Skógræktarritið - 15.05.2002, Blaðsíða 72

Undirgróður í birkiskógi í Ásbyrgi. Birkiskógar með fjölbreyttum undirgróðri eru
góðir fyrir margar fuglategundir. Pianta má blágresi í nýskógum. Ljósm. (ÓH 2000.
sem víðast, svo að villigróður fái
þrifist og sfðan numið Iand í
skógarbotninum.
Þar sem skógur er ræktaður
upp á skóglausu landi, vantar
ýmsar jurtir sem eiga heimkynni
sín í skógarbotni og mætti vel
hugsa sér að flýta fyrir landnámi
þeirra, með því að planta þar
ýmsum blómplöntum, sem eru
aðlagaðar að lífi í skugga skógar-
botnsins. Þar er af mörgu að
taka. T.d. aðalbláberjalyng, sjö-
stjarna og grænlilja, en af erlend-
um tegundum mætti t.d nefna
skógarsóley (Anemona nemurosa).
Hún hefur fundist sem slæðingur
í Ásbyrgi9.
Innlendar trjátegundir gefa af
sér mikla fæðu fyrir fuglana, því
þeim fylgir fjöldi skordýra og
annarra smádýra, sem fuglarnir
éta, t.d. margar fiðrildategundir
og köngulær. Þá sækja auðnu-
tittlingar mjög í birkifræ, en rjúp-
ur í birkirekla. Margar víðiteg-
undir, jafnt innlendar sem er-
lendar, er gott að hafa í skógin-
um, því rjúpur bíta víðibrum, en
þrestir og músarrindlar éta fiðr-
ildalirfurnar. Fræull víðitegund-
anna nota ýmsir smáfuglar til að
fóðra með hreiðrin. Reynitré
hafa einnig upp á að bjóða berin,
sem allir þrestir og silkitoppur
eru sólgnir í. Einirunnar hafa og
ber sem þrestir éta.
Af erlendum trjátegundum er
af mörgu að taka, þegar tekið er
tillit til fugla. Grenitré eru sér-
staklega góð, þau eru sígræn og
veita gott skjól allt árið. Á meðan
lauftré eru enn ber fram í júní,
má finna þrasta- og auðnutitt-
lingsheiður í grenitrjám strax í
apríl. í könglum grenisins eru
fræ, sem margir fuglar eru sólgnir
í, t.d. auðnutittlingur, krossnefur
ogbarrfinka. Ágreninulifa
grenilýs og köngulær, sem eru
fæða glókolla og músarrindla og
sérstaklega mikilvæg fyrir þessa
fugla á veturna. Lerki er einnig
ágætis fuglatré. Fuglar gera sér
gjarnan hreiður í lerki og lerkifræ-
ið er vinsæl fæða hjá fræætum.
Sumar trjátegundir sem eru hér í
ræktun nýtast fremur illa fyrir
fugla, sérstaklega á þetta við um
alaskaöspina og stafafuruna.
Þessum trjám fylgir lítið af skor-
dýrum og fræin nýtast ekki skóg-
arfuglunum sem skyldi, þau eru
einnig frekar greinaber og greina-
hornið við stofninn óheppilegt til
að tylla á hreiðri. Til að bæta úr
þessu mætti samhliða öspinni
gjarnan planta klifurjurtum, t.d.
bergfléttu, vaftoppi eða klifur-
bergsóley. Klifurjurtirnar veita
heppilega hreiðurstaði og skjól
fyrir skordýr og fugla ásamt góð-
um berjum. Erlendis eru þessi
tré ágæt fyrir fugla, en þar eru
sérhæfðar fuglategundir eins og
t.d. spætur, sem ekki hafa (enn?)
náð hingað til lands upp á eigin
spýtur. Vera má, að þessi tré
verði fuglavænni, þegar þau eld-
ast. Flestir berjarunnar og berja-
tré veita mikla fæðu. Má þar
nefna t.d. rifs, mispla, brodda
(Berberis), stikilsber, hegg, ylli,
snjóber, alaskaepli, runnarósir,
sandþyrni og flestar reynitegund-
ir. Þrestir sem éta berin dreifa
síðan steinunum um allan skóg-
inn, þar sem vaxa upp nýjar
plöntur, því nægir að planta fá-
einum plöntum af ilmreyni, rifsi
og ylli í skóginn til að þær nái að
dreifa sér.
Fuglalíf er misjafnt í skógum
eftir aldri þeirra og þroska.
Fyrstu 10-15 árin er mikið affugl-
um í skóginum og einnig mikið af
jaðartegundum, eins og hrossa-
gaukum og þúfutittlingum, en
þeir hverfa þegar skógurinn vex
upp og fer að varpa skugga. Síð-
an tekur við tímabil, sem er mis-
langt eftir aðstæðum, þar sem
heldur dregur úr fuglalífi og teg-
undum fækkar, en nú fara trén að-
þroskast og blómgun og fræ-
myndun að aukast, sem aftur
skapar nýjar fæðulindir. Þegar
skógurinn er orðinn gamall og
gisinn og botngróður eykst, verð-
ur fjölbreytnin meiri og fuglum
fjölgar á ný. Á þessa framvindu
skóganna getum við haft mikil
áhrif með grisjun og með því að
leyfa dauðum trjám og afsagi
greina að liggja eftir, til að bæta
hag skordýranna sem verða svo
fuglafæða.
Þéttleiki varpfugla
Þéttleiki fugla er hvergi meiri
70
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2002