Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Síða 25

25
I. bls. 239 segir hér mjög nákvæmlega frá, þegar Arnór Tumason
handtók Guðmund biskup Arason á Hólum, og flutti hann nauðug-
an alla þá löngu leið suðr að Hvítá, og ætlaði að reka hann þar
utan; biskup var þar lengi um sumarið, þangað til að Eyólfr Kárs-
son úr Flatey á Breiðafirði frelsaði hann. þ>á segir: „Hann
(Skúma inn litli) var á Hvítárvöllum um sumarit, ok hljóp þangat
sem hann var sendr; var hann lengstum í búð Norðlendinga, þar
sem biskup var. |>ær vóru fyrir vestan Hvítá undir f jóðólfs-Iiolti,
þar sem nú eru húsa-kotin, (hdr. B. neðan máls hefir: „far sem
nú er húsabœrinn11); vóru dyrr á miðri búð ok horfðu at holtinu;
var biskup í þann arm búðarinnar, er vissi at ánni; ok stóð
húðfatið við gaflinn; ok vissi höfðafjölin ofan til Ferjubakka". Al-
veg er þetta eins í eldri útg. af Sturl. I. bls. 50, og þrjú hdr. neð-
anm. hafa: „húsabœrinn“, sbr. og Guðmundar s. elztu í Biskupa s.
I. bls. 508—509. Enn fremr segir á sömu bls.: „Eyólfr spretti tjaldskör-
um at höfði biskupi, ok tók af húðir, er tjaldat var með bæði utan
ok innan. Hann tók biskup í fang sér, ok bar 1 brott frá búð-
inni; ok fœrðu þar í klœði þau, er þeir höfðu haft i mót honum“.
fetta var um nóttina í foraðs-veðri og krapadrífu, enn Skúma lagð-
ist í húðfatið biskups; síðan riðu þeir á stað með biskup, og út á
Mýrar. Eyólfr Kársson var eitt hið mesta afarmenni, sem Sturl.
talar um; hann var í Grímsey með Guðmundi biskupi, og féll þar
við drengilega vörn.
Nú skal eg bera þetta saman við, hvernig hér til hagar.
þjóðólfsholt heitir enn hæð ákaflega löng og há, rétt á móti Hvít-
árvöllum fyrir vestan ána, og er langt klettaberg þeim megin,
sem að ánni veit; þar er ferjustaðrinn undir neðan til. Skamt frá
brekkunni fyrir neðan holtið stendr Ferjukot. Árni Magnússon
segir, að Ferjukot sé ekki nema nokkur hundruð ára gamalt; enn
það er ljóst af því, sem áðr er sagt, að einhver bœr eða kot hefir
verið komið þar, þegar Sturl. var rituð; mávera, að það hafi lagzt
niðr aftr; Ferjukot er bygt úr heimalandi á Ferjubakka, og eru
þar óskipt lönd; Á. M. kallar það ’/s úr landinu. Hér hefir sjálf-
sagt ætíð verið ferjustaðrinn, og bóndinn á Ferjubakka, þar sem
var almennr gistingastaðr, hefir haft hér menn til að ferja; neðar
gat ferja fyrir langferðamenn ekki hafa verið, eða þá sem ætluðu
þar suðr, því þá hlaut vegrinn að hafa legið bæði yfir Hvítárvalla-
og Hvanneyrar-engjarnar, sem er bæði ilt að fara fyrir ókunnuga,
enda sjást það engin vegsummerki; við kaupstefnustaðinn hlaut og
aðalferjustaðrinn að vera. Eg leitaði í túninu á Ferjukoti, og upp
,i brekkunni, enn fann þar enga tótt, sem eg gettalið að hefðiverið
gömul búð. f>að er og auðsætt, að sú búð, sem Sturl. talar um,
hefir verið tjaldbúð, þar sem Eyólfr spretti tjaldskörum, og tók
4