Morgunblaðið - 08.09.1991, Blaðsíða 12

i MQRQUNgLApiB SbWTOAOyR: g. ,SEETBMBEM9£1
42 r)C
„Það getur verið
sársaukafullt
að bera fram
hugsun sína"
Tveggja tal/ Vilborg Dagbjartsdóttir
eftir Jóhönnu Kristjónsdóttur
VILBORG er í hópi þekktari Ijóðskálda
okkar. Þó hef ur hún verið sparsöm á
að gefa útf fjórar Ijóðabækur á þrjá-
tlu árum. Af Ijóðunum hennar að
dæma er hún bæði rómantísk og til-
finninganæm og Ijóð hennar eru mörg
afar myndræn.
„Hún er alger kommakelling,u
sagði einhver þegar ég minntist á að
ég hefðí farið að tala við hana fyrir
Morgunblaðið. Kommi er vandmeð-
farið til skilgreiningar nú um stundir.
Enda er mér nokk sama.
Vilborg býr í gömlu hlýlegu húsi í
grennd við Þingholtin. Barnabörnin
höfðu verið í heimsókn helgina áður
og hún Ijómar þegar hún talar um
þau. Hún er áreiðanlega meiri barna-
kerling en kommakerling, hefur nú
kennt I áratugi við Austurbæjarskól-
ann, skrifað barnabækur og þýtt, hún
teiknar og málar. Hún var áberandi í
Rauðsokkahreyf ingunni þegar hún
var og hét. Hefur aldrei legið á skoð-
unum sínum og stundum fengið bágt
fyrir. Hún hefur smitandi hlátur og
hlær oft. Hún ber mér bragðmikið og
sterkt kaffi sem annar sona hennar
hafði sent henni erlendis frá. Fyrir
ofan sófann I stofunni vekur litríkt
úlfaldateppi athygli mína.
etta er bedúína-
teppi sefh ég
keypti í Jerúsal-
em. Ég var þar á
kvenrithöfundaþingi fyrir
nokkrum árum. Við vorum
sextíu og sex konur frá 26
löndum og þetta var fyrsta
alþjóðlega kvenrithöfunda-
þingið. Eg kom til ísraels 30.
mars á Degi landsins en þá
minnast Arabar þess að land
var tekið frá þeim. Það var
allsheijarverkfall Araba og
allt lokað. Á gönguferð um
Jerúsalem með tveimur belg-
ískum konum hittum við
Armena sem rak veitingastað
og eldaði handa okkur mat
þrátt fyrir að hann hefði ann-
ars lokað. Hann sagði að
lengi hefði fólk búið í friði í
þessari borg sem ætti auðvit-
að fyrir löngu að hafa verið
lýst alþjóðleg friðarborg. Og
við fundUm að kraumaði und-
ir og Síðan skullu á vondir
tímar. Tæpu ári síðar hófst
hin blóðuga uppreisn. Jú, ég
hef sótt aðra kvenrithöfund-
aráðstefnu, norræna. Hún
varð upphaf baráttu kvenrit-
höfunda, einkum þeirra
sænsku, fyrir því að ná jafn-
stöðu við karla. En ég er
ekki höll undir að hafa sér-
stakar kvennagrúppur og
sérstök kvennaþing. En ég
hafði hafði kennt biblíusögur
árum saman og gat ekki neit-
að mér um að fara til ísraels.
Ég var til dæmis í Rauð-
sokkahreyfingunni á sínum
tíma vegna þess að þar áttu
kynin að vinna saman. Ég
kann ekki við þennan kynja-
aðskilnað. Ég kann betur við
mig í blönduðum félagsskap
og vil stíla upp á það í kjara-
baráttunni. Sumar segja að
konur fái aðra meðhöndlun
en karlamir. Það getur verið
eitthvað til í því. En konur
eiga ekki að hugsa í kvótum.
Þó skáld taki sig saman og
efni til hátíða eða þinga má
ekki verða aðalatriði að það
verði að hafa jafnmargar
konur og karla. Það getur
orðið hálf hallærislegt.
Þú hlýtur að vilja jafnrétti.
