Mímir - 01.06.2007, Blaðsíða 27

sjálfum sér, og um leið var gert grín að femínist-
um og baráttumálum þeirra.10
I bókinni Masculinities and Culture fjallar
höfundurinn John Beynon um karlmennskur
frá ýmsum sj’ónarhornum og greinir þar nýja
manninn í tvennt, mjúka manninn og þann
sem hann kallar narkissíska manninn.* 11 Hann
segir mjúka karlmanninn vera jafnréttissinnað-
an, elskulegan karl sem taki þátt í uppeldi barna
sinna og styðji konur í einu og öllu. Hann sé
endurbætt útgáfa forfeðra sinna. Narkissisti
Beynons sé hins vegar tilbúningur markaðar-
ins, búinn til af auglýsingum og afþreyingar-
iðnaði. Fötum, tískutímaritum, ilmvötnum,
snyrtivörurum o.fl. var beint að karlmönnum
og enginn gat talist maður með mönnum nema
hann ætti rétta rakspírann og nýjustu jakkaföt-
in.11 Kenningar Beynons eru settar fram á
fremur einfaldan máta og þess ber að geta að
hugmyndin um nýja karlmanninn hefur hlotið
heilmikla gagnrýni fyrir að tilheyra einungis
hinni vestrænu hvítu millistétt og að hún sé
langt frá veruleika flestra karla. Sumir hafa
meira að segja gengið svo langt að segja að nýi
maðurinn hafi aldrei verið til. Engu að síður átti
hugmyndin um hinn jafnréttissinnaða, um-
hyggjusama karlmann miklu fylgi að fagna allan
níunda áratuginn samhliða auknum vinsældum
karlmennskumeðferða og hugmyndum um
meinta kreppu karlmanna.
A undanförnum árum hefur heilmikið verið
skrifað um meinta kreppu karlmanna, svo mik-
ið að nú er talað um að kreppan sé orðin
klisja.13 Algengt þema innan þessarar umræðu
10 Robert W. Connell 1995:222 ogjohn Beynon 2002:
99.
11 John Beynon 2002:98-100. Beynon notar hugtakið
narkissisti einfaldlega í merkingunni ‘sá sem hugsar
mikið um ytra útlit sitt og er mjög upptekinn af því’.
Nánar verður vikið að hugtakinu síðar.
12 John Beynon 2002:100-102.
13 Sjá t.d. John Maclnnes 1998:47 og John Beynon
2002:95.
er að karlmannleg hegðun sem þótti viðeigandi
fyrir 1950 sé nú smánuð og lítillækkuð14 og
kreppan yfirleitt talin tilkomin vegna hömlu-
lausrar neysluhyggju, árangursríkra árása
femínista á forréttindi karla og sífellt útbreidd-
ari félagslegrar og menningarlegrar vanþókn-
unar á hefðbundinni karlmennsku og birt-
ingarmyndum hennar.15
John Maclnnes segir þetta til marks um
hrun feðraveldisins og bendir á að fyrir ekki svo
löngu síðan hafi yfirráð karlmanna í samfélag-
inu einfaldlega verið viðurkennd og þótt eðlileg
en nútímakarlmaðurinn hafi smám saman
misst réttindi sem hann áður hafði sökum líf-
fræðilegs kyns síns og það sem áður hafi þótt
karlmannlegar dyggðir teljist nú til lasta karl-
manna.16 Maclnnes fjallar einnig um öryggis-
leysi nútímakarla sem hann segir til komið
vegna ósamræmis milli tveggja meginreglna, að
allar manneskjur séu jafnar og að karlmenn séu
náttúrulega hærra settir en konur. Áður fyrr
hafi karlmenn einokað vald og auðlindir í nafni
kyns síns sem talið var vera náttúrulega æðra
sett konumA
Aðrir líta svo á að hugmyndir um karlmenn
í kreppu hafi öðlast vinsældir sökum þess að þær
sjá okkur fyrir svörum, eða lausnum, við þeim
breytingum sem hafa átt sér stað milli karla og
kvenna og við því hvers vegna svo margir menn
virðast óhæfir til að umbera aukið sjálfstæði
kvenna.18 Ljóst er að karlmennska er hugtak
háð breytingum og að það hefur mikið breyst í
tímanna rás, þó einkum og sér í lagi á 20. öld-
inni. Hugmyndir um kreppu karlmanna koma
því ekki á óvart því að það væri óskiljanlegt ef
karlmönnum, sem svo lengi hafi verið óvéfengj-
anleg miðja hins pólitíska, efnahagslega og trú-
14 Stephen M. Whitehead og Frank J. Barrett 2001:6.
15 Stephen M. Whitehead og Frank J. Barrett 2001:6.
16 John Maclnnes 1998:47-55.
17 John Maclnnes 1998:45.
18 Stephen M. Whitehead og Frank J. Barrett 2001:6.
25