Helgarpósturinn - 05.06.1986, Blaðsíða 18

eftir Margréti Rún Guðmundsdóttur mynd Jim Smarti
Jt
GÆTI STAÐIÐ MEÐ SPJÓT OG SAGT
Hann kemur mér á óvart. Hann er rólegur og yfirvegaður og stillir hinum sérkennilega,
gjallandi hlátri í hóf. Annan eins hlátur hef ég hvorki fyrr né síðar heyrt, nema ef vera
skyldi hjá Nonna bróður hans. I fyrstu viröist hann svolítið feiminn og sérdeilis hógvœr,
en svo fatta ég djókinn og fljótlega stend ég mig að því að kútveltast afhlátri; efekki upp-
hátt, þá innra meö mér. Hann segir mér þó seinna að fólk geri sér oft rangar hugmyndir
um hann, haldi að hann sé harðlokaður og erfitt að komast að kjarnanum í honum. En
þetta sé nú bara vitleysa, það sé ekkert meira á bak við yfirborðið. Hann haldi sjálfur að
hann sé bara svona þunnur. En ég þykist nú aldeilis vita betur.. .
Háls-, nef- og eyrnalæknirinn, vínsnobbarinn
og dellukarlinn Einar Thoroddsen hittir mig
heima í stofu sinni á sjálfan kosningadaginn.
Það er hreint engin kosningaspenna í Einari en
hann viðurkennir að sig langi mikið til að horfa
á heimsmeistarakeppnina í fótbolta í sjónvarp-
inu. „Ég er með dellu fyrir fótbolta en ég hef
engan áhuga á pólitík. Ætli ég lufsist nú ekki
samt til að kjósa. En mér leiðist pólitík og ég á
voðalega erfitt með að hugsa mér að fara að
hugsa eftir einhverri fyrirframgefinni línu.“
— Já, en er þad ekki ósköp þœgilegt, spyr ég
svona til að skora hann svolítið á hólm.
,,Nei,“ svarar hann að bragði og sest í þægileg-
an leðursófann, „ekki þegar maður á að fara að
hafa skoðanir á smámálum. Mér finnst það t.d.
afleitt að ef maður er vinstri maður þá eigi
manni að finnast Hallgrímskirkja Ijót og vont að
styðja kvennabaráttu þegar maður má ekki hafa
bíladellu." Ég hvái og það hneggjar svolítið í Ein-
ari. „Auðvitað eru þetta fanatísk dæmi, en fras-
anum „burt með blikkbeljurnar hefur verið
laumað inn í kvennabaráttuna. Ég er óttalega
fanatískur. Það er talsverð fanatík í ættinni,
Guðjónsenfanatíkin."
Pabbi var mikill
stemmningsmaður
Ættin, já. Einar er af m.a. Thoroddsen- og
Guðjónsenætt, sonur hjónanna Drífu Viðar,
skáldkonu og listmálara, og Skúla Thoroddsen
heimilis- og augnlæknis. Bæði eru nú látin en
þeir sem komnir eru á miðjan aldur muna sjálf-
sagt til þess að hafa heyrt að heimili Skúla og
Drífu hafi verið einstaklega líflegt og skemmti-
legt og Skúli feikilega vinsæll, bæði sem læknir
og manneskja. Sjálf man ég.eftir því að Skúli var
dýrkaður á heimili þar sem ég var heimagangur
þegar ég var smápeð. Mér leikur því mikill hug-
ur á að heyra Einar segja frá foreldrum sínum,
æsku og uppvexti.
„Pabbi var maður sem aldrei gat séð autt
ræðupúlt í friði og þóttist alltaf hafa vit á hlutun-
um og ef hann gat ekki látið sem hann hefði vit
á hlutunum sneri hann öllu upp í grín, þannig að
það var mikið grín hjá honum. Allir Thorodd-
senar eru með senukomplex." Einar kímir.
„Hann var dálítill ofurhugi og stemmningsmað-
ur. Ef hann fann inn á að eitthvað myndi passa
inn í stemmninguna lét hann það fjúka. Hann
var bæði heimilislæknir og augnlæknir. Það var
á þeim tíma meðan hægt var að vera bæði sér-
fræðingur og heimilislæknir. Og hann var með
fjöldann allan af sjúklingum, 700 sjúklinga fyrir
utan þá föstu hirð sem hann hafði erft frá Katr-
ínu Thoroddsen, afasystur minni, þegar hún
hætti að praktísera. Mig langaði ekki til að verða
læknir þegar ég var lítill, það var svo mikill
ófriður sem fylgdi því. Mér fannst svo leiðinlegt
að verða að ljúga í símann að pabbi væri ekki
heima þegar hann fleygði sér upp í sófa og lagði
sig. Ég var svo hreinskilinn þegar ég var lítill
strákur að ég var farinn að segja að hann væri
ekki við...látinn. Ég er líka og hef alltaf verið
óttalega jarðbundinn og ég hugsa að ég hafi það
frá mömmu. Ég er fæddur í Meyjarmerkinu og
er tvöföld meyja, því ég er rísandi meyja í ofan-
álag. Ég ætti þess vegna að vera ógurlegur
perfeksjónisti en einhvern veginn klikkaði það
líka. Ég á tiltölulega auðvelt með að yppa öxl-
um. En ég er samt svolítið jarðbundinn; ég var
t.d. strax byrjaður að leiðrétta útlendar siettur
hjá mömmu og pabba þegar ég var 7 ára.“
Mömmu leið best í
rigningu...
Já... hugsa ég og nótera hjá mér að ég þurfi
nú endilega að spyrja hann að því hvernig hann
skilgreini hugtakið „að vera jarðbundinn". En
Einar er kominn í stuð og heldur áfram.
„Mamma var líka mikil útimanneskja. Henni
leið best í rigningu á Þingvöllum. Hún var nú
samt ekki sundlaugarmanneskja, þótt sundlaug-
in væri ekki langt frá heimili okkar. Henni þóttu
litbrigðin í rigningunni svo falleg. Og hún hafði
líka mikið hugmyndaflug þótt hún væri jarð-
bundin."
Miklu þægilegra að vera
þægur en óþægur
— Hvernig var uppeldinu háttað?
Einar brosir. „Uppeldið var allt mjög laust í
reipunum. Við vorum fjögur systkinin, ég elstur,
og þeir sem vildu vera óþekkir voru það. Ég
hætti sjálfur að vera óþekkur þegar ég var 7 ára.
Það var kannski vegna þess að ég var í sveit á
hverju sumri frá 6 ára aldri. Ég var alltaf mjög
hlýðinn við ókunnugt fólk og þótt ég kynntist
síðar þessu fólki og það yrði vinir mínir, hlýddi
ég því alltaf. Mér fannst líka miklu þægilegra að
vera þægur en óþægur. Foreldrar mínir dóu með
stuttu millibili þegar ég var rúmlega tvítugur. Þá
var Nonni bróðir 13 ára, Theódóra systir um tvít-
ugt og Guðmundur bróðir eitthvað yngri.“
— Tókuö þid systir þín þá vid uppeldi brœöra
ykkar?
„Nei, nei,“ svarar Einar að bragði, „það hélt
bara áfram sama uppeldi og verið hafði. Það
voru ekki lagðar á okkur miklar hömlur og ég
er bara ánægður með það.“
Köld skynsemin ein saman
— Ertu gódur teiknari eins og myndlistarmad-
urinn, hann Guðmundur bróðir þinn? Drukkuð
þið ekki öll í ykkur myndlistarhœfileika með
móðurmjólkinni?
„Ég fór í Handíða- og myndlistarskólann þeg-
ar ég var 5 ára og teiknaði tígrisdýr þar sem
rendurnar náðu út fyrir skrokkinn.“ Einar er
sposkur. „Ég var þar í nokkrar vikur. Mömmu
þótti ég svo efnilegur að hún hætti að mála um
skeið. Síðan eru engar fréttir af hæfileikum mín-
um fyrr en í fyrsta bekk gaggó þegar teiknikenn-
arinn okkar Theódóru varð steinhissa og sagðist
aldrei hafa séð þvílíkan mun á systkinum. Sagði
að hún teiknaði af listrænu næmi en ég af kaldri
skynseminni einni saman.“
— Varstu sleginn yfir þessum orðum hans?
„Nei, nei,“ segir Einar barnslegur, „ég var
voða glaður yfir þessu. Þetta var ekkert nýtt fyr-
ir mér. Hins vegar hef ég verið að fullkomna mig
undanfarið við að teikna kanínur, Ijón og fíla
handa krökkunum sem koma á stofuna til mín.
Ingrid!" kallar hann til sambýliskonu sinnar,
sem rétt í þessu birtist og heilsar hlýlega,
„þekkja börnin þessi dýr sem ég er að teikna?"
„Jahá,“ segir Ingrid og það er enginn vafi í rödd-
inni og síðan hverfur hún inn í herbergi. „Já. Þó
að börnin séu oft tiltölulega ánægð með þessar
teikningar sem ég nota til að verðlauna þau og
múta þeim til að vera þæg, þá myndi ég lýsa mér
sem óskaplega lélegum teiknara þar sem ísköld
skynsemin hefur yfirhöndina."
Kinn almenna Thoroddsen
skortir metnaðargirni
— En einhverja listrœna hœfileika hefurðu þó
erft? Nú eru svo mörg skáld og rithöfundar í
Thoroddsenættinni — og svo auðvitað lœknar
og stjórnmálamenn?
„Já og nei,“ segir Einar og lætur sig síga ofan
í gríðarmjúkan sófan.“ Fyrir utan senukomplex-
inn hrjáir Thoroddsenættina svo mikil eðlisleti.
Hinn almenni Thoroddsen nennir ekki að
standa í neinu veseni og vantar alveg alla metn-
aðargirni. Ég lærði þó á píanó í átta ár, fyrst hjá
Katrínu Viðar, ömmu minni, síðan hjá Jórunni
Viðar, móðursystur minni, og loks hjá Árna
Kristjánssyni. En ég er eins og Englendingar
segja „jack of all trades and master of none“. Ég
myndi aldrei vilja vera fullkominn í einu og
þurfa þá að fórna öllu hinu, því ég held að það
væri svo leiðinlegt. Ég hætti líka vegna þess að
síðustu 4 árin fannst mér ég vera nákvæmlega
jafngóður í öllum tímum. Ég æfði mig nefnilega
ekki í tækninni. Mér fannst miklu skemmtilegra
að vera á músíkölsku fylliríi og var alltaf að spila
ný og ný Iög af blaði. En ég fékk dellu fyrir klass-
ískri músik þegar ég var 13 ára gamall en hafði
aldrei nokkurn áhuga á rokki. Þess vegna var ég
örugglega álitinn vera svolítið skrítinn meðal
jafnaldra minna en ég lét það ekkert á mig fá.
Mér fannst Bítlarnir þó helvíti góðir."
Tilraunir með tóna og Ijóð
— Samdirðu sjálfur tónlist?
„Ég samdi einu sinni laglinu og tveimur árum
síðar heyrði ég mjög líka laglínu hjá hljómsveit-
inni Kinks, þannig að maður hefði kannski átt
að fara út í þetta? Svo samdi ég líka nokkrar lag-
linur sem voru rómantískar í stíl við Chopin. Þó
hætti ég mér aldrei út í að útsetja. Ég bjó að vísu
einu sinni til lítið barokklag sem við systir mín
sungum tvíraddað og gáfum Jórunni frænku i
jólagjöf. Svo orti ég líka pínulítið þegar ég var í
menntó. í máladeild voru menn eins óg Pétur
Gunnarsson sem gengu með skáld í maganum
en við í stærðfræðideildinni vorum hagyrðing-
ar. Létum minna fyrir okkur fara en köstuðum
stundum fram vísu eftir mikinn undirbúning og
komum stundum einni ferskeytlu í blöðin ef við
vorum djarfir."
Og svo hneggjar í honum.
— Yrkirðu enn?
„Nei,“ segir Einar á sinn rólega hátt. „Það væri
gaman að prófa að setjast niður og yrkja en ég
geng ekki með skáld eða rithöfund í maganum.
Eg myndi sennilega ekki endast til að búa til
persónu sem náttúru sinnar vegna yrði að
hjakka í sama farinu út alla skáldsöguna. Ef ég
færi að snúa mér að skáldskap yrði það sem ég
semdi æ styttra og yrði bara að málshætti fyrir
rest, sem kannski sýnir best hvað ég er mikil
meyja. Nei, ég hef ekkert vit á stjörnuspeki en
ég læt oft eins og ég viti.“ Og enn hneggjar í hon-
um.
Það tekur heldur enginn
eftir Alec Guiness...
— Varstu áberandi í félagslífinu í menntó?
„Nei,“ segir Einar með hægð, „ég var léttur fé-
lagsskítur. Ég var að vísu stundum fenginn til að
troða upp á skemmtunum, þannig að ég geri ráð
fyrir að fólk hafi vitað hver ég var. Þá söng ég og
hermdi pínulítið eftir kennurunum, var með
svona grínþætti. Þetta var bara týpískur senu-
komplex Thoroddsenættarinnar. Ég var hins
vegar ekkert áberandi og er ekkert áberandi í
hópi. Allaveg ekki útlitsins vegna. Það er heldur
ekki tekið eftir Alec Guinness í hópi. Heyrðu
nei, hne, hnje, hnje. Nei, ég var óttaleg kennara-
sleikja. Gerði gjarnan það sem kennararnir
vildu, fyrir utan heimalærdóminn sem ég var
hálflélegur við; Ég var samt í uppáhaldi hjá
kennurunum. Ég veit ekki afhverju. Sennilega
vegna þess að ég var kurteis en ekki frakkur og
mætti alltaf vel. En ég hef líka alltaf verið
hræddur við vald einkennisbúninga og stétta.
Ég var t.d. sá eini í gaggó sem alltaf skipti í
miðju. Það kom að vísu ekki til af góðu. Ég lenti
hjá rakara sem neitaði að klippa mig sveitaklipp-
ingunni, þú veist þessari með vaskafatið, heldur
vildi hann koma á mig Tommy-Steele klippingu.
Greiddi þess vegna hárið allt aftur og sagði að
svona ætti ég að hafa það. En 10 mínútum eftir
að ég kom frá rakaranum skiptist hárið sjálf-
krafa í miðju. Og af því að ég var svo hræddur
við hann þorði ég ekki annað en að greiða hárið
sjálfur aftur og alltaf skiptist það sjálfkrafa í miðj-
unni. Ég hugsa að ég hafi örugglega verið talinn
skrítinn með hárið svona. En að öðru leyti var
ég ekki áberandi."
Varð að hætta við
drauminn, helv. vesen...
— Þú sagðir áðan að þig hefði ekki langað til
að verða lœknir þegar þú varst lítill strákur.
Hvað langaði þig þá að verða þegar þú yrðir
stór?
„Atvinnuspjótkastari. Ég hélt nefnilega að ég
yrði góður í því. Það var nú bara vegna þess að
í hvert skipti sem ég kastaði, var ég svo helvíti
góður. Nei, nei, ég æfði mig ekki neitt, ég kast-
aði bara hrífusköftum í sveitinni. En svo varð ég
að hætta við drauminn þegar ég var 12 ára, því
þá sá ég að þetta þýddi ekkert því spjótkast er
ekki atvinnugrein. Það má ekki þiggja fé fyrir
íþróttir, helvítis vesen. Ég var hins vegar ekkert
í löggustandinu eða strætóinu. Mig langaði ekki
einu sinni til að verða leikari. Ég held að það
hljóti að vera ofsalega leiðinlegt að segja sömu
setninguna kvöld eftir kvöld. Hvað þá að láta sjá
til sín vera að æfa eitthvað sem maður þarf að
segja seinna. Jú, mér flaug nú í hug að verða
leikari en það hefði ekkert þýtt. Ég hefði orðið
1. flokkur B, en aldrei mjög góður. Ég hefði get-
að staðið með spjót og sagt: Já, herra. En ekki
meir. Þá hefði spjótkastið allavega komið að
gagni. Jú, kannski hefði þetta gengið, alla vega