Tímarit FHH - 01.09.1990, Síða 18

Tafla 1.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 io : 11 12 : 13 14 : 15 16 17 18 19 20
1. streita 1,00
2. aldur -,22 1,00
3. hjúskaparstaða -,09 ,05 1,00
4. fjöldi bama ,28 ,42 ,18 1,00
5. útskriftarár ,15 ,74 ,06 ,01 1,00
6. menntun ,12 -,08 ,13 ,02 -,05 1,00
7. starfsreynsla -,08 -.65 -,14 ,00 ,90 ,14 1,00
8. staða ,10 ,03 -,06 -,08 ,11 ,03 -.18 1,00
9. starfsandi ,04 ,00 -.15 ,10 -,05 -,14 ,08 ,20 1,00
10. stjómun -25 -,05 ,26 ,02 -.03 -,32 ,12 ,29 ,27 1,00
11. árangur meðferðar -.04 ,08 -.03 ,18 -.07 ,06 ,14 ,19 ,31 ,30 1,00
12. upplýsingastreymi -,17 ,19 ,14 ,09 -,14 -.05 ,24 ,23 ,10 ,47 ,23 1,00
13. vinnuálag ,33 ,15 ,08 ,23 -,17 ,03 ,07 -.17 ,02 ,08 ,01 ,10 1,00
14. óánægja ,35 ,21 ,00 -,H -31 -.03 ,09 -.15 -,08 -.20 -26 -,23 ,01 1,00
15. aukavinna ,14 ,23 -,02 ,27 -.12 ,16 ,03 -,02 ,08 -.20 ,14 -,08 -22 ,13 1,00
16. vinnustundir ,23 ,28 -,io ,04 -,20 -.17 ,10 -.10 ,07 -,15 ,02 -.18 -20 ,20 -.67 1,00
17. árangursleysi ,27 -.06 ,17 ,00 ,11 -.15 -.08 -.12 ,17 -.07 -.16 ,05 -.07 ,20 -.09 -.10 1,00
18. tillitsleysi ,26 ,04 -.18 ,29 ,04 ,01 -.07 -,27 -,09 -.23 ,01 -.02 -.07 ,01 -21 ,00 ,07 1,00
19. árangur meðf. óljós ,13 -.10 ,10 -.03 ,08 -.29 -.05 ,24 ,01 ,07 -31 ,04 ,16 ,05 ,10 ,15 ,33 -.01 1,00
20. viðurkenning ,23 ,19 -,13 -,11 -2A -.25 ,22 -,24 ,07 -.18 -,12 -,19 -22 ,15 -,05 -.14 ,25 ,14 ,05 1,00
Fylgnigreining
Tafla 1 sýnir innbyrðis fylgni milli
rannsóknarbreyta.* Þegar taflan er skoð-
uð kemur í ljós að mest fylgni er á milli
streitu og óánægju í starfi (r = ,35).
Þessar niðurstöður eru í samræmi við er-
lendar rannsóknir sem gerðar hafa verið
á öðrum hópum en hjúkrunarfræðingum
(Beehr, 1976; Johnson & Stinson, 1975;
Lyons 1971 og Miles 1975). Niðurstöð-
ur okkar benda til þess að heimfæra megi
þessar almennu niðurstöður um tengsl
streitu og óánægju í starfi yfir á hjúkrun-
arfræðinga.
Sé litið á sambandið milli fjölda vinnu-
stunda á viku og streitu kemur í ljós að
marktæk fylgni (r = ,23) er á milli þess-
arra tveggja breyta. Þessar niðurstöður
eru í samræmi við niðurstöður Pines og
Maslach (1978) á geðdeildum í Banda-
ríkjunum en þeir sýndu fram á að fjöldi
vinnustunda á viku hafði áhrif á streitu í
starfi og neikvæðar tilfmningar. Því
fleiri vinnustundir sem starfsmaður vann
þeim mun verr líkaði honum við starfið;
fannst hann hafa minni ábyrgð og stjóm
á sjúklingunum á stofnuninni. Hins veg-
* Fylgnistuðull gefur til kynna (línulegt) sam-
band (samdreifmgu) tveggja breyta. Hann getur
tekið gildi frá -1 til +1. Sé fylgnin milli tveggja
breyta (x og y) -1, er ,,fullkomið“ neikvætt sam-
band milli þeirra. Sé fylgnin 0 er ekkert samband
milli breytanna. Sé fylgnin aftur á móti +1, er
..fullkomið" jákvætt samband milli breytanna.
