Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Blaðsíða 4

4
korau allnærri landi, enn Grimr inn háleyski tók þá skipið til for-
ráða. Síðan segir sagan, bls. 56: „Veðr gjörði hvasst, ok væta
mikil ok þoka. Skildust þá skipin. Sigldu þeir Grimr inn háleyski
inn eftir Borgarfirði, til þess er þraut sker öll; köstuðu þá akker-
um, til þess er veðr lægði ok ljóst gjörði. pá. biðu þeir flœðar.
Síðan fluttu þeir skipit upp í árós nökkurn. Sú er kölluð Gufá.
Leiddu þeir skipit upp eptir ánni svá sem gekk; báru síðan farm
af skipinu, ok bjuggust þar um hinn fyrsta vetr. þeir könnuðu
landit með sæ, bæði upp ok út, ok er þeir höfðu skamt út farit,
þá fundu þeir í vík einni, hvar upp var rekin kista Kveldúlfs. Fluttu
þeir kistuna á nes þat, er þar varð, settu hana þar niðr ok hlóðu
at grjóti“. Eins er þetta nær orðrétt í Hrappseyjarútg. bls. 45—6.
— Landn. er og hér báðum þessum útg. samhljóða að efninu
til, bls. 56—7.
J>egar nú þessi grein er borin saman við rannsóknina, þá er
það fyrst, að Gufuá hefir upptök sín úr dálitlu vatni norðr f Múl-
unum, sem kallaðir eru, og rennr svo þvert suðr í Borgarfjörð inn-
arlega, langt fyrir innan Kveldúlfshöfða; þeir hafa því siglt langt
inn eftir firðinum, eins og sagan segir. Gufuá er litið vatnsfall í
sjálfu sér, enn henni er þann veg farið að neðanverðu, að hún
rennr í gegnum nær marflatt flœði-engi, alt frá Ölvaldsstöðum og
niðr til sjáfar, sem mun vera meir enn fjórðungr mílu, enn á þessu
svæði rennr áin í 18 bugum; hún er hyldjúp um flœði, og þó ekki
allbreið hér ofan til. Hér var því einkar vel til fallið fyrir forn-
menn að leiða skip upp eftir og setja hér upp. Ö lvaldsstaðir standa
fyrir austan ána þar upp undir hólunum. Mér þykir líklegast, að
þeir hafi haft skipsuppsátrið við Nethól svo kallaðan; hann er
vestr undan bœnum; neðar gat það ekki hafa verið, því enginn
hóll eða mishæð er neðar til; hingað má leiða hafskip um flœði,
og einmitt hér á þessum stað eru skip nú vanalega sett upp enn
í dag; úr því lengra kemr upp eftir, fara að koma grynningar, og
varla tiltök, að fara lengra með hafskip. þ>etta hefir því verið
kallaðr »Gufiiárós“, eða svo langt sem stórskip mátti leiða; slík
dœmi þekki eg annarstaðar. Hér mun því Grímr inn háleyski hafa
verið hinn fyrsta vetr, því það eru beinlínis orð Landn. og í báð-
um útg., að þeir leiddu skipið upp eftir ánni „sem gekk“ eða „svá
sem gekk“. Sama er að segja með Gufuskála, — það nafn er nú
týnt —; það er sennilegast, að þeir hafi verið hér upp frá nálægt
Ölvaldsstöðum. Hér var ólíkt byggilegra enn á láglendinu niðr við sjó,
og nafnið mundi jafnvel haldast, ef þeir hefðu staðið niðr á Gufu-
fit, og þar með ánni sjást heldr engin kennimerki til byggingar,
enn ólíklegt, að þeir hefðu verið bygðir svo nálægt sjónum, að
þeir væru með öllu afbrotnir, og það þegar skip mátti leiða svo
langt upp eftir ánni. Oll þessi 3 örnefni eru kend við Ketil gufu;