„Já, já, en við verðum að
gæta okkar. Mér þykir við-
kvæmnin stundum keyra úr
hófi. íslenskar konur hafa
látið til sín taka á ýmsum
sviðum. Þær eru áberandi í
listalífinu og víðar. Ég segi
ekki að ástandið geti ekki
verið betra en ég held þetta
sé að mjakast í áttina. Er
ekki framkvæmdastjóri út-
varpsins kona? Framkvæmd-
astjóri Listasafns íslands
kona og einnig fyrirrennari
hennar, kona er leikhússtjóri
á Akureyri, kona er borgar-
bókavörður, meirihluti kenn-
ara eru konur. Konum á að
vera í lófa lagið að breyta
uppeldi í grundvallaratriðum
ef þær vildu. Stundum grunar
mig að það sé ekki nægur
vilji fyrir hendi.“
Vilborg lauk kenn-
araprófi 1952 og
síðan hélt hún ut-
an, var ár í Skot-
landi og annað í Danmörku.
„Ég fór að mennta mig í
tungumálunum. Á þessum
árum voru ekki möguleikar á
framhaldsmenntun kennara.
Ég vann við hússtörf, barna-
gæslu og á veitingahúsi. Svo
sótti ég námskeið og lærði
margt og hef búið að því alla
tíð. Eftir að ég kom heim fór
ég að Austurbæjarskóianum
og er þar sextug enn í fullu
starfi. Mér finnst meira gam-
an að kenna bömum eftir því
sem ég verð eldri, einkum
litlu börnunum. Stundum hef
ég fylgt bekk frá 7 ára og
uppúr. Seinna lærði ég dálítið
í bókasafnsfræði við háskól-
ann og hef unnið að hluta í
bókasafni skólans. Það er svo
gaman að kenna og vera með
litlum bömum, skrifa og þýða
og lesa og teikna, með þeim
og fyrir þau. Ég hef sérhæft
mig dálítið í þvi.“
Vilborg sendi frá sér fyrstu
barnabókina, Alli Nalli og
tunglið, árið 1959.
Bamabækur hennar fmms-
amdar em orðnar átta og hún
hefur þýtt um 30 barnabæk-
ur. Hún segir að margir geri
sér ekki grein fyrir hve ung
böm em þegar þau fara að
hafa þörf fyrir bækur.,, Eftir
sex mánaða aldur njóta börn
einfalds texta og mynda. Þau
era himinlifandi þegar setið
er undir þeim og skoðaðar
bækur með þeim. Þau hafa
gaman af að fullorðna fólkið
teikni fyrir þau og útskýri
hvað er á teikningunni og þau
em ósköp ung þegar þau vilja
spreyta sig sjálf. Það er þýð-
ingarmikill þáttur í uppeldi
bams að lesa fyrir það. Þegar
slík börn koma í skóla skilar
þessi ræktun sér f því hvað
þau eru áfjáð í að vera á
bókasöfnunum. Söfnin í skól-
unum gegna menningarhlut-
verki.“ Hún hallar sér fram,
verður ákafari. „Það á ekki
að bjóða börnum annað en
góðar bækur. Mér finnst hafa
verið vandað til barnabó-
kaútgáfu seinni ár og var
ekki vanþörf á. Áður vora
bækur stundum bara valdar
af handahófi og kastað hönd-
um til þýðinga.Árið 1972 var
efnt til norrænnar bamabók-
aráðstefnu og hún var mikil-
væg. Næstu ár á eftir var
mikið unnið á þessum akri.
Sigurborg Hilmarsdóttir
skrifaði um þetta leyti próf-
ritgerð sína við Háskólann
um bamabækur Stefáns
Jónssonar og það var í fyrsta
skipti sem eitthvað um barna-
bókmenntir komst inn í há-
skólann. Bamaárið 1979 var
Bandalag íslenska lista-
manna með þing helgað
bamamenningu og það var
álitið eitt besta listamanna-
þing sem við höfum haldið.
Ekki má gleyma að nú er
kennsla um bamabækur á
hinum ýmsu skólastigum.
Þetta er allt til bóta.“
Samt staðhæfa barna-
bókahöfundar að þeir beri
skarðan hlut frá borði. Af
hveiju.
„Jú, það er óánægja í ýms-
um barnabókahöfundum inn-
an Rithöfundasambandsins.
