Helgarpósturinn - 05.06.1986, Blaðsíða 9

MÁLFLUTNINGUR í FÓGETAMÁLINU í EYJUM Á MÁNUDAG
- DÓMS AÐ VÆNTA FYRIR HELGI
„EINKABANKI"
BÆJARFÓGETANS
A mánudaginn fór fram mál-
flutningur í allsérstœdu sakamáli,
sem kallaö hefur ueriö Fógeta-
máliö og er kennt viö Kristján
Torfason, bæjarfógeta í Vest-
mannaeyjum. Sérskipaöur dómur
þriggja manna sat frá því klukkan
9 aö morgni og til rösklega 18 og
hlýddi á Braga Steinarsson vara-
ríkissaksóknara sœkja mál á
hendur Kristjáni fógeta og Olafi
Jónssyni, fv. gjaldkera og aöalbók-
ara viö fógetaembættiö í Eyjum og
varnarrœöu r lögmanna ákœröu.
Geröi vararíkissaksóknari kröfu
um aö þeir Kristján og Olafur
yröu sakfelldir skv. ákœru fyrir
brot í opinberu starfi og Ólafur
auk þess fyrir auögunarbrot.
Hámarksrefsing fyrir brot í opin-
beru starfi getur oröiö allt aö fjóru
og hálfu ári í fangelsi, en fyrir
auögunarbrot 9 ár.
Dómurinn óskaði eftir því að
kannað yrði hvort vera kynni að
um auðgunarbrot hefði einnig ver-
ið, að ræða hjá fógeta. Við flutn-
ing málsins breytti ákæruvaldið
dómkröfum og taldi fjártökur
Ólafs eiga að teljast fjárdráttar-
brot. Sök aðalbókarans er að mati
ákæruvaldsins meiri, en báðir
taldir sekir um bókhaldsfals,
óheimilar lánveitingar úr sjóðum
embættisins, óheimilan greiðslu-
frest vegna tollafgreiðslu o.fl.
í stuttu máli má segja að málið
snúist um þá staðreynd, að bæjar-
fógetinn og aðalbókarinn hafi
notað sjóði embættisins sem eins
konar banka eða sparisjóð til þess
að taka lán handa sjálfum sér og
starfsstúlkum á skrifstofunni.
Aðferðin, sem beitt var, var sú
að viðkomandi aðiljar fengu lán
sem skráð voru sem endur-
greiðslur á ofgreiddum þinggjöld-
um. Einnig var um að ræða inni-
stæðulausar ávísanir. í tveimur til-
vikum „veittu" aðalbókarinn og
bæjarfógetinn sjálfum sér lán með
því að skrifa gúmmítékka, sem
síðan voru geymdir í sjóði
embættisins án þess að tékkunum
væri framvísað við banka til skuld-
færslu á viðkomandi tékkareikn-
ingum.
Þá er ákært fyrir að það hafi
verið tíðkað að taka við inni-
stæðulausum ávísunum frá fyrir-
tækjum sem greiðslum fyrir
vangoldnum opinberum gjöldum í
miklum mæli og þeim síðan ekki
framvísað um margra mánaða
skeið. Ákært er vegna 11 tiltek-
inna tékka í þessu sambandi.
„Akæran eins og
ísjaki..."
Hins vegar lét vararíkissaksókn-
ari þess getið, að í þessu máli væri
ekki ákært nema vegna tiltekinna
tékka, sem voru í kassa þegar
málið fór í rannsókn. „Það var
ekki ákært vegna tékka sem
þegar voru komnir í banka,“ sagði
Bragi Steinarsson. „Það er spurn-
ing hvort ákæran hefði ekki átt að
vera víðtækari, því RLR tók til
rannsóknar mun fleiri tékka. Það
má líkja ákærunni og rannsókn-
inni við ísjaka. Við sjáum bara
toppinn," sagði saksóknari.
I máli þessu er Kristján Torfason
bæjarfógeti ekki ákærður fyrir
auðgunarbrot, heldur fyrir að hafa
misnotað aðstöðu sína sér til fram-
dráttar, en Ólafur Jónsson er sak-
aður um auðgunarbrot.
Málið snýst um það hvort bæjar-
fógetaembætti megi „reka útlána-
starfsemi", eins og sækjandi
orðaði þetta. Lög taka af öll tví-
mæli um að svo er ekki og því
höfðar ákæruvaldið refsimál.
