Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Blaðsíða 29

29
hefði vissulega ekki sótt suðr yfir Hvítá, hefði nokkurt lögþing þá
verið einhversstaðar í héraðinu fyrir norðan Hvítá; þvi hún var
mikil torfœra fyrir hann á þeirri leið, til að komast á þingið, eins
og hér stóð á, sem og raun gaf vitni; fórði hefir verið það kunn-
ugt, að þessi illvirki, o: Blundketils-brenna, myndu verða varin
með sama ofbeldi af þeim, sem hér stóðu að máli, eins og þau
voru ranglátlega framin í fyrstu. Landn. segir um þetta bls. 115:
„fórólfr refr var ok son Eysteins, er féll á Jfingnes þingi or liði
f>órðar gellis, þá er þeir Tungu-Oddr börðust“. Hér er þetta þing
kallað þingnessþing, og dregr nafn af nesinu, sem það var í, og á
það nafn ekkert skylt við þ>verárþing, er síðar varð nafn á hér-
aðsþinginu í Borgarfirði, sem enn mun sagt.
Hœnsa-f>óris s. talar Ijósast um sjálfa þingreið jpórðar gellis,
og um atburðina, bls. 1691: „Ok ætla yfir Hvítá, þar sem heitir
f rælastraumr; þá sjá þeir mannaferð mikla fyrir sunnan ána; er
þar Tungu-Oddr, ok hafði nær CCCC manna; greiða nú ferðina, ok
vilja fyrr koma til vaðsins; hittast nú við ána, okhlaupa þeir Oddr
af baki ok verja vaðit, en þeim f>órði gengr úgreitt framreiðin, ok
vildu þó gjarna komast á þingit; slær nú í bardaga, ok verða þeg-
ar áverkar; féllu IIII menn af þ>órði. p>ar féll þ>órólfr refr, bróðir
Álfs or Dölum, virðuligr maðr, ok hverfa nú frá við svo búit.
Einn maðr féll af Oddi, en III urðu mjök sárir. þ>órðr snýr nú
málinu til alþingis“.
Nú skal eg bera þennan síðasta kafla saman við rannsóknina.
þrœlastraumr, þar sem jpórðr gellir ætlaði yfir ána, er í útnorðr
frá þúngnesi; hér hagar þannig til, að Hvítá myndar hér ey, sem
heitir j»ræley; áðr á síðari öldum, og til skams tíma, rann áin
mest öll fyrir norðan jpræley, enn nú fellur hún mest öll fyrir sunn-
an eyna, eins og hún hefir gjört í fornöld, eða á þeim tímum, sem
hér rœðir um; sönnun fyrir því, að svo hefir verið, er sú, að f>ræl-
ey liggr undir Stafaholt, oghefirlegið alt síðan 1140; þannig hefir
hún alt af heyrt til þeirri sveit, er liggr fyrir norðan Hvítá, og eins
var meðan áin rann fyrir norðan eyna. fræley dregr nafn af
f>rælastraumi, og vaðið var þar skamt ofar á broti einu; er þar
slétt graseyri að sunnanverðu við vaðið, og lítil sandeyri er þar nú
í ánni við syðra landið; vað þetta er nú kallað þrœleyjarvað; litlu
neðar beljar áin með klöpp einni við syðra landið; þar er nú
kallað Straumr, og er sá gamli þrcelastraumr, er vaðið dregr nafn
af, sem er litlu ofar, sem þegar er sagt. f>etta vað var farið til
skams tima, enn er nú orðið ófœrt, enda er Hvitá hér nokkuð
stórkostleg orðin, því f>verá er þá löngu komin í hana; þræleyjar-
1) Sbr. og Árb. Fornleifafél. 1884—1885, bls. 81.