Fróðskaparrit - 01.01.1982, Síða 84

92
Grindatøl 1584—1640 og 1709—1978
Tann tiltikni eldhugin hjá føroyingum, tá hann hoyrir grinda-
boð, er kanska viknaður nakað hesi seinnu árini, men hann er
ivaleysa vanligur til, at tað altíð er ovmikið av fólki og báti
til bæði rakstur og dráp.
Fólkavøkstur: Um 1700 verður mett, at á leið 4.000 fólk
hava búð í Føroyum. Fólkatalið 1800, 1850, 1900 og 1950 var
ávikavist umleið 5, 8, 15 og 32 túsund. Tað er eyðsæð, at
henda økingin í fólkatalinum í sjálvum sær hevur økt um møg-
uleikan fyri, at ein grind verður sædd. Kortini er tað langt í
frá, at lutfalsliga økingin í grindatalinum er eins stór og tann
í fólkatalinum; síðani 1600 eru bert nøkur fá búpláss komin
aftrat, so tað er ikki soleiðis, at hugt hevur verið frá fleiri
plássum á lanai, men heldur hevur verið hugt oftari frá somu
plássum.
Tað rættiliga stóra skiftið í hvalvágabýtinum í ymsum tíðar-
skeiðum (7. og 8. mynd) kann ikki vísast at hava samband við
fólkavøksturin; lutfalsliga økingin í fólkatalinum hevur yvir-
høvur verið eins í ymsum pørtum av landinum.
Broytingar í vinnumynstri: 1 17. og 18. øld vóru Føroyar
eitt bóndasamfelag í stillstøðu; høvuðsútflutningurin var ullar-
vørur, og fiskað varð at kalla bert til egið brúk. f fyrru helvt
av 19. øld kom broyting í, fiskivinnan fekk vaksandi týdning
og um 1900 var meginparturin av útflutninginum fiskur. Hetta
umskifti førdi m. a. við sær, at báta- og skipatalið øktist nógv
hesi árini, og tann økta siglingin kring oyggjarnar hevur gjørt
tað møguligt at sæð fleiri grindir enn frammanundan. Hesi
seinastu 10—20 árini er innanoyggja ferðslan bæði á sjógvi og
landi nógv økt, og hevur tað eisini havt eina ávirkan; t. d. er
komið fyri fleiri ferðir, at ein strandfarabátur hevur funnið
grind.
Tøknilig framstig: J. C. Svabo (1781—82) skrivar um trot
á grindareiðskapi: »Især mærkede jeg den største mangel af
disse Lantser (hvalvákn) i Suderøen, ja man skal for ikke længe
siden, have havt en Flok inde paa en af denne Øes Bugter, men
i Mangel af behørige Vaaben ej kundet dræbe den; Smeden skal
da have skyndt sig i Smedien og fik 3 færdige, men imidlertid