Benedikt Blöndal hrl., verjandi
bæjarfógetans, Iagði ríka áherzlu á
að Kristján Torfason hefði reynzt
ríkinu góður innheimtumaður og
ekkert væri athugavert við það
þótt skuldurum þinggjalda væri
veittur gjaldfrestur með útgáfu
gúmmítékka. Það hefði reynzt vel
í „þessu sérstæðasta bæjarfélagi á
Islandi, þar sem peningarnir fara
ekki að koma fyrr en bátarnir fara
að róa.“ Benedikt krafðist sýknu.
Sveinn Snorrason hrl., verjandi
Ólafs Jónssonar, krafðist vægustu
refsingar vegna málsbóta skjól-
stæðings síns, sem fælust m.a. í
því að hann hefði í flestum til-
vikum farið að eins og fógeti eða
að fyrirmælum hans.
Hjá báðum lögmönnunum kom
fram að „innheimtuaðferðir"
bæjarfógeta og starfsmanna hans
væru tíðkaðar víðar á landinu en í
Vestmannaeyjum.
Dómsmólaráðuneytið
aerir greinarmun á
fógeta
og starfsmanni hans
Af máli Braga Steinarssonar
mátti ætla, að við rannsókn máls-
ins hefði borið á afskiptum og
fyrirmælum dómsmálaráðuneytis-
ins. Vararíkissaksóknari talaði
raunar aldrei um bein afskipti, en
af orðum hans varð ekki annað
skilið en svo hefði verið. Er það í
samræmi við skilmerkilega grein
Helgarpóstsins um þetta mál í
marz á sl. ári, þar sem vitnað var
til heimilda í dómskerfinu þess
efnis að starfsmenn dómsmála-
ráðuneytisins hefðu haft afskipti af
rannsókninni og störfum sak-
sóknara.
leftir Halldór Halldórsson^HH
KRISTJÁN TORFASON ÁKÆRÐUR FYRIR BROT
í OPINBERU STARFI, M.A. SKJALAFALS,
ÓLÖGLEGAR LÁNVEITINGAR ÚR SJÓÐI
EMBÆTTISINS, GREIÐASEMI VIÐ ÚTVALDA
SKULDARA, GEYMSLU Á GÚMMÍTÉKKUM
ÞRÁAÐIST VIÐ AÐ MÆTA í YFIRHEYRSLUR
DÓMSMÁLARÁÐUNEYTIÐ TELUR MÁL FÓGETA
„INNANHÚSSVANDAMÁL"
Kristján Torfason, bæjarfógeti í
Vestmannaeyjum.
ÁKÆRA
RÍKISSAKSÓK.NARI
gjönr kunrwgt:
Olaíl Jómtyni, fyrrvirandl aialbókara,
Asbyrgi, Ve*cr.annaey3um,
íadtfum þar 1 be 23. Jilnl 1940,
bifus fynr brot i oplr.beru itaríi, ir.aria r.riitjini
íyrir brot i eriettiiitðríum tem bejarfógeti i Veit-
mar.naeyjum, en ifceria Olafl íynr brot i itarfi len
aiaibókari 09 um itundaraakir lem qjaidkeri víó tara
enbatti. Biium ikeriu er geíid ai lök ai hafa r.eó
•taríiaðicöiu lina vid bejarfógetaembettið, ýmiit
Ijilfum iér eða öðrum tii ivinningi 09 fyrirgrciiilu
09 þi jafnframt raeð gerium linum hallað rétti him
opinbera 09 rýrt að lama ikapi hlut pesi i ijóðum
embectlsim fri þvi icm annari heíðl verið.
Ákæran á hendur Kristjáni Torfasyni
og Ólafi Jónssyni, fyrrverandi aðal-
bókara (Vestmannaeyjum.
Aðalskjalið um þetta atriði er
umsögn dómsmálaráðuneytisins
frá 23. janúar í fyrra, um lögreglu-
rannsókn málsins, en samkvæmt
lögum ber saksóknara að óska
slíkrar umsagnar, þar sem bæjar-
fógeti er undirmaður dómsmála-
ráðherra Jóns Helgasonar, en svo
vill til að þeir Jón og Kristján
'lorfason eru systkinasynir.
I umsögn ráðuneytisins er
lögð áherzla á það, að meintar
sakir aðalbókarans hljóti þá
meðferð, sem ákæruvaldið telji
efni standa tii. Hins vegar er
Kristján bæjarfógeti skilinn
útundan að þessu leyti í bréfi
dómsmálaráðuneytisins. Um
hann og hans mál er rætt sem
eins konar „innanhússvanda-
mál“ dómsmálaráðuneytis og
fjármálaráðuneytis og fjárreið-
ur bæjarfógetaembættisins, að
því er hann varðar, verði kann-
aðar og leystar á vettvangi
ráðuneytanna, þar sem um sé
að ræða mál sem sé „stjórn-
sýslulegs“ eðlis, eins og segir í
bréfi dómsmálaráðuneytisins.
„Hér eru dregin skil á milli aðal-
bókara og bæjarfógeta", sagði
vararíkissaksóknari í ræðu sinni.
„Ákæran gengur þvert á um-
sögnina vegna þess að báðir (þ.e.
Kristján Torfason og Olafur aðal-
bókari) eru taldir hafa unnið til
saka,“ sagði Bragi Steinarsson í
ræðu sinni í dómsala A í Saka-
dómi Reykjavíkur á mánudag.
Og hann bætti við:
„Auðvitað geta ráðuneytin
fjallað um misfellur, sem undir þau
heyra, en þegar um misferli er að
ræða er það ákæruvaldsins og
dómstólanna að fjalla um það. Það
er á þessum grundvelli sem ákært
er í málinu, en ekki á grundvelli
sjónarmiða dómsmálaráðuneytis
eða fjármálaráðuneytis."
Varðandi umsögn dómsmála-
ráðuneytisins hlýtur það að vekja
athygli, að það tók dómsmálaráðu-
neytið nær því þrjá mánuði að
svara embætti ríkissaksóknara.
Fógeti ósamvinnuþýður
og neitaði að afhenda
RLR umbeðnar
upplýsingar
En það var ekki einungis ráðu-
neytið sem var tregt í taumi,
heldur kvartaði vararíkissaksókn-
ari yfir því að Kristján Torfason
bæjarfógeti, sem nú mun vera í
námsleyfi, hefði verið ósamvinnu-
þýður við rannsóknarmenn. Öðru
máli hefði gegnt með Ólaf aðal-
bókara, en með framburði sínum
hefði hann einmitt orðið þess
valdandi að rannsóknin varð víð-
tækari en til stóð í upphafi.
Upphaf málsins er það, að starfs-
menn Ríkisendurskoðunar fóru í
heimsókn á fógetaskrifstofurnar í
Eyjum, í maí 1983, og gerðu af-
markaða könnun á fjárreiðum
embættisins. í ljós kom að ekki
var allt með felldu og var bent á
tvennt. Annars vegar geymslu
embættisins á innistæðulausum
ávísunum í „kassá' skrifstofunnar
og hins vegar óheimila tollaf-
greiðsluhætti. Dómsmálaráðu-
neytið var látið vita, þar sem
starfsmenn Ríkisendurskoðunar
töldu málið það alvarlegt. Luku
þeir sjóðtalningu og sendu síðan
röskar tvær milljónir, sem voru í
vörzlu fógetaembættis, á reikning
þess nr. 2 í Útvegsbankanum í
Vestmannaeyjum og fengu
Fyrir rösku ári fjallaði HP sérstaklega um
meint afskipti dómsmálaráðuneytisins af
rannsókninni og benti á frændsemi
dómsmálaráðherra og fógetans í Eyjum.
kvittun. Átta dögum síðar kom
svo í ljós, að útibússtjórinn hafði
ekki bókfært innleggið á reikn-
inginn og mun það hafa verið að
ósk Ólafs aðalbókara, sem við
yfirheyrslu kvaðst hafa óskað eftir
því að svo yrði ekki gert strax og
hefði Kristján bæjarfógeti sam-
þykkt það. Með þessu var farið að
grípa fram fyrir hendurnar á eftir-
litsmönnum rikisins og reynt að
„reddá' málum.
Frarr. kom í máli Braga Steinars-
sonar vararíkissaksóknara, að
Kristján Torfason bæjarfógeti virð-
ist hafa verið tregur til að sinna
boðunum í yfirheyrslur, en þess í
stað fallizt á að „taka afstöðu til
tiltekinna spurningá' skriflega,
sem hann og gerði. Þá kom einnig
fram að fógeti neitaði ósk Erlu
Jónsdóttur, deildarstjóra hjá RLR,
um reikningsyfirlit á tilteknum
tímum. RLR hefði svo loks fengið
yfirlit yfir einn mánuð eftir að
hafa hótað að krefjast úrskurðar
Sakadóms um neitun Kristjáns.
Að lokum skal þess getið að
Bragi Steinarsson vararíkissak-
sóknari gerði grein fyrir fordæm-
um í Hæstaréttardómum og öðr-
um dómum, þar sem nær undan-
tekningarlaust hefði verið dæmt
óskilorðsbundið í málum er varða
brot í opinberum störfum.
Það verður hlutverk þeirra -
Gunnlaugs Briem yfirsakadómara,
Haralds Henryssonar sakadómara
og Ásgeirs Péturssonar sýslumanns
að skera úr um. Dóms má vænta
jafnvel fyrir helgi.
HELGARPÓSTURINN 9