Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Page 56

56
hafa blásið af; mun þar og ekki hvassviðrasamt. Smáar lindir
spretta þar upp og verður af þeim lækur, er fellur ofan með Fausk-
heiðar-hlíðinni, niður í 7röllagjá. Sú gjá liggur skáhalt yfir hraun-
ið neðarlega, ofan frá Fauskheiði fram að Fljóti. Önnur gjá er
með endilangri austurbrún hraunkvislarinnar; i henni* rennur Fljót-
ið og er hún kölluð: Fljótsgilið. Báðar eru gjár þessar mjög stór-
kostlegar. Hraunið er sljett ofan og grjótið í því mjög hart og
þjett. í fyrndinni hefir land þetta án alls efa verið skógi vaxið.
Nafnið „Fauskheiði“, sem víst er yngra en „Einhyrningsmörk“,
bendir til þess, að þar hafi á sínum tima verið „fauskar“, þ. e.
feysknir viðarstofnar; og þá má nærri geta, að dalurinn austan und-
ir henni hefir eigi síður verið skógland, eins og J>órsmörk, hinum-
megin Fljótsins, er enn í dag. Land þetta gat því vel heitið mörk,
sem er skógarheiti, og það var smekklegt af landnámsmönnum að
láta svo heita báðum megin Fljótsins: þórsmörk að austanverðu,
Einhyrningsmörk að vestanverðu. Hjer lá og beint við að kenna
landið við Einhyrmng-. Hann gnæfir yfir það, og sá hluti þess,
sem beztur virðist hafa verið, liggur að honum, og að nokkru leyti
i skjóli hans. Hjer er nú ekki um að villast. Deildará sú, sem af-
markaði landnám fórólfs að innanverðu, hefir hlotið að vera sama
sem Gilsá. Einhyrningur er skamt fyrir ofan hana, og Einhyrn-
ingsmörk, sem Sighvatur nam, hefir þá verið allt landið milli Gils-
ár og Markarfljóts. þ>etta stendur allt beinlínis heima við orð Land-
námu, og það sýnir sig, að getgátan um „þ>ríhyrningsmörk“ er ó-
þörf, svo að varla ber nauðsyn til að hrekja hana sjerstaklega. þ>ó
skal nú taka fram ýmislegt, sem færa má móti henni, eink-
um vegna þess að síðan hún kom fyrir almenningssjónir í Land-
námu útgáfunni frá 1829, hefir sú meining, að Sighvatur hafi num-
ið utanverða Fljótshlíð, einna mest fest rætur. Handritið, sem
„þ>ríhyrningsmörk“ stendur í, er ekki eldra en frá 16. öld. Sá, er
ritaði það (Arngrímur lærði?j hefir auðsjáanlega verið ókunnugur
landslagi í Fljótshlíð, annars hefði hann hugsað út í það, að svo
framarlega sem svæðið ofan frá jpríhyrningi og niður fyrir Breiða-
bólstað hefði heitið „þ>ríhyrningsmörk“, þá hefði þar í falizt Vatns-
dalsfjall og hæðirnar fram af því, svo eigi hefði þurft að nefna
„Vatnsfell til lækjar þess“ o. s. frv. En nú er það nefnt þannig,
og ætti þá að vera nefnt á tvennan hátt í sama kapítula. Og þar
eð Hængur hafði þetta land „undir sik“ í fyrstu, þá gat Sighvatur
ekki eignazt það nema að gjöf, og mundi það þá sagt í Landn.; en
hún segir að eins, að Sighvatur hafi numið land „at ráði Hængs“.
Af þessum orðum má líka sjá, að hann hefir ekki tekið neitt undir
sig af landnámi Baugs, því Baugur nam land „at ráði Hængs“,
og má nærri geta, að Ketill hefir ekki ráðið tveim vinum sínum til
að nema sama land. Enn má taka það fram, að ef nokkur-