Mímir - 01.06.2007, Blaðsíða 114

Carroll um þróun og eðli hryllingssagna og
greinir grunnfléttu þeirra í fjóra aðalhluta sem
með nokkurri einföldun má lýsa svo:3
1. Kynning (e. onset)\ Tilvist skrímslisins er
staðfest fyrir lesendum.
2. Uppgötvun (e. discovery): Aðalpersónur
komast að því að skrímslið er til.
3. Staðfesting (e. confirmation): Tilvist skríml-
isins er staðfest, oftast af einhverjum sem
ekki trúði á það.
4. Uppgjör (e. confrontation)-. Baráttan við
skrímslið sem alla jafna er yfirbugað í lokin.
Söguþráður Barnanna íHúmdölum er hraður og
spennandi og fellur vel að skilgreiningu Carr-
olls. I ágústbyrjun fara börnin í blokkinni að fá
martraðir. Þeim líður illa og eru sum hver viss
um að eitthvað leynist undir rúmum og inni í
skápum. Foreldrarnir taka ekki mark á um-
kvörtunum barna sinna, staðhæfa að engin
náttskrímsli séu til og neita að hafa ljósin kveikt
þegar litlar sálir fara að sofa, að ekki sé minnst
á að þeir eru flestir ótrúlega áhugalausir um
börn sín eða óhæfir til að hugsa um þau. Þetta
er kynningin en fljótt kemur í ljós að eitthvað
er alls ekki eins og það á að vera og kemur þá að
uppgötvuninni. Það heyrast í raun og veru und-
arleg hljóð í veggjum og víðar í húsinu, fólk
hegðar sér undarlega eða hverfur algerlega og
þetta sem börnin sjá og heyra í er skrímsli —
hvort sem þeim líkar betur eða verr. Illskan
hefur búið um sig í húsinu og allt virðist þetta
tengjast Isak, græneygða stráknum sem býr í
blokkinni ásamt blindri ömmu sinni, en hann
býr yfir ótrúlegum krafti sem gerir honum m.a.
kleift að hreyfa hluti með hugaraflinu og grafa
sér leið inn í hugarfylgsni fólks, lesa hugsanir
þess og stjórna því. Uppgötvunin nær hámarki
þegar Brynja og Nonni vaka fram eftir eina
nóttina og sjá, heyra í og finna fyrir skrímslinu.
Þar með er tilvist skrímslisins staðfest. Börnin
3 Noél Carroll 1990:99-103.
eru sannfærð um að skrímslið sé raunverulegt
og að það ætli sér að murka lífið úr öllum í
Húmdölum. Þeirra eigin efi er horfinn en sömu
sögu er því miður ekki að segja um foreldra
þeirra. Þrátt fyrir lamandi ótta snúa börnin
bökum saman og sýna fádæma hugrekki þegar
þau berjast gegn hinu illa, oft af svo mikilli
hörku að þau eru sjálf engu betri en skrímslið.
Uppgjörið nær síðan hámarki í blóðugum bar-
daga þar sem skrímslið er drepið. Undir lokin er
Isak horfmn á brott, Húmdalir rústir einar,
sumir dánir og aðrir slasaðir en börnin samein-
ast foreldrunum á nýjan leik, hafa lært sína lex-
íu og allt virðist falla í ljúfa löð.
Fantasía eða hrollvekja?
I Börnunum í Húmdölum sameinast margar
andstæður og erfitt virðist að finna henni stað
innan hefðarinnar og ákveðins aldurshóps en
það er raunar algengt vandamál þegar sögur
sem vega salt á milli hins raunverulega og
óraunverulega eru annars vegar. Það sem gerist
í sögunni er handan þess sem er skiljanlegt og
mögulegt að útskýra í þessum heimi. Rosemary
Jackson segir fantasíur vera gríðarstórt og heill-
andi viðfangsefni og telur að tengsl þeirra við
ímyndunaraflið og þrár hafi gert það að verkum
að erfitt sé að útsl<ýra þær og afmarka.4 Fantasí-
ur flæða yfir öll landamæri og raunar virðist
gildi þeirra byggjast á þessari mótspyrnu við
skilgreiningar. Ein þeirra bókmenntagreina
sem fantasían hefur haft áhrif á er hryllingssag-
an og í áðurnefndri bók fjallar Noél Carroll um
þessi tengsl og telur hið fantastíska svipta hul-
unni af mikilvægum einkennum hryllingssagna.
Tzvetan Todorov segir að þegar eitthvað
eigi sér stað í þeim heimi sem við þekkjum, og
verður ekki útskýrt með lögmálum þessa sama
heims, höfum við um tvennt að velja. Fyrri
skýringin er sú að skilningarvitin hafi blekkt
4 Rosemary Jackson 1981:1.
112