Mímir - 01.06.2007, Blaðsíða 32

um hveitibrauðsdagana tengjast kynlífi og lík-
amanum og því finnur hann fyrir mikilli höfn-
unartilfinningu þegar Aldís hættir að sofa hjá
honum og finnur um leið til mikillar afbrýði-
semi gagnvart öllum öðrum sem Aldís um-
gengst. En Aldís segist ekki endalaust geta haft
áhyggjur af því hvort Egill sé með skitu eða
ekki og bendir Agli á að hún sé líka til, eleki
bara hann (147). Það er sökum þessa sem les-
andinn á bágt með að trúa því að Agli sé borg-
ið í lok bókar, að hann eigi eftir að vera ham-
ingjusamur það sem eftir er. Sérstaklega þar
sem hann hugsar enn bara um sjálfan sig (226)
og gæti „[...] þessi alltumlykjandi þelhlýja,
þessi paradísarheimt...]“ (227) hæglega breyst
í helvíti.
Brotakennd og narkissísk sjálfsmynd Egils
verður enn skýrari þegar kenningar sálgrein-
andans Heinz Kohut eru hafðar í huga. Kohut
er ósammála Freud að því leyti að hann telur
narkissisma ekki aðeins vera eitt, neikvætt og
frumstætt skref í þróunarferlinu sem beri að
yfirvinna heldur sérstaka persónugerð. Sam-
kvæmt Kohut getur narkissismanum fylgt
hamingja og sjálfsálit takist hugverunni að full-
nægja þeim kröfum sem hún gerir til sjálfrar
sín. Þróist hann hins vegar neikvætt verður
sjálfsmyndin óörugg, hugveran á erfitt með að
tengjast öðrum tilfinningalega og kynferðislega
og hallast oft að eins konar uppbót fyrir það
samband sem hún á erfitt með að mynda.“7
Agli tekst engan veginn að standa undir þeim
kröfum sem hann og samfélagið gera til hans,
auk þess sem hann er í uppreisn gegn gildandi
reglum feðraveldisins. Ástkonur hans standa
heldur ekki undir þeim kröfum sem hann gerir
til þeirra og því er hann fastur í sinni neikvæðu
narkissísku kreppu, fangi líkama síns og ástar-
þrár sem vonlaust virðist vera að vinna bug á,
og sjálfsmyndin verður eftir því óstöðug, flæð-
andi og leitandi.
27 Ragnhildur Bjarnadóttir 1992:244.
Er Nautnastuldur þroskasaga?
Orn Ólafsson túlkar Nautnastuld sem þroska-
sögu: „Formlega minnir þetta á þroskasögur en
í rauninni þroskast hann ekki lengst af, frekar
hitt.“28 Af orðum Arnar má ráða að honum
finnist Nautnastuldur ekki vera almennileg
þroskasaga en það er ekki skrítið þar sem hin
hefðbundna þroskasaga er frásögn af því hvern-
ig sjálfið verður til. Samkvæmt hefðinni er þetta
„sjálf‘ karlkyns og verður til þegar einstakling-
urinn tekur upp þá heilsteyptu ímynd „karl-
mannsins" eins og samfélagið hefur skilgreint
hann. Þetta form þroskasögu hefur hins vegar
farið halloka á undanförnum árum. Jón Yngvi
Jóhannsson hefur fjallað um nolckrar karlasög-
ur sem hann telur segja frá því hvernig karlar
verða til, og ólíkt því sem áður var séu þeir ekki
valdamiklir herrar heldur „einkennist sjálfs-
mynd þeirra af óöryggi og skorti á haldfestu“.29
Þessa skilgreiningu á nútímakarlasögum má vel
máta við Nautnastuld þar sem Egil beinlínis
vantar sjálfsmynd en er um leið heltekinn af
sjálfum sér og líkama sínum sem er í senn ná-
lægur og fjarlægur, kunnuglegur og ókunnugur.
Mikilvægt er að hafa í huga að í sálgrein-
ingu nær föðurhugtakið ekki einungis yfir raun-
verulegan föður heldur einnig hlutverk hans
sem löggafa og valdhafa. Föðurhugtakið á því
við um „þriðja aðila eða þátt (jafnvel tungumál
og samfélag eða stöðu innan þeirra) sem kem-
ur inn í hið tvíhliða samband móður og
barns.“30 Völsinn er táknmynd lífsfyllingar, for-
réttindastöðu og jákvæðra gilda sem einkenna
karlmenn í feðraveldissamfélaginu.31
I Nautnastuldi er drykkjurúturinn Grímur
handhafi hins symbólíska völsa og er því sá sem
Egill þarf að samsama sig. Agli virðist ekki líka
vel við föður sinn, hann líkir sambandi þeirra
28 Örn Ólafsson 1990:58.
29 Jón Yngvi Jóhannsson 1997:229.
30 Sveinn Yngvi Egilsson 1999:148.
31 Robert W. Connell 1995:20.
30