Skógræktarritið - 15.05.2002, Blaðsíða 21

Kynlegir kvistir
í íslenskum birkiskógum eru tvenns konar af-
brigðilegar myndanir á trjám, sem vekja forvitni:
Nornavöndur er, eins og nafnið gefur til kynna,
eins konar vöndur, sem situr á greinum ilmbjark-
arinnar, en sést aldrei á hengibjörk. Þetta er klasi
J
r . ■ r :■ /
1 •' C^-.. jgSf *« ■ t •
Mynd 18. Stærsti nornavöndur, sem fundist hefur í
Hallormsstaðaskógi, um 60 cm í þvermál.
Mynd: S. Bl. 10-03-96.
af örstuttum sprotum, sem sitja svo þétt, að úr
verður þetta fyrirbæri. Iðulega eru margir vendir á
einu tré. Blöðin eru óvenjulega smá, krympuð og
ljósgrænni en annars er venja. Sveppur einn af
ættkvíslinni Taphrina veldur þessari afmyndun. Á
birki nefnist hann Taphrina betulina Rostr. Mest ber
á sveppnum á gömlum stakstæðum trjám, en síð-
ur f þéttum skógi.
Sveppurinn er talinn frekar meinlaus og breiðist
lítið út.
(sjá „Heilbrigði trjágróðurs", bls. 79).
Nýra er góðkynjað æxli, sem vex út úr stofni
trésins, ýmist eitt eða fleiri á hverjum. Á íslandi
eru nýru á birki sjaldgæf og sjaldan stór. Undan-
tekning er nýrað, sem myndin er af hér (mynd 19).
Skýringu á fyrirbærinu hefi ég ekki getað fundið.
í Skandínavíu eru nýru á birki algeng. Þau eru
eftirsótt til að smíða úr skálar og kaffibolla, sem
margir skógarmenn telja enn sjálfsagt að nota fyr-
ir ketilkaffið í skóginum.
Mynd 19. Stærsta nýra á birki, sem fundist hefir í
Hallormsstaðaskógi: 46 cm langt, 33 cm breitt, 21 cm þykkt.
Mynd. S. Bl. 24-07-97.
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2002
19