Mímir - 01.06.2007, Blaðsíða 8

sína: Um handrit að Guðmundar sögu bróður
Arngríms (1960), og var það hans fyrsta fræði-
lega grein. Nokkrum árum síðar vakti C-gerð
Guðmundar sögu biskups athygli hans og nán-
ari athugun leiddi í ljós að hún skipaði veglegri
sess í þróunarsögu Guðmundar sagna en áður
hafði verið talið. Það varð úr að hann gerði úr
garði vísindalega útgáfu allra fjögurra gerða sög-
unnar. Utgáfa á Guðmundar sögu biskups varð
þar með aðalviðfangsefni hans í fræðunum.
Fyrsta bindið sá dagsins ljós árið 1983 (Ævi
Guðmundar biskups. Guðmundar saga A), en
honum varð fljótlega ljóst að sér mundi ekki
endast aldur til að gefa út öll fjögur bindin ef
uppteknum hætti væri haldið, og fól verkið við
tvö síðustu bindin yngri fræðimönnum. Við
annað bindi útgáfunnar (B-gerð) ætlaði hann
hins vegar að ljúka einmitt á síðasta ári, og til
þess var hann sestur að á sínum gamla vinnu-
stað, Arnasafni í Kaupmannahöfn, þegar hann
varð bráðkvaddur. Stefán tók einnig að sér að
gefa Guðmundar sögu biskups út fyrir Hið ís-
lenska fornritafélag og var sú vinna langt kom-
in er hann lést.
Utgáfa texta útheimtir að öll þekkt handrit
hans séu rannsökuð og rannsókn Stefáns á
handritum Guðmundar sögu leiddi m.a. af sér
ljósprentaða útgáfu á átta handritsbrotum með
sögum af íslenskum biskupum með rækilegum
inngangi um skrift og málfar sem kom út árið
1967 sem sjöunda bindið í ritröðinni Early Ice-
landic Manuscripts in Facsimile (Sagas oflce-
landic Bishops. Fragments ofEight Manuscripts).
Þekking Stefáns og áhugi á málsögu og
handritum að fornu og nýju leiddu hann einnig
á aðrar brautir, og sér þess m.a. stað í ritgerða-
safninu Stafkrókum, sem Stofnun Árna Magn-
ússonar gaf út í tilefni af sjötugsafmæli hans
(ritið kom út árið 2000). Sem dæmi um það má
nefna athuganir hans á biblíumáli fyrr og nú.
Stefán var málfræðingur en hann lagði einnig
stund á handritafræði í víðri merkingu þess orðs
(skriftarfræði þar með talin), textafræði og al-
menna menningarsögu, þ.e.a.s. fílólógíu í gam-
alli merkingu þess orðs. Hann var afar fróður
um handrit, sérstaklega mál þeirra, skrift, skrif-
ara og innihald, en „kódikólóg“ var hann ekki í
þrengri merkingu orðsins. Hann sinnti skriftar-
rannsóknum meira og minna alla starfsævina
og var því afar vel að sér um skrift og skrifara;
það má segja að hann hafi verið sjálflærður
„paleograf' og mjög áhugasamur um allt sem
viðkom skrift.
Arið 1970 hvarf Stefán heim til íslands og
gerðist starfsmaður við Handritastofnun ís-
lands (síðar Stofnun Árna Magnússonar á Is-
landi, sem er nú hluti af nýrri stofnun sem ber
heitið Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum
fræðum), en ári síðar hófust afhendingar hand-
rita frá Kaupmannahöfn til stofnunarinnar í
Reykjavík, sem tók á móti handritum þessum
og varðveitir fyrir hönd Háskóla íslands.
Handritastofnun Islands átti því láni að
fagna að þangað réðust í upphafi góðir fræði-
menn og duglegir með mikla þelckingu og
brennandi áhuga á viðfangsefnum sínum. Stef-
án hafði samt gert sér í hugarlund að það yrði
stærri hópur en raun varð á á íslandi, sem sýndi
handritum og handritarannsóknum áhuga.
Hann var einnig stundakennari við heimspeki-
deild Háskóla Islands (sem heitir nú Hugvís-
indadeild) flesta vetur 1981-94 og kenndi
handritalestur og málsögu. Nokkrir stúdentar
skrifuðu hjá honum lokaritgerðir (bæði B.A. og
M.A.) og hann átti sæti í doktorsnefnd þegar
hann lést. Hann tók við forstöðu Árnastofnun-
ar þegar Jónas Kristjánsson lét af störfum 1994,
og þeim verkum gegndi hann með prýði þau
fjögur ár sem þá voru eftir af opinberri starfsævi
hans. Hann var samhliða forstöðumannsstarf-
inu prófessor með takmarkaða kennsluskyldu
við heimspekideild og hélt áfram að kenna
handritalestur og málsögu.
Einn þáttur starfa Stefáns við Árnastofnan-
irnar í Kaupmannahöfn og Reykjavík var að
leiðbeina fólki við úgáfustörf og aðrar rann-
6