Þeim fínnst að sumt hafi ver-
ið látið dánka. Barnabækur
em svolítið sérstök grein inn-
an bókmenntanna. Það er
ijallað um þær öðruvísi en
fullorðinsbækur. Ég held að
allir viðurkenni það. Höfund-
arlaun eru lægri því
barnabækur em ódýrari og
samið upp á prósentur. Þeim
finnst þeir sitji frekar á hak-
anum í sambandi við úthlut-
anir úr launasjóðum. Sumir
benda á að það sé óhugsandi
að höfundur sem hafi ein-
vörðungu skrifað fyrir böm
komi til greina við úthlutun
Bókmenntaverðlauna Nóbels
og Bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs. Þeir hafa
nokkuð til síns máls. En ég
veit ekki hvort á að vera að
rexa í heiðri eða verðlaunum.
Það skiptir máli hvort er
áhugi á að gefa út góðar
bækur og höfundar hafi góð
vinnuskilyrði. Mér finnst þau
vera fyrir hefldi. Það getur
ekki verið keppikefli að sækj-
ast eftir verðlaunum og ytri
viðurkenningum. Menn verða
ekkert betri höfundar á því.
Vissulega em fáir sem geta
lifað á að skrifa fyrir böm.
En það gildir um flesta ís-
lenska höfunda."
Hún hefur talað sér
til hita. Hallar sér
aftur í stólnum.
Segir: „Heyrðu
annars. Heldurðu ég hljómi
ekki eins og íhaldskerling."
Jú, það er vísast. Hvað
ertu?
Hún hugsar sig um. „Ég
er ekki íhaldskerling. Hins-
vegar em dálítið vondir tímar
fyrir aðra.“
Vinstra fólk?
„Ég hef nú ekki verið í
flokki lengi. En það er þvílíkt
umrót í veröldinni. Eins og
allt sé að steypast um mönd-
ul sinn og menn geta ekki
áttað sig á hvað er upp og
hvað niður.“
í hvaða flokki varstu?
„Ég gekk í Sósíalistaflokk-
inn 1951. Ég var félagi núm-
er 917. Ég var í flokknum
uns hann var lagður niður
þegar Alþýðubandalagið var
gert að flokki. Nei, ég gekk
ekki í það. Ég sneri mér ann-
að. Ég vann með Rauðsokk-
unum og fylgdist með því sem
var að gerast í Fylkingunni
og víðar. Ég hef reynt að
fylgjast með. Les mér til um
heimsmálin. Hlusta mikið á
útvarp og les erlend blöð. 0,
jú, jú, ég hef verið kölluð
kommakerling. Talað um
okkur, þetta kominapakk. Ég
lét mér það í léttu rúmi
liggja."
Misstirðu fótfestinu þegar
Sósíalistaflokkurinn var lagð-
ur niður?
„Mér fannst ég missa fót-
festuna nokkuð 1968 þegar
SANKU-DO-KAI
KARATE
Námskeiðin eru að hefjast í Árseli, Árbæ, og í félagsmiðstöð-
inni Fellahelli, efra Breiðholti, mónud. 16. sept.
Skipt er í flokka eftir aldri frá 6-60 ára
fyrir bæði kynin.
Ath.: Karate er sjálfsvarnaríþrótt.
Eykur sjálfstraust.
Góð líkamsrækt
og keppnisíþrótt.
Kennt verður í Árseli mánud. og miðvikud.
kl. 19.00-22.00, laugard. 13.00-16.00.
í Fellahelli mánud. og miðvikud. kl. 18.00-
21.00, föstud.kl. 20.00-23.00.
Þjálfarar eru:
Sensei Arzola 3 dan
og V. Carrasco 2 dan.
Innritun á staðnum.
Uppl. í síma 673593
eftír kl. 19.00
daglega.

Hagstætt verð og greiðsluskilmálar!
k « j Heildsala og smásata:
W VATNSVIRKINN HF.
~ ÁRMÚLA 21 SÍMAR 686455 — 685966
Landsbyggð hf„
Ármúla 5.
Viðskiptaleg fyrirgreiðsla og róðgjöf
fyrir fólk og fyrirtæki ó landsbyggð-
inni og í Reykjavík.
Sími 91-677585. Fax: 91-677586.
Pósthólf: 8285, 128 Reykjavík.
NAMSKEH) IKORFUGERD
hefjast næstu daga.
Morgun- og kvöldtímar fyrir
byrjendur og framhaldsshópa.
Innritun og nónari uppl. hjó
Margréti Guðnadóttur,
sími 25703.
v_________________________________/