Fróðskaparrit - 01.01.1966, Page 66

Skiftið millum framgóma- og afturgóma-
framburð av g og k í forljóði í føroyskum
Hvat kann hetta skifti siga okkum
um hin føroyska sjálvljóðavøksturin?
Eftir Ulf Zachariasen.
1.
SkiftiS millum framgómaframburS (palatalframburS) og
afturgómaframburS (velarframburS) av g og k1) undan sjálv-
ljóSi, haruppií tvíljóSi, í forljóSi í føroyskum sýnir ymist at
vísa seg óregluligt, tá samanboriS verSur viS hitt forna máliS
og viS grannamálini.
Menn rokna yvirhøvur viS, at fornnorrønt (stytt fn.) hevSi
framburSarmun á, um hesi hjáljóS stóSu framman fyri bak-
tunguljóSi (u, ú, o, 6, q, a, á og au) ella fortunguljóSi (i, í, e, e,
x, y, ý, ø, æ, ei og ey)2). Framman fyri baktunguljóSi hevur
*) Her er eisini meint við sk. Tað verður ikki skilað serstakliga til í
greinini. s+framgóma-& er reint framgóma-blástursljóð, átøkt t. d. sh \
enskum: shy, ship, she o. s.fr.
2) Tað er ikki sørt fyri, at ivi kann vera um ljóðvirðið hjá summum
av hesum ljóðum í fornmálinum. 1 elstu handritunum verða i og « í
herðingarveikari staving mangan skrivað e og o, so tað er ilt at siga við
fullvissu, hvussu ljóðskipanin hevur verið vorðin. 1 nýføroyskum hava
vit í herðingarsterkari staving skifti millum langt i, y~>i, e, ø, u og o
øðrumegin (sipa, byrur, vera, føra, vøra, koma; teprir, vitja, miklir, tysja
— her er tó øðrvísi f Suðuroyarmáli) og stutt, meira opið ljóð hinu-
megin (inn, dyrnar, bestur, uppi, hollur; fjøll — viðv. ø er øðrvísi í