nf.et. *brök-u > físl. brók
Endingin -r hefur varðveist í karlkynsorðum í
eintölu en ekki í kvenkynsorðum, sem eru orð-
in endingarlaus, enda er um upprunalegan ö-
stofn að ræða í kvenkynsorðunum. Orð úr
öðrum flokkum hafa bæst við þennan flokk á
forníslenskum tíma sem leiðir til þess að ekki
öll orð í flokknum hafa mynstrið rót + ending
án viðskeytis. Það vantar rúnadæmi um frum-
norrænu beyginguna en búast má við að end-
ingarnar hafi verið þessar:
(3) Et. nf. -r
þf. -0
þgf. -0
ef. -r
< *-R
< *-un (a-hljv.)
< *-i (z'-hljv.)
< *-ír (z-hljv.)
Ft.nf. -r < *-ír
þf. -r < *-ír
þgf- -um
ef. -a
(z-hljv.)
(z-hljv.)
(zz-hljv.)
Eins og bent var á að ofan tilheyra bæði karl-
kyns- og kvenkynsorð þessum beygingarflokki
og af beygingarmynstrinu að dæma ættu nafn-
orðin að hafa sömu beygingu í eintölu, en svo er
ekki lengur. Munur á karlkyni og kvenkyni er
kominn fram í eintölu, sbr. nísl.nf.et.yö'/zzr og
brók. Sum karlkynsorð beygjast í eintölu eins og
w-stofnar, sbr. físl.fóti; fingrogvetr, sjá (4), eða
eins og zz-stofnar, sbr. físl. naglog maór, sjá (5),
en kvenkynsorð geta haft beygingu eins og _-
stofnar, sjá (6), eða varðveitt upprunalega mynd
í ef.et., sjá (7):
(4) kk.nf. fótr sbr. bógr zz-stofn
þf. fót
þgf föti (frá zz-st. —» z-hljóðvarp, sbr. b0gt)
ef. fótar (frá zz-st. —» -ar í ef.)
(5) kk.nf. nagfi sbr -fugl zz-stofn
þf. nagl
þgf- nagli (frá zz-st.: endingin -i veldur ekki z-hljóðvarpi, armi)
ef. nagls (frá zz-st.: -s í ef.; búast má við *-ar í ef.)
(6) kvk.nf. brók (frá ö-st. —» nf.et. sgk : hljóðrétt væri *brðkr)
þf. brók
þgf brók (frá ö-st. —> þgf. sgk/-u : hljóðrétt væri *br$k)
ef. brókar (frá ö-st. —» ef.et. sakar : hljóðrétt væri *br0kr)
(7) kvk.nf. nátt (frá ö-st. nf.et. sgk : hljóðrétt væri *náttr, ekkert kvk.-orð í þessum flokki hefur
nf.et. með r-endingu)
þf. nátt
þgf nátt / nóttu (frá ö-st. —» þgf. sgku : þgf.et.með -zz)
ef. nætr
Eins og sést af dæmunum að ofan hafa ending-
arnar í eintölu verið á flakki milli orðflokka og
þess vegna er kominn fram munur í eintölu.
2 Karlkynsorðið nagl í físl. er kvenkynsorðið nögl í nísl.
Það sem einkennir orðin í þessum flokki í
fleirtölu er z-hljóðvarp á rótarsérhljóði og end-
ingin -r í nf. og þf.ft. (sbr. físl.fétr, brékr), þ.e.
nf. og þf.ft. er eins bæði í karlkyns- og kven-
kynsorðum:
66