Morgunblaðið - 20.02.2006, Blaðsíða 8

8 MÁNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ákvörðun um hvortframlengja eigiþær takmarkanir
sem settar voru upp fyrir
tveimur árum varðandi at-
vinnuréttindi ríkisborg-
arara frá nýju aðildarríkj-
um ESB mun liggja fyrir
um miðjan mars í síðasta
lagi, að sögn félagsmála-
ráðherