Morgunblaðið - 08.09.1991, Blaðsíða 19

MORGL(NBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8. SEPTEMBER 1991
C 8119

Morgunblaðið/Sverrir
Bernard Batzen

f V * ■' .. >
, ,, wÆmmm
FRÖNSK
eftir Árna Matthíasson
FRANSKUR tónlistarheimur hefur löngum verið ís-
lendingum lokuð bók, enda fátt annað komist að en
engilsaxnesk popp- og rokktónlist allt fá því á sjötta
áratugnum. Franskar sveitir hafa þó náð eyrum fólks
öðru hvoru í gegnum tíðina og áhuginn er fyrir hendi
eins og sannaðist á eftirminnilegum tónleikum Lista-
hátíðar á síðasta ári þegar franska sveitin Les Negr-
esses Vertes lék fyrir troðfullu Hótel íslandi og
fransk/malíski tónlistarmaðurinn Salif Keita fékk
nánast fullt hús á sína tónleika.
Ikjölfar velgengni Sykurmol-
anna um heim allan, þar á
meðal í Frakklandi, vakn-
aði áhugi fyrir því þar og
hér á landi að auka tengsl
landanna með því að skiptast á
poppsveitum og fyrirhugaðir eru
tónleikar með Aminu hinni tún-
ísku/frönsku, kamerúnska/franska
tónlistarmanninum Manu Dibango
og frönsku sveitunum Les Satellites
og Babylon Fighters, en íslenskar
sveitir hada síðan utan snemma á
næsta ári og leika í París. Af því
tilefni var staddur hér á landi fyrir
stuttu Bernard Batzen, sem er
umboðsmaður fjölmargra franskra
sveita og hefur að auki starfað með
sveitum frá flestum löndum Evrópu.
Það kemur snemma fram í spjalli
við Batzen að hann telur franska
tónlist hafa ýmis sérkenni og nefn-
ir sem dæmi sveitirnar Gipsý Kings,
Les Negresses Vertes, Mano Negra
og Les Satellites. Batzen segir og
að það sem sé áhugaverðast í
frönskum tónlistarheimi í dag sé
skörunin í rokki/poppi og þjóðlegri
tónlist. „Sú blanda er frumleg og
sérfrönsk; hljómsveitir eru að
blanda saman frönskum þjóðlögum,
arabískri tónlist og afrískri, vest-
rænu rokki og fleiru og syngja á
arabísku, spænsku, ensku, kreóla-
mállýsku og frönsku. Hljómsveitir
eru ekki hræddar við að gera til-
raunir, eins og t.a.m. Babylon
Fighters, sem blanda saman dub-,
fönk-, raptónlist og arabískri. Allt
hefur þetta getið af sér sérfranska
tónlistarþróun og það er meðal ann-
ars vegna þess sem svo margar
franskar sveitir eru að vekja at-
hygli víða um heim; þær hafa eitt-
hvað sérstakt fram að færa.
Meðfram þessari þróun í
rokki/poppi er einnig mjog lifandi
þróun í þjóðlegri popptónlist frá
ýmsum löndum og listamenn eins
og Cheb Khaled, Manu Dibango,
Mory Kante, Salif Keita starfa í
Frakklandi og hafa náð þar góðum
árangri.“
Parísk blanda
Hljómsveitir eins og Mano Negra
og Les Negresses Vertes hafa náð
langt með tónlistargraut sem í er
rap, Hawaiitónlist, popp, afrískur
söngur og arabískur. Hvað er það
sem gerir þessar sveitir franskar?
„Þessi blanda er kannski ekki
beint frönsk, en hún er parísk. í
París rekst þú á fólk af öllum kyn-
þáttum. Þetta sést kannski best í
frönsku rappi. í Bandaríkjunum
hefur þú rappsveitir sem eru ýmist
skipaðar hvítum mönnum eða svört-
um; ekki hvoru tveggja. í París er
svokölluð ragamuffin-rapp hreyfing
og í sömu sveit eru kannski negr-
ar, arabar, hvítir Frakkar og jafn-
vel fleiri kynþættir. Þessi ungmenni
eiga sér samskonar uppruna; flest
stórborgarbörn, sem glíma við sömu
vandamál og það er því fleira sem
sameinar þau en aðskilur. Samt er
mikið kynþáttahatur í Frakklandi
eins og sést t.a.m. af því hve LePen
og hans líkar fá mörg atkvæði í
kosningum. Mér finnst þeir sem
standa að Eurovisionþáttöku
Frakka hugrakkir að hafa haft
svarta söngkonu í fyrra og svo tún-
iska söngkonu á þessu ári.“
Opnir áheyrendur
Ef borin er saman þróun þjóð-
legrar tónlistar og popptónlistar í
Bretlandi virðist skiptingin milli
þessara tónlistarstefna eindregnari
þar en í Frakklandi, þar sem öllu
ægir saman, jafnvel hjá einni og
sömu sveitinni. Hvað veldur?
„Það er ekki gott að segja hvers
vegna tónlistin hefur þróast öðru-
vísi í Bretlandi og Frakklandi, en
ég held að afstaða plötufyrirtækja
í Bretlandi skipti miklu máli. Bresk
plötufyrirtæki hafa eindregna
skiptingu í sinni útgáfu, á meðan
það ægir öllu saman hjá frönskum
fyrirtækjum. Annað sem skiptir
máli er að franskir áheyrendur hafa
verið opnari fyrir afrískri og arab-
ískri menningu, en þetta er að
breytast og það starfa í Bretlandi
og um heim allan fjölmörg samtök
og fyrirtæki sem kynna fólki tónlist
úr öllum heimshornum. Þjóðleg
popptónlist er fersk og fólk er að
leita að einliveiju fersku. Ég er
sannfærður um það að margar af
þeim afrísku og arabísku tónlistar-
mönnum sem eru að heíja sinn feril
í dag eigi eftir ná mjög langt.
Ég held að það sama eigi eftir
að gerast í Bretlandi og Bandaríkj-
unum og hefur þegar gerst í Frakk-
landi; að rokk/popp og þjóðleg tón-
list eigi eftir að skarast frekar.
Dæmi um það eru plötur manna
eins og Pauls Simons og Davids
Byrnes.“
Rokkið er líka menning
Frönsk stjórnvöld hafa lagt
metnað sin í að hlúa að franskri
dægurtónlist með fjárframlögum,
sem meðal annars gera samskipti
sem þau sem í vændum eru hér á
landi möguleg. Hvaða máli skiptir
slíkur stuðningur fyrir dægurtónlist
í Frakklandi?
„Síðan 1981 hefur rokktónlist
talist til franskrar menningar og
hlotið opinberan styrk líkt og aðrar
greinar menningar. Það hefur vit-
anlega verið mikil lyftistöng og
gert franskan tónlistarheim at-
vinnumannslegri sem hefur hjálpað
í markaðssetningu erlendis. Það
má ekki gleyma þvi að tónlistariðn-
aðurinn er sem hver annar iðnaður
og allar ríkisstjómir leggja iðnaði
landsins lið til að vinna nýja mark-
aði erlendis og spjara sig á þeim
mörkuðum þar sem fótfesta
hefur náðst.
Um það leyti sem hið opinbera
fór að styrkja dægurtónlist var til
í Frakklandi sterk tónlistarbylgja,
þannig' að ríkisstyrkurinn hefur
ekki í raun skapað neitt nýtt og
slíkur styrkur getur ekki skapað
neitt nýtt, en hann getur styrkt í
sessi það sem fyrir er og hjáipað
sveitum sem hafa barist fyrir og
öðlast viðurkenningu einar síns
liðs.“
Allt getur gerst
Eiga íslenskar hljómsveitir ein-
hveija möguleika á frama í Frakk-
landi?
„Ég held að allt sé mögulegt í
rokkinu. Ég vinn með hljómsveitum
víða að í Evrópu, frá Þýskalandi,
Finnlandi, Noregi og Hollandi og
mér finnst þessar sveitir vera fersk-
ari. og meira spennandi en þær
bresku og bandarísku sveitir sem
hæst ber. Sykurmolarnir náðu svo
langt sem raun ber vitni, því þeir
voru öðmvísi og ég held að hvaða
frumleg sveit sem er sem hefur
gert sterka breiðskífu og er góð á
tónleikum eigi alla möguleika á að
ná langt. Aður þurftu sveitir að
fara í gegnum Bretlandi eða Banda-
ríkin til að koma sér á framfæri á
meginlandinu, en nú má segja að
hægt sé að komast áfram í hvaða
landi sem er, ef þú hefur eitthvað
sérstakt fram að færa.
Það skiptir miklu máli fýrir
hljómsveitir að hafa stuðning að
heiman. Ég vinn við að koma hljóm-
sveitum á framfæri út um heim og
það er mjög mikilvægt fyrir lítið
land eins og ísland að íslenskum
hljómsveitum sé hjálpað að stíga
fyrstu skrefin á Evrópumarkaði,
sem kostar mikið fé og tíma. Evr-
ópumarkaðurinn á eftir að auka á
hreyfanleika hljómsveita um Evr-
ópu og ég held að það verði alvana-
legt að heyra tónlist á fjórum eða
fimm tungumálum í hvaða landi
Evrópu sem er.“
Telur þú að tungumálamúrinn
eigi eftir að hrynja í rokkinu?
„Það skiptir ekki öllu máli að
syngja á máli landsins þar sem ver-
ið er að koma sér á framfæri.
Vandamálið er að geta gert sig
skiljanlegan utan sviðs; að tala eitt-
hvað mál sem skilst þegar verið er
að kynna hljómsveit eða tónlist í
fjölmiðlum. Það má gera með því
að tala ensku eða, það sem best
er, að tala mál landsins sem leikið
er í. Ef hljómsveitin er góð kemur
hún tilfinningum og stemmningu
til skila sama hvort sungið er á
kínversku, frönsku, ensku eða ís-
lensku."