Mímir - 01.06.2007, Blaðsíða 33

meira að segja við kalda stríðið (111). í æsku
óttaðist hann drykkjutúra föður síns og afleið-
ingar þeirra og er því ákaflega illa við neyslu
áfengis (sjá t.d. 25-26). Egill óttast orð, hegð-
un og athafnir föður síns sem og að valda hon-
um vonbrigðum, sem hann og gerir. Upplifun
Egils af hinni hörðu karlmennsku er neikvæð
og ekki bætir úr skák þegar Grímur tekur að
reskjast bæði líkamlega og andlega.
Egill elst upp í samfélagi mótsagna þar sem
gamlar skoðanir lenda sífellt í árekstri við nýj-
ar. Söguhetjan virðist hafa farið sérstaklega illa
út úr þessum árekstrum og berst við sjúklega
feimni, sjálfsvorkunn og brenglaða sjálfsmynd.
Gamla karlaveldið berst við ný gildi þar sem
kvenfrelsi og jafnrétti er í hávegum haft. Að
auki er karlmennskan sjálf og réttmæti feðra-
veldisins dregið í efa og karlmenn hvattir til að
breyta sjálfum sér, hvattir til að vera allt í senn:
gamli maðurinn og sá nýi. Hinar þjóðsagna-
kenndu skottur, sem fylgt hafa fólki í gegnum
aldirnar og valdið ýmsum óskunda skjóta upp
kollinum í frásögninni og leggja aukna áherslu
á hversu brotin og brengluð sjálfsmynd Egils
er. Kjallarahola hans er full af silfurskottum og
hann er sjúklega hræddur við þær og reynir allt
sem hann getur til að útrýma þeim en hefur
ekki erindi sem erfiði. Baráttan við skotturnar
í kjallaranum er álíka vonlítil og baráttan við
sjálfið.
Nautnastuldur er, eins og kemur fram á bak-
síðu bókarinnar, „táknræn og sértæk, nautna-
leg og hrollvekjandi, ærslafull og sorgleg.“ Eins
og margar aðrar karlasögur nútímans snýst
Nautnastuldur urn ósigur, um fall og um
sjálfsmynd sem hætta steðjar að úr ýmsum átt-
um“.32 Erni Olafssyni þykir lítið til Nautna-
stiddar koma. Honum fmnst hlutverk sögunnar
fyrst og fremst vera það að sýna lesendum fram
á tiltekin sannindi og telur hana því ekki vera
bókmenntaverk í sjálfu sér. Því er sagan, að
mati Arnar, takmörkuð við sálræn vandamál
Egils og að auki þykir honum líf Egils leiðin-
legt og segir bókinni því hætt við að vera það
einnig. Örn túlkar ráð sálfræðinganna tveggja
sem svo að þeir séu að útbreiða algild sannindi
eða boðskap og efast um að skáldsögur séu
heppilegasta formið til þess. Honum fmnst al-
þýðleg fræðirit heppilegri í þeim tilgangi.33
Megingallinn á gagnrýni Arnar er túlkun hans
á ráðgjöf sálfræðinganna og að hann skuli líta á
Nautnastuld sem skáldsögu með hreinan boð-
skap og kennsluhlutverk. Ráð þeirra eru ekki
endilega algild sannindi og það sem máli skipt-
ir er hvernig Egill túlkar ráðleggingarnar og fer
eftir þeim.
Nautnastuldur er barn bæði módernismans
og póstmódernismans og mikilvægt er huga að
því að módernismi „... er framar öðru uppreisn
gegn því tungumáli sem liggur til grundvallar
ríkjandi samfélagsboðskiptum og þá má jafn-
framt segja að hann boði kreppu þess samfélags
þar sem karlmaðurinn situr fyrir miðju og hef-
ur yfirsýn úr hásæti yfir veldi sitt“.34 Síðan kom
póstmódernisminn til sögunnar, reif allt enn
meira niður og tætti öll viðtekin sannindi og
gildi og flækti því enn frekar kreppu karl-
mannsins sem orðin var nógu flókin fyrir. Þetta
er saga um árekstur gamalla gilda og nýrra og
hvernig, og hvort, manninum tekst að púsla
brotunum saman svo útkoman verði slétt og
felld. Hafi Nautnastuldur einhvern boðskap er
hann sá að sýna hvernig heimurinn er að breyt-
ast og hvernig fólk, bæði karlar og konur, taka
á þessum breytingum.
________ 33 Örn Ólafsson 1990.
32 Jón Yngvi Jóhannsson 1997:215. 34 Ástráður Eysteinsson 1999a:262.
31