Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Blaðsíða 30

30
vað hét vaðið líka, meðan áin rann fyrir norðan eyna; ármótin á
Hvítá og Norðrá eru neðan til norðr undan fræley; þeir, sem að
vestan komu á þúngnessþing, og fóru yfir um á þ>ræleyjarvaði,
hafa þá líklega, þegar yfir ána kom, slegið sér suðr að Grímsá,
°g upp með henni, og varð þá fyrir þeim þingstaðrinn, samkvæmt
því sem fyrr er sagt; enn að fara frá fræleyjarvaði og beint á
þfingnes, eru nú nær ófœrar mýrar. þ>að verðr ekki séð af sögun-
um, hvort það lögákveðna héraðsþing í Borgarfirði var látið vera í
3?ingnesi, eins eftir sem áðr, að fjórðungsdómar voru settir; eftir
þann tíma vill það ekki svo til, að þessi þingstaðr sé nefndr; enn
þó er liklegt, að þingið hafi enn verið þar nokkura stund, enn
þetta stendr í sambandi við fjórðungamótin, sem enn mun
sagt verða.
Þverárþing.
Fyrir utan þessa tvo þingstaði, sem þegar eru nefndir, var
síðar hinn þriðji þingstaðr í Stafholtsey, og var hann kallaðr
fverárþing; hefir það nafn haldizt síðan á héraðsþinginu í Borg-
arfirði; það hefði heldr ekki verið eðlilegt, að nefna þann þingstað
fverárþing, sem var fyrir sunnan Hvítá; sama er að segja með
hinn, er var fyrir utan Gljúfrá, og upp undir Langavatnsdal; þessir
þingstaðir bera það og með sér, að þeir hafa snemma lagzt niðr,
sem áðr er sagt. Sá þingstaðr, sem nefndr er J>verárþing, hlaut
að vera nálægt þ>verá; nafnið á héraðsþingunum er vanalega kent
við þann stað, sem þingið var á, eða stóð nálœgt; eg þarf ekkiað
nefna hér dœmi, því þetta er kunnugt. Sá staðr, sem jþverárþing
er fyrst nefnt, það eg hef orðið var við, er um 1140, í máldaga
Stafholtskirkju í Borgarfirði, er Steini prestr þorvarðarson setti,
íslenzkt Fornbréfasafn, I. bls. 178—-80; þetta er meðal annars, sem
upp er talið, og stendr í enda máldagans: „oll ey su er þverar þing
er j. þræley suðr frá bildz homrom“. Jón Sigurðsson segir neð-
an máls, að þessi ey sé Stafholtsey, sem nú er kölluð, og sömu-
leiðis Árni Magnússon; þetta hlýtr líka að vera, því ekki er um
aðra ey að tala. jpessi staðr sýnir, að þingið hefir verið komið
hingað fyrir 1140. Bíldshamrar heita enn í dag austan til við
J>ræley, áðr enn Hvitá klýfur sig um hana; þar er hálendi og
hamrar, sem ganga að ánni beggja megin. |>ar næst, sem talað er
um þverírþing, er í Sturlungu II. bls. 146: „En er þorgils kom
heim, sendi hann J>órð suðr í Borgarfjörð athelga þverár-leið . . .
Gekk J>órðr i þingbrekku, ok mælti þeim málum öllum, sem hann
skyldi“. J>etta var um 1253. J>að er ljóst af Grágás, að það var
lögákveðið, að leið skyldi halda á þingstaðnum; þverárleið hlýtr
og að vera við þverá, þ. e. á þingstaðnum; nafnið þingbrekka sýnir
það líka. Árið 1262 sóru Yestfirðingar og Borgfirðingar Hákoni