Mímir - 01.06.2007, Blaðsíða 20

skáldskapinn í nyt svo minningargreinarnar ná
listrænu flugi. Höfundar bregða fyrir sig stíl-
brögðum til að skapa rétta andblæinn og stund-
um eru minningarnar settar á svið svo að hinn
látni stendur ljóslifandi fyrir framan okkur. Ef
til vill skiptir ekki öllu hvort sagan sem sögð er
sé sönn. Hún segir það sem segja þarf og bregð-
ur upp lifandi mynd af einstaklingnum sem er
minnst. Sviðsetning eins og sú sem hér fer á
eftir segir okkur svo miklu meira en upptalning
á mannkostum:
Einn sona X spyr: Pabbi, úr hverju em stjörn-
urnar og tunglið, af hverju er það á himnum
og aldrei fyrr en komið er kvöld? Þá brosir
fósturfaðir minn, spennir hestinn frá heyvagn-
inum og segir okkur að setjast hjá sér á jörð-
ina litla stund, hann ætlar að slfyra þetta fyrir
okkur. Svo leggst hann endilangur í grasið,
þreyttur maður eftir strangan vinnudag, talar
við okkur lágri hægri röddu sinni, útskýrir og
fræðir um þessar fallegu, merkilegu stjörnur
(Morgnnblaðið 1966).
Kjarninn í endurminningagreinunum er sá að
einstaklingurinn er sýndur eins og höfundur-
inn sá hann. Vitnisburðurinn um persónuna
byggir á skoðun höfundarins og miðast við þær
hliðar á lífi hins látna sem höfundurinn þekkti
eða tók þátt í. Sá sem skrifar ævisögulega minn-
ingargrein leitast við að skrifa hinn látna inn í
söguna. I endurminningagreinum reynir höf-
undur hins vegar að skrifa minningar sínar inn í
sögu hins látna og lætur þannig sjálfan sig fylgja
með í kaupunum þegar hinn látni er kvaddur
og heiðraður á opinberum vettvangi.
2.3 Sjálfhverfar minningargreinar
An þín virðist allt svo tómt, ég veit ekki hvað
ég á að gera án þín, þú varst ljósið mitt, helm-
ingurinn minn og besti vinur. Með þér lærði
ég að elska, brosa og hlæja. Eg vildi óska að
ég gæti fengið þig aftur, snert þig aftur, tekið
utan um þig aftur, kysst þig aftur, hlegið með
þér aftur og sagt að ég elskaði þig aftur.
(Morgunblaðið 2006).
Undanfarin ár hefur ný gerð minningargreina
rutt sér til rúms á síðum Morgunblaðsins. Þetta
eru minningargreinar sem snúast fyrst og
fremst um sorg höfundarins og virðast í fljótu
bragði eiga lítið erindi við almenning. Stund-
um er einlægnin svo mikil að lesandanum
finnst hreinlega sem hann sé að hnýsast í einka-
mál annarra enda em þessar greinar nær undan-
tekningarlaust skrifaðar í sendibréfsstíl — og
vel upp alið fólk les ekki annarra manna bréf.
Sjálfhverfar minningargreinar era séríslenskt
dagblaðaefni en í erlendum blöðum tíðkast ekki
að menn gerist svo opinskáir í minningargrein-
um. Það þekkist þó í sumum löndum að per-
sónulegar minningargreinar í þessum dúr, eftir
nána aðstandendur, séu prentaðar í bækling og
dreift meðal syrgjenda við jarðarför hins látna.
Þær koma hins vegar ekki fyrir augu almenn-
ings (sjá t.d. Mörtu Ragnarsdóttur 1999).
Árið 1994 tók Morgunblaðið að birta feit-
letraðan inngang með öllum minningargrein-
um. I innganginum „koma fram upplýsingar
um hvar og hvenær sá, sem fjallað er um, fædd-
ist, hvar og hvenær hann lést, um foreldra hans,
systkini, maka og börn og loks hvaðan útförin
fer fram og klukkan hvað athöfnin hefst. Ætl-
ast er til að þetta komi aðeins fram í formál-
anum, sem er feitletraður, en ekki í minningar-
greinunum" (Morgunblaðið 22. janúar 2006:
54). Hér verður því haldið fram að þessi breyt-
ing hafi haft mikil áhrif á form og inntak minn-
ingargreina. Margt af því sem áður hafði verið
uppistaðan í ævisögulegu minningargreinunum
færðist yfir í formálann og þar með skapaðist
aukið svigrúm fyrir persónulega tjáningu.
Ævisögulegum minningargreinum og endur-
minningagreinum er ætlað að reisa hinum látna
minnisvarða, minnast þess sem menn vilja að
verði munað og skrifa hinn látna inn í stærri
sögu. Sjálfhverfar minningargreinar virðast hins