Skógræktarritið - 15.05.2002, Blaðsíða 13

Aðferðir við mælingar á vexti birkis í Háls- og Vaglaskógi og niðurstöður
Sigurður Sigurðsson 1899
Hann skipti skóginum f tvo
stærðarflokka og bútmældi tals-
vert mörg tré í hvorum flokki til
þess að fá nákvæma mynd af vaxt-
arferli trjánna. Hann gaf sér 7.500
tré á ha í 1. flokki og 15.000 tré á
ha í 2. flokki (sem verður að teljast
rétt mat í ógrisjuðum birkiskógi).
A grundvelli bútmælingarinnar gat
hann svo reiknað meðalársvöxt í
hvorum flokki. Niðurstaðan varð:
1 flokkur:
Hæð trjánna 3,30 til 7,00 m og ald-
ur 26-79 ár.
Meðalársvöxtur 1,44 m3/ha.
2.flokkur:
Hæð trjánna 1,00 til 2,70 m og ald-
ur 10-32 ár.
Meðalársvöxtur 0,95 mVha.
Trjáfjöldinn á ha vegur hér auð-
vitað þyngst í meðalársvextinum.
Hann er forákveðinn, en virðist
eðlilegur miðað við aldur og stærð
trjánna.
Snorri Sigurðsson 1956
Hann lýsir vinnubrögðum í hinni
ftarlegu grein „Birki á íslandi" í
Skógarmálum 1977.
Hann tók fyrir 55 ha f nyrsta
hluta skógarins (Hálsskógi). Þar
mældi hann öll tré á 544 flötum,
sem hver um sig var 50 m2. Þannig
voru öll tré mæld á 2,72 ha, eða á
5% hinna 55 ha. Bútmæld voru
240 tré á 8 mæliflötum. Þetta er
geysistórt úrtak, og fyrir því er
mælingin mjög áreiðanleg. Niður-
stöður:
* Meðalfjöldi trjáa 1940/ha.
* Meðalaldur skógarins 45 ár.
* Rúmtaktrjábola 30,21 mVha.
* Meðalársvöxtur 0,79 mVha.
* Árlegur vöxtur 0,94 mVha.
Þetta var allt grisjaður skógur,
eins og trjáfjöldinn á ha gefur til
kynna. Snorri ætlar, að viðarmagn
og meðalársvöxtur ætti að vera
um fjórðungi meiri en var f þess-
um grisjaða skógi, ef gert væri ráð
fyrir því, sem féll við grisjun, og
studdist þar við norskar vaxtartöfl-
uryfir fjallabirki.
Leggja verður áherslu á, að hér
var mældur einhver vænsti birki-
skógur á fslandi.
Vaxtartölur til samanburðar.
Lesendum, sem óvanir eru að rýna
í vaxtartölur skógar, skal til við-
miðunar bent á eftirfarandi:
í gömlu Sovétríkjunum var gefið
upp, að meðalársvöxtur alls skóg-
lendis þar væri 1 mVha, og er það
nær allt villtur skógur, gríðarlega
misjafn eftir landshlutum.
í Noregi er það talinn fram-
leiðsluhæfur (produktiv) skógur,
sem nær 1 mVha /ári. Þá er átt við
villtan skóg. Ræktaður skógur vex
miklu betur:
Lerkið í Guttormslundi hefir sl.
20 ár sýnt meðalársvöxtinn 7
mVha.
45 ára gamalt sitkagreni í
Haukadal hefirvaxið 7,70
mVha/ári.
fjarðar, í Kelduhverfi og Þórs-
mörk.
Leifar af stórvöxnu birki
finnast í
* Þjórsárdal, Laugardal, Brynju-
dal í Hvalfirði, Vatnshorni í
Skorradal, Húsafelli í Hálsa-
sveit, Norðtungu f Þverárhlíð,
lafnaskarði við Hreðavatn,
Norðdal í Trostansfirði og
kannski vfðar.
Ástæða er til að nefna að síðan
vetrarbeit lagðist að mestu af um
miðbik síðustu aldar hafa mynd-
arlegir birkiskógar vaxið upp í
úfnum hraunum (reyndar sama
hrauninu) í Mývatnssveit og Að-
aldal. Vetrarbeit hélt þessum
skógum niðri en á sumrin ver
hraunið skóginn nægilega til
þess að hann nær að vaxa upp.
Mynd 8. Stórihvammur í innstu drögum Austurdals, Skagafirði. Efstu mörk birkis.
Mynd: S. Bl. 22-09-89.
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2002
11