ar var ekki marktækt samband milli
streitu og fjölda aukavinnustunda á mán-
uði (r = ,14).
Veruleg fylgni er einnig milli streitu
og vinnuálags á deildinni (r = ,33). Enn
sem fyrr eru niðurstöður okkar í sam-
ræmi við erlendar rannsóknir sem sýna
að vinnuálag er tengt streitu í starfl (Mal-
oney 1982). Einnig er töluverð fylgni
milli lítils árangurs í starfi (hve oft hjúkr-
unarfræðingar leggja hart að sér án þess
að ná árangri) og streitu (r = ,27).
Fylgni milli tillitsleysis annarra starfs-
hópa gagnvart starfi hjúkrunarfræðing-
anna og streitu er marktæk (r = ,26).
Sama má segja um tengsl streitu og þess
að hjúkrunarfræðingar fá ekki viðurkenn-
ingu fyrir störf sín frá yfirboðurum sín-
um (r = ,23). í þessu sambandi má
minna á niðurstöður Nichols o.fl. (1981).
Af öðrum marktækum samböndum
sem fram koma í töflu 1 má nefna að nei-
kvætt samband er milli streitu og þess
hversu góða umsögn hjúkrunarfræðingar
gefa deildinni sinni fyrir stjómun (r =
-,25). Þá er neikvætt samband milli
streitu og aldurs (r = -,22) og jákvætt
samband milli fjölda barna og streitu
(r = ,28). Þessar niðurstöður em í nokk-
urri andstöðu við erlendar rannsóknir.
Þannig kom í ljós í rannsókn Leatt og
Schneck (1980) á hjúkrunardeildarstjór-
um að ekkert samband var milli streitu
og aldurs.
Hér að framan höfum við beint athygl-
inni að þeim þáttum sem tengjast streitu
á marktækan hátt í töflu 1. Ekki er þó síð-
ur athyglisvert að skoða hvaða þættir em
ekki tengdir streitu á marktækan hátt
samkvæmt þessum sömu fylgniútreikn-
ingum. I þessu sambandi má nefna að
engin fylgni kom fram milli starfs-
reynslu og streitu (r = -,08) og hjúskap-
arstöðu og streitu. Svipaðar niðurstöður
komu fram í rannsókn Leatt og Schneck
(1980) á hjúkrunardeildarstjómm. And-
stæðar niðurstöður fengust í rannsókn
Huckabay og Jagla (1979) en þeir fundu
tengsl milli streitu og þess hversu lengi
gjörgæsluhjúkmnarfræðingar höfðu
starfað. Hér má einnig minna á rannsókn
Olsens (1977) sem sýndi að streitan
minnkaði með aukinni starfsreynslu.
Streitan reyndist svipuð fyrstu þrjú árin
en minnkaði síðan.
Tafla 2.
Aðhvarfs stuðull Beta stuðull
Stuðull 4,789 0,000
Aldur -0,142 -0,218
Stjórnun -0,272 -0,185
Vinnuálag 0,537 0,311
Oánægja 0,314 0,165
Vinnustundir -0,031 -0,293
Arangursleysi 0,361 0,242
Tillitsleysi 0,139 0,131
Viðurkenning -0,147 -0,130
Hjúskaparstaða -0,184 -0,168
Menntun 0,486 0,155
Upplýsingastreymi -0,354 -0,221
Fjöldi barna 0,418 0,319
R ,693
R2 ,480
16
Tímarit Fhh