Skógræktarritið - 15.05.2002, Síða 92

2. mynd. Jónsskógur á Hallormsstað á Fljótsdalshéraði - 15-20 m há lerkitré sem
þekja 2,2 ha svæði. Þarna blandast fáum hugur að um raunverulegan skóg er að
ræða. Mynd: BDS.
farið fram fyrir 2008 þegar fyrsta
viðmiðunartímabil Kyotobókun-
arinnar hefst. Unnið er nú að
undirbúningi íslenskrar lands-
úttektar á flatarmáli, viðar- og
kolefnisforða íslenskra skóga á
Rannsóknastöð Skógræktar á
Mógilsá í samvinnu við Land-
búnaðarráðuneytið, Skógræktar-
félag fslands og Landshluta-
bundnu skógræktarverkefnin.
Á síðustu árum hefur átt sér
stað töluverð umræða um að
finna þurfi eina alþjóðlega skil-
greiningu á skógi vegna kolefnis-
bindingarákvæða Kyotobókun-
arinnar. Það hefur hinsvegar
reynst þrautin þyngri vegna
mismunandi hefða og skógar-
gerða milli landa23. Ýmis Afrfku-
ríki hafa t.d. skilgreiningar sem
kveða á um að skógar þurfi að
hafa 15 m Iágmarkshæð (Tafla 1).
í flestum rfkjum Norður-Evrópu
þurfa tré að vera 3-6 m á hæð og
þekja 0,05-0,5 ha svæði til að
teljast skógur, meðan Norður-
löndin, utan Danmerkur, hafa
fremur notað skilgreiningu sem
byggir á lágmarks bolviðarvexti
(Tafla 1). í stað einnar stífrar
skilgreiningar á gildum „Kyoto-
skógi" var því eftirfarandi skil-
greining samþykkt á fundi
aðildarríkja UNFCCC f Marrakesh
í Marokkó í nóvember síðast
liðnum4:
„Trjávaxið svæði sem þekur
minnst 0,05-1 ha og þar sem
fullþroska tré ná minnst 2-5 m
hæð og 10-30% krónuþekju" (ísl.
þýðing BDS).
Það er síðan hvers aðildarrfkis
að Kyotobókuninni að ákveða
nánari skilgreiningu á skógum
sínum, þar sem stærð, hæð og
krónuþekja verður að vera innan
þess bils sem gefið er hér að
ofan. Þessi skilgreining er efna-
hagslega mikilvæg vegna frá-
dráttar kolefnisbindingar slfkra
skóga frá losun gróðurhúsaloft-
tegunda frá iðnaði og öðrum
mannanna verkum.
íslenskar heimiidir um hvað
er skógur
Samkvæmt orðabók Menning-
arsjóðs er skógur „Landsvæði
vaxið trjám"5. Tré er þar
„(stórvaxin) fjölær planta sem
bætir árlega við sig árhring úr
viði (venjulega með einn heilan
stofn)". Þó að ekki sé hægt að
finna nákvæmari skilgreiningar á
hugtakinu skógi og skyldum
orðum í orðabók Menningar-
sjóðs, þá virðist sem að það sé
almennur skilningur hérlendis að
trjágróður þurfi að vera meira en
mannhæð (eða um 2 m) til að
kallast raunverulegur skógur, en
óljósara er hvort skógar hafa
einhverja lágmarksstærð eða
krónuþekju. Þetta sjónarmið
fékkst t.d. staðfest þegar nem-
endur Garðyrkjuskólans voru
beðnir að skilgreina „skóg" út frá
stærð svæðis, trjáhæð og krónu-
þekju nú í vetur.
Hjá Sameinuðu þjóðunum er
íslenskur skógur skilgreindur sem
allt trjávaxið land stærra en 0,25
ha og þar sem trén ná meira en
1-2 m hæð3. Ekki er ljóst hvaðan
þessar upplýsingar hafa borist. í
samantekt FAO á skógum jarðar
studdust íslendingar hinsvegar
við 5 m lágmarkshæð þegar
upplýsingar um flatarmál skóga
var sent út (Tafla 1, Þröstur
Eysteinsson 2001, munnl. uppl.).
í óbirtu handriti Þorbergs Hjalta
Jónssonar (2002, skrifl. heimild)
um íslenska birkiskóginn, miðaði
hann við að trjáþyrpingar þyrftu
að ná 4 m hæð til að geta talist
raunverulegur skógur. Þegar
þyrpingarnar voru 2-4 m á hæð
nefndi hann það kjarrskóg. Snorri
Sigurðsson6 skilgreindi birkiskóg
hinsvegar sem svæði þar sem tré
ná 2 m hæð. Þessari skilgrein-
ingu hefur verið fylgt í báðum
landsúttektunum sem fram hafa
farið á útbreiðslu birkis hér á
landi7.
Ef hæðarskilgreining Þorbergs
90
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2002