Helgarpósturinn - 04.02.1988, Blaðsíða 4

RIKISFJARMALIN 1987
Að vanda var ekki gripið til róttœkra efnahagsað-
gerða — fyrr en eftir kosningar. Þá var gripið til
uppstokkunar — sem gœti oröið banabiti nýrrar
ríkisstjórnar.
UPPLAUSN
Ríkisfjármálin einkenndust á síðasta ári af miklum
sveiflum, sem gjarnan fylgja kosningaárum og stóla-
skiptum í fjármálaráduneyti. Þorsteinn Pálsson mátti búa
við það, að stjórnmálamenn voru komnir í kosningaham
á síðustu mánuðum ríkisstjórnar Steingríms
Hermannssonar, og þaö tók að gæta upplausnar í stjórn
ríkisfjármála. Eftirmaður Rorsteins, Jón Baldvin Hanni-
balsson, færði fram róttækar hugmyndir um uppstokkun
kerfisins með hástemmdum yfirlýsingum um hallalaus-
an ríkissjóð og frystingu á erlendum lántökum.
EFTIR FRÍÐRIK Þ. GUÐMUNDSSON MYNDIR JIM SMART
Fráfarandi ríkisstjórn hafði skilað
ríkissjóði í lok ársins 1986 með 40,1
milljarðs króna útgjöldum á móti
38,2 milljarða tekjum — nær
tveggja milijarða halla. í fjárlögum
1987 var gert ráð fyrir enn meiri
halla, gati upp á 2,8 milljarða króna,
þrátt fyrir margumtalað góðæri.
Kosningarnar höfðu þau áhrif að
ríkisstjórnin afréð að gripa ekki til
róttækra efnahagsaðgerða, þótt
verðbólga færi vaxandi og þrátt fyr-
ir þenslu sem allflestum þótti yfir-
gengileg.
SÖLUSKATTURINN
FREISTAR
Þegar kom að stjórnarmyndunar-
viðræðum þótti ljóst að það stefndi
allt í 4ra milljarða gat. Tilvonandi
ríkisstjórnarflokkar settu á fót
6-manna nefnd til að gera tillögur
um lausn málsins. Nefndin fór yfir
fjárlögin niður í hina smæstu
tekjuliði — enda var fremur litið til
aukinnar tekjuöflunar en
útgjaldalækkunar. Strax urðu menn
ásáttir um að söluskatturinn þætti
vænleg leið í þessu sambandi. Það
þótti líklegt t.d. að með því að
hækka söluskattinn um 2
prósentustig mætti eyða halla
ríkissjóðs á 3—4 árum, þ.e. á kjör-
tímabilinu.
Þarna kom hins vegar fram krafa
kratanna um að fækka undanþág-
um og leggja á svo gott sem undan-
þágulausan söluskatt, þó með
breytiiegri álagningu milii vöruteg-
unda. Endanleg útkoma skyldi þó
skila umtalsverðum tekjum í gata-
sigtið ríkissjóð. Menn vissu sem var,
að það myndi mælast pólitískt illa
fyrir að leggja söluskatt á matvæli
— en menn urðu þó furðulega sam-
mála um þessa Ieið í grundvallarat-
riðum. T.d. þótti sjálfstæðismönnum
þetta ekki fráfararatriði, en lögðu
allt undir til að kveða niður hug-
myndir framsóknarmanna og sjálf-
stæðismanna um stóreignaskatt og
skatt á hátekjur. Kratar lögðu stór-
eignaskattsleiðina á borðið með
þeirri áætlun að tekjumöguleikarn-
ir hljóðuðu upp á allt að 800 milljón-
um króna.
TOLLAR OG VÍXLAR
KOSNINGA
Eftir að ríkisstjórnin hafði tekið
við komu fram ýmsar skýringar á
auknum halla ríkissjóðs. Meðal ann-
ars 560 milljóna króna aukafjárveit-
ingar fyrri hluta ársins. „Kosninga-
tollur" var það kallað. Af þessum
560 milljónum króna fóru um 218
milljónir í heilbrigðis- og trygginga-
PSTOI
ráðuneytið, þ.e. 115,5 milljónir
vegna bifreiðakaupa fatlaðra. Af
öðrum stórum póstum í aukafjár-
veitingum má nefna 75 milljónir
króna í viðbótarniðurgreiðslur á
ullarverði og 37 milljónir í Víðishús-
ið.,
Á sama tíma kom í ljós sú niður-
staða sérstakrar nefndar að flugstöð
Leifs Eiríkssonar hefði farið nær
900 milljónum umfram áætlun,
einkum og sér í lagi var það rakið til
mikillar áherslu á að ljúka stöðinni
fyrir kosningar! Af álika stórum
„óvæntum" útgjöldum fyrir ríkis-
sjóð má nefna 750—800 milljóna
króna gjaldþrotavíxil Utvegsbank-
ans.
MÍNUS 4 MILLJARÐAR
Fyrstu aðgerðir nýrrar ríkisstjórn-
ar þóttu að mörgu leyti gallaðar og
haldlitlar. Undanþágum frá sölu-
skatti var fækkað og tekinn var upp
sérstakur söluskattur á ýmsar vörur
og þjónustu. Lagt var sérstakt bif-
B-4 HELGARPÓSTURINN