Skógræktarritið - 15.05.2002, Blaðsíða 84

...rann Vífilsstaðalækurinn meðfram hrauninu (B.J.).
Með bæjarstjóranum, Asdísi Höllu Bragadóttur, og formanni
Skógræktarfélags Garðabæjar, Erlu Bil Bjarnardóttur (B.J.).
Það var einmitt í Lundamóa sem
félagar í Skógræktarfélagi Hafnar-
fjarðar og Garðabæjar hófu
gróðursetningu árið 1984 undir
stjórn Ólafs Vilhjálmssonar,
þáverandi formanns félagsins.
Skógræktarfélag Garðabæjar var
hinsvegar stofnað nokkrum árum
sfðar, eða 24. nóvember 1988.
f skógargöngunni þetta
fimmtudagskvöld í júní var sfðan
gengið að Vífilsstöðum, þar sem
Vffilsstaðahælið um 1920, en neðar
stóð Vífilsstaðabærinn miðja vegu
milli hælisins og lækjarins. Ljósmynd:
Magnús Ólafsson. Ljósmyndasafn
Reykjavíkur.
Hrafnkell Helgason, fyrrverandi
yfirlæknir, var heiðraður fyrir
velvild hans f garð skógræktar-
félags Garðabæjar, bæði er hann
veitti þvf aðstöðu á Vífilsstöðum
og svo síðar þegar leitað var eftir
reitum til skógræktar í landi
spftalans. Að því loknu var geng-
ið um trjálundina tvo sem nú
setja mikinn svip á umhverfi Vff-
ilsstaða og eiga sér langa sögu
sem hér verður rifjuð upp.
Vífilsstaðir eru áberandi
kennileiti í Garðabæ og hafa ver-
ið f byggð síðan á landnámsöld.
Landnámabók greinir frá því að
,,Vífli gaf Ingólfur frelsi, og byggði
hann að Vffilsstöðum". Um siða-
skiptin eru heimildir fyrir því að
jörðin var í eigu Viðeyjarklaust-
urs, en árið 1558 eignaðist
Garðakirkja Vífilsstaði'.
Heilsuhælið á Vífilsstöðum,
teiknað af Rögnvaldi Ólafssyni
húsameistara, var reist á árunum
1908-10 fyrir tilstuðlan Heilsu-
hælisfélagsins og var kostað af
gjafafé, styrk frá alþingi og með
lánum. Það tóktil starfa 5.sept-
ember 1910 og kostaði uppkomið
300 þús. krónur2. Þá stóð gamli
Vífilsstaðabærinn íVífils-
staðatúni vestanverðu, miðja
vegu milli hælisins og lækjarins
og voru garðar um túnið að vest-
an, austan og norðan. Frá alfara-
leiðinni á melunum norður af
lágu traðir frá túnhliðinu niður
og heim að bænum og sfðan lá
stfgur frá bænum að læknum3.
Síðustu ábúendur Vífilsstaða-
bæjarins fluttu þaðan á öðrum
áratug sfðustu aldar4.
Þegar hælið var nýreist voru
þar gróðurlausir melar og fúa-
mýri ein mikil, sem nefnd var
Vetrarmýri, en þar er nú golf-
völlur Golfklúbbs Kópavogs og
Garðabæjar. Strax á fyrstu árun-
um var töluvert girt, gróðursett
og lagt undir ræktun í kringum
hælið eins og kemur fram í sam-
tíma lýsingu Rögnvaldar Ólafs-
sonar á hælinu5. Sigurður Magn-
ússon, fyrsti yfirlæknir (1910-38)
hælisins, var ötull talsmaður
gróðurbóta og taldi nauðsynlegt
að rækta landið kringum hælið,
,,ekki aðeins til að afla mjólkur
og garðávaxta, heldur einnig, og
jafnvel fremur, til þess að prýða
staðinn og gera hann vistlegri
fyrir sjúklingana, því fáskrúðugt
umhverfi þyngir geðið"6.
Heilsuhælisfélagið stóð fyrir
rekstri hælisins til ársloka 1915,
og í reikningum þess kemur fram
að „skógræktarkostnaður" hafi
verið gjaldfærður árin 1912 og
1913, samtals að upphæð
kr.1308,207.
Ríkið tók við rekstri hælisins 1.
janúar 1916 og það árvarbyggt
fjós og stofnað kúabú og upp frá
því varð túnræktin á Vífilsstöðum
82
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2002