Helgarpósturinn - 23.10.1986, Síða 32

FRETTASKYRING
SVERFUR TIL STÁLS í ALÞÝÐUB
Fljótt á litið hvíla rólegheit yfir
Alþýðubandalaginu. Forval vegna
alþingiskosninga hefur hvergi verið
haldið og í Reykjavík verður forval
ekki haldið fyrr en í desember, eða
janúar. Ein skýring er sú að forysta
flokksins þarf tíma til að koma sam-
an lista. Framboð þingmannsefna í
örugg sæti á lista Alþýðubandalags-
ins er meira en eftirspurn. Eða
m.ö.o. ágreiningur um menn og mál-
efni gerir átök í forvali óumfiýjan-
Ieg. Atökin núna snúast um grund-
vallaratriði í pólitík. Og þau eru
framhald átakanna á síðasta lands-
fundi Alþýðubandalagsins fyrir ári,
og átakanna um Þjóðviljann og
Gudmund J. Gudmundsson s.l.
sumar.
FYLKINGAR FJORAR
Alþýðubandalaginu í Reykjavík
má skipta í fjórar fylkingar. Gamla
flokkseigendafélagid, verkalýdsfor-
ystu, frjálslynd öfl og lýdrœdiskyn-
slóð. Fyrir flokkseigendafélaginu
fer formaður flokksins, Svavar
Gestsson. Hann nýtur stuðnings
manna eins og Inga R. Helgasonar,
Ragnars Árnasonar, Úlfars Por-
móðssonar, Álfheiðar lngadóttur,
Sigurjóns Péturssonar, Guðrúnar
Ágústsdóttur og Gísla B. Björns-
sonar, svo einhverjir séu nefndir.
Oddamenn verkalýðsarms Al-
þýðubandalagsins eru Ásmundur
Stefánsson, forseti ASI, Guðmundur
J. Guðmundsson, formaður Dags-
brúnar og Þröstur Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri Dagsbrúnar. Stuðn-
ingsmenn þeirra innan flokksins
eru formenn og starfsmenn verka-
lýðsfélaga. Má í þessu sambandi
nefna Helga Guðmundsson,
Tryggva Þór Aðalsteinsson, Jóhann-
es Gunnarsson og Snorra Konráðs-
son.
Ólafur Ragnar Grímsson og Guð-
rún Helgadóttir teljast til hinna
frjálslyndari afla innan flokksins.
Stuðningsmenn þeirra eru hluti
Þjóðviljahópsins og yngri kynslóðin
í Alþýðubandalaginu. Einn stuðn-
ingsmanna þeirra Ólafs Ragnars og
Guðrúnar er Össur Skarphéðinsson,
ritstjóri Þjóðviljans.
Talsmaður lýðræðiskynslóðarinn-
ar er varaformaður flokksins,
Kristín Olafsdóttir. Hún nýtur stuðn-
ings yngra fólks innan flokksins og
hefur víðtækan stuðning innan Al-
þýðubandalagsfélags Reykjavíkur.
Þá nýtur Kristín Ólafsdóttir mikils
trausts úti um land, en einkum eins
og áður sagði, þeirra fjölmörgu
ungu manna, sem gengið hafa til
liðs við Alþýðubandalagið síðustu
misseri. Kom styrkur hennar nokk-
uð á óvart á landsfundinum, þar
sem henni tókst að vinna varafor-
mannssæti í flokknum, þrátt fyrir
massífa andstöðu flokkseigendafé-
lags og verkalýðsarms. í þeirri bar-
áttu naut hún stuðnings Ólafs Ragn-
ars og Guðrúnar Helgadóttur og
stuðningsmanna þeirra.
Sú samstaða, sem varð til á milli
lýðræðiskynslóðarinnar og hinna
frjálslyndu afla í Alþýðubandalag-
inu á síðasta landsfundi, er líkleg til
að standa áfram í komandi forvali.
Báðir þessir hópar eru sammála því,
að skera beri á hin beinu tengsl á
milli forystu Alþýðubandalagsins og
32 HELGARPÓSTURINN
Helgi Guömundsson, stjórnarformaður
MFÁ. Eindreginn stuðningsmaður Ás-
mundar Stefánssonar innan Alþýðu-
bandalagsins. Hefur veriðtrúnaðarmaður
verkalýðsarmsins á ritstjórn Þjóðviljans
og kemur vfða við í stofnunum flokksins.
Svavar Gestsson, formaður Alþýðu-
bandalagsina Staða hans er veikari innan
flokksins, en hún hefur verið áður. Hann
á eftir að sitja eitt ár sem formaður Al-
þýðubandalagsins. I komandi forvali
munu þeir Ásmundur Stefánsson og
Ólafur Ragnar Grímsson reyna að styrkja
stööu sína fyrir formannsslaginn að ári.
Gæti svo farið í hörðu forvali þar sem
þátttaka væri mikil að Svavar Gestsson
hafnaði í þriðja sæti á framboðslista
flokksins.
Guðmundur J. Guðmundsson, formaður
Dagsbrúnar og VMSÍ. Líklegast er talið á
þessari stundu að hann muni berjast fyrir
þvf að koma Þresti Ólafssyni í öruggt sæti
á framboðslista.
verkalýðshreyfingarinnar. Báðir
hópar eru þó sammála því, að flokk-
ur geti ekki látið hreyfingu binda
Ragnar Árnason, hagfræðingur. Traustur
maður í þeirri skjaldborg sem flokkseig-
endafélagið hefur slegið um formann
flokksins, Svavar Gestsson. Ragnar er
einn af arftökum Inga R. Helgasonar i
flokkseigendafélaginu.
Þröstur Óíafsson, framkvæmdastjóri
Dagsbrúnar, og umsvifamikill kaupsýslu-
maður í félagshyggjugeiranum. Hann er
hægri hönd Guðmundar J. Guðmunds-
sonar og Ifklegur framboðskandfdat
verkalýðsforystu Alþýðubandalags á
framboðslista flokksins í Reykjavík.
Ásmundur Stefánsson, forseti ASl. Hann
hefur lýst áhuga á að komast á þing. For-
setinn hefur ásamt Þresti Ólafssyni lagt
rfka áherslu á samstarf A-flokka að aflokn-
um kosningum. Eftir átökin f Alþýðu-
bandalaginu síðustu mánuði erÁsmund-
ur sterki maðurinn í stofnunum flokksins.
Gætir áhrifa hans víða.
afstöðu sína í, t.d. kjara- og efna-
hagsmálum, einfaldlega vegna þess
að stefna ASÍ er samsuða fjögurra
flokka í kjaramálum. Þessir hópar
telja, að það standi vexti Alþýðu-
bandalagsins fyrir þrifum ,,að vera
að dröslast með verkalýðskontór-
ana á bakinu í kosningabaráttu",
eins og einn forsvarsmanna nefndra
hópa orðaði það í samtali við Helg-
arpóstinn.
Gamla flokkseigendafélagið, með
formann flokksins í broddi fylking-
ar, og verkalýðsforystan munu
sömuleiðs renna saman í eina fylk-
ingu í væntanlegu prófkjöri. Báðir
hópar eru sammála um þá grund-
vallarhugmynd, að Alþýðubanda-
lagið og verkalýðshreyfingin séu
tvær greinar af sama meiði og að
óhugsandi sé að rjúfa þau nánu
tengsl, sem eru á milli flokks og
hreyfingar.
I reynd þýðir þessi hugmynd —
þessi skilningur á Alþýðubandalag-
inu sem faglegum armi verkalýðs-
hreyfingar — að flokksforysta tekur
það að sér, að tryggja fulltrúa verka-
lýðshreyfingar öruggt sæti á fram-
boðslista flokksins í Reykjavík. Á
þessum grundvelli er samstarf
flokkseigendafélags og verkalýðs-
arms byggt.
í þessu „örugga sæti“ hefur fram
til þessa setið Guðmundur J. Guð-
mundsson, formaður Dagsbrúnar.
Og til að undirstrika skilning flokks-
forystunnar á mikilvægi þessa fyrir-
komulags má geta þess, að Guð-
mundur J. Guðmundsson er fjórði
formaður Dagsbrúnar sem situr í
öruggu Reykjavíkursæti á lista Al-
þýðubandalags eða Sósíalistaflokks.
Forverar hans voru Héöinn Valdi-
marsson, Sigurður Guönason og
Eðvarð Sigurðsson.
BANDINGI
VERKALÝÐSARMS
Formaður Alþýðubandalagsins
var hér áður fyrr af þeirri stærð, að
geta sætt ólík sjónarmið innan Al-
þýðubandalags — og afstýrt stórum
slag innan flokksins. Lengi vel leit út
fyrir að Svavar Gestsson gæti ávaxt-
að þann arf, en hin síðari ár hefur
hann æ oftar komið fram innan
flokks og utan, sem bandingi verka-
lýðsarms. Flokksformaður —■ án
sjálfstæðs stuðnings innan flokks.
Nefna menn í þessu sambandi af-
stöðu Svavars Gestssonar í hörðu
verkfalli BSRB, haustið 1984, af-
stöðu hans gegn lýðræðisöflum á
landsfundi Alþýðubandalags s.l.
haust, afstöðu Svavars til febrúar-
samninga, og að endingu, þá af-
stöðu sem hann tók í Þjóðviljadeil-
unni og deilum um Guðmund J.
Guðmundsson s.l. sumar. Öll til-
hlaup hans til sjálfstæðrar afstöðu
leiddu til þess að hann endaði eins
og lús á milli tveggja steina og úr
þeirri stöðu valdi hann það, að veðja
á verkalýðsarm — trúr þeirri hug-
sjón að flokkur og hreyfing væru
eitt.
í öllum tilvikum hafa andstæðing-
ar formanns verið Ólafur Ragnar
Grímsson og lýðræðiskynslóðin.
Margir viðmælenda HP nefndu, að
á síðasta ári hefðu veikleikar
Svavars Gestssonar sem formanns
Alþýðubandalags komið æ skýrar í
ljós. Á sama tíma hefði Ásmundur
Stefánsson, forseti ASÍ, styrkt stöðu
sína mjög innan stofnana flokks og
í röðum flokkseigendafélags. Sömu-
leiðis hefði Ólafur Ragnar Grímsson
styrkt sína stöðu meðal óbreyttra í
flokknum. Einkum í Reykjavík, í
hópi miðstéttarmanna, sem aðhyll-
ast hugmyndir lýðræðiskynslóðar.
ÞJÓÐVILJAÁTÖKIN
Átökin um Þjóðviljann snérust
ekki aðeins um blaðamennsku. Þau
snérust öðrum þræði um þau grund-
vallaratriði, sem áður voru nefnd.
Þau voru spurning um það, hvort
málgagn skyldi vera óháð flokki, og
umfram allt hreyfingu, eða hvort
þar skyldi hljóma hinn eini sanni
tónn — flokkseigendafélagsins.
Þjóðviljinn var þangað til síð-
sumars farvegur nýrra sjónarmiða í
Alþýðubandalaginu. Blaðið fjallaði
oft á tíðum gagnrýnum orðum um
flokk, verkalýðsforystu, verkalýðs-
hreyfingu og sjálfan sig. Þjóðviljinn
gerðist talsmaður opnari flokks.
Lýðræðislegri flokks. Þar sögðust
menn vilja flokk fyrir fólk — ekki
fólk fyrir flokk. Hugmyndirnar
minntu sumpart á hugmyndir Vil-
mundar Gylfasonar og sumpart á
málflutning sem stundum heyrist
frá kvennahreyfingu.
Málflutningur Þjóðviljans náði
hámarki sínu s.l. vetur, þegar blaðið
tók afstöðu gegn kjarasamningum
þeim, sem gerðir voru í Garðastræti
51. Blaðið gagnrýndi samningana
og gerðist málsvari þeirra sem vildu
fella þá. Var gagnrýnin allt í senn,
gagnrýni á flokksforystu og verka-
lýðsarm. Beindist hún fyrst og
fremst gegn höfúndum samkomu-
lagsins, þeim Ásmundi Stefánssyni
og Þresti Ólafssyni, en jafnframt
gegn formanni flokksins, Svavari
Gestssyni, sem studdi samningana
innan flokks og á Alþingi.
í kjölfar þessa tók Ásmundur
Stefánsson, forseti ASÍ, að sér það
hlutverk að gagnrýna stefnu Þjóð-
viljans opinberlega. Flokkseigenda-
félagið lýsti yfir „vaxandi áhyggj-
um“ og öllum, sem með þessum
átökum fylgdust, varð ljóst, að það
var aðeins spurning um tíma,
hvenær verkalýðsforysta og flokks-
eigendafélag gerðu aðsúg að rit-
stjórn Þjóðviljans. Staða Þjóðviljans
var hins vegar fyrir borgarstjórnar-
kosningar mjög sterk. Blaðið var
sterkasta stjórnarandstaðan í land-
inu. Sala þess fór vaxandi og hin
nýja stefna skilaði nýju fólki inní
flokkinn. Blaðið var ábyrgt fyrir því
að Alþýðubandalagið hrundi ekki í
skoðanakönnunum.
En þá gerði lýðræðiskynslóðin í
Alþýðubandalaginu mistök — mis-
tök sem áttu eftir að verða dýr-
keypt. Ritstjóri Þjóðviljans, Össur
Skarphéðinsson, gaf kost á sér í
prófkjör vegna sveitarstjórnakosn-
inga. Á samri stundu glataði Þjóð-
viljinn því sjálfstæði, sem menn
börðust svo hart fyrir. Þjóðviljinn
fór ósjálfrátt að draga taum þeirra á
borgarstjórnarlistanum, sem
hlynntastir voru hugmyndum lýð-
ræðiskynslóðar og öðrum fram-
bjóðendum voru ekki gerð eins góð
skil. Þjóðviljinn var aftur orðinn
málpípa ákveðinna afla innan Al-
þýðubandalagsins. Nú með öðrum
formerkjum. Áherslurnar nú voru
áherslur lýðræðiskynslóðar og sjálf-