Fróðskaparrit - 01.01.1966, Page 74

82
Skiftið millum framgóma- og afturgómaframburð
greið, sum nevnt er orðið kærr einasta skrásetta dømið í het-
lendskum um g ella k framman fyri fn. æ, um fleiri dømi høvdu
verið, hevði kanska betur borið til at slúttað sær okkurt meira
víst av tí. Hetlendskt hevur m. a. ljóðvøksturin fn. a> for-
tunguljóð av ymsum slag, JAKOBSEN (1897), fn. í verður
ofta til tvíljóð, har fyrri liðunin er mestsum sami sum fortungu-
ljóðið runnið av a, ss., í hesum báðum førum fáa vit aftur-
gómaframburð av g og k frammanfyri; harumframt eru í Het-
landsmálinum dømi um uppgómaframburð av g og k framman
fyri fornum og nýggjari baktunguljóði, t. d. kju(d), JAKOB-
SEN (1921), og gjomet, ss.
Viðurskiftini í hetlendskum eru fløkt. 011 sjálvljóðaskip-
anin er borin av óvissu, bygdarmálini eru ymiss, málið varð
ikki skrásett fyrr enn tað var deytt sum talumál. Aftur at tí
kemur, at tað er trupult at siga, hvørja ávirkan skotskt og
enskt hava haft á ljóðskipanina. Tíverri doyði Jakob Jakob-
sen, áðrenn hann hevði skrivað inngangin til Hetlandsorða-
bókina. Verunlig roynd at greiða fløkjuna, at stilla upp eina
hetlendska ljóðskipan, har stórur dentur verður lagdur á mál-
søgu, bygdarmál og fremmanda ávirkan, og har støðugur
samanburður verður gjørdur við norðurlendsk grannamál, er
ikki gjørd enn, og fyrr enn hon er av man tað vera ov hættis-
ligt at bera føroyskt saman við hetlendskt, hvat gondini hjá
g og k í føroyskum viðvíkir.
4.
Viðvíkjandi i-í og y-ý í føroyskum hugsi eg mær, at gongdin
hevur verið tann, at í teim stuttu ljóðunum hevur i vunnið,
í teim longu ý, t. e. at i hevur vunnið á y og ý á /, so at i og y
eru runnin saman í i og í og ý í ý. Eisini hugsi eg mær, at
hesin ljóðvøkstur hevur verið av, áðrenn tvíljóðingin av í-ý
tók seg upp.
Vanliga verða í og ý borin fram [ói], framman fyri goml-
um longum hjáljóðum og ávísum hjáljóðaflokkum [ó(i)]1).
) Ljóðskriftin í greinini er — við einstøkum undantøkum, sum ikki