Fróðskaparrit - 01.01.1966, Page 75

Skiftið millum framgóma- og afturgómaframburð
83
Men norðarlaga á Eysturoynni hevur uppat okkara tíð verið
tiJ ein framburður av hesum ljóðum, sum gevur eitt og annað
at hugsa um, nevniliga [Yi] og [Y(i)]; í dag man hin fyrri
vera heldur sjáldsamur — sjálvur veit eg meg ikki við vissu
hava hoyrt hann —, men HAMMERSHAIMB (1891) nevnir
hann sum hin vanliga. Hin seinni, tann framman fyri gomlum
longum hjáljóðum og ávísum hjáljóðaflokkum, er vanligur í
dag, t. d. lýsingarorðið ríflutur, her hava teir har norðuri
framburðin [Y], meðan føroyskt annars hevur [ó]. Tað liggur
nær fyri at hugsa sær, at tann framburður, sum hevur verið
til norðalaga á Eysturoynni, og sum fyri ein part er til enn,
ikki er nakar nývøkstur í málinum, men tvørturímóti gamalt
máltekin, og at ljóðgongdin fram at [ói] og [ó(i)] er ný-
vøkstur, sum enn ikki hevur vunnið sær fastan fót allastaðni.
Tvíljóðingin av í-ý er tí skili helst farin fram á tann hátt,
at fyrst fáa vit tvíljóðið [Yi], seinni — óvist nær og hví —
verður fyrri liður at samsvarandi baktunguljóði [ó], men
hetta verður, sum ætlað, ikki gjøgnumført um allar oyggjamar.
Av og á finna vit í vanligum føroyskum, t. e. ikiki bert
norðanfyri, einstøk orð ella einstakar orðaformar, sum kunnu
styðja hesa hugsan, t. d. staðarnavnið Kúrberg, sum vit skriva
tað, ið altíð verður borið fram við [Y], og sum illa fær verið
annað enn fn. kýrberg, ella tátíðarformin tímdi av sagnorð-
inum tíma, hesin tátíðarformur verður mangan borin fram
við [Y]. Men ymist kann tó verða sagt ímóti hesum.
5.
Um allar Føroyar renna fn. e og <e saman. Líkindi era til,
at tað er æ, sum hevur vunnið á e.
1 Suðuroynni renna fn. e-æ og fn. e saman í ljóðskipanini
mótvegis hinum pørtunum av oyggjunum, har fn. e er fyri
seg, og fn. e-æ renna saman við fn. a. í Suðuroyarmáli er tó
tann munur á teimum upprunaliga ymissu ljóðunum, at g og
hevur sloppist undan — eftir inngangi Jørgen Rischels hjá JAKOBSEN
og MATRAS (1961). Um ljóðskrift yvirhøvur sí t. d. HJELMSLEV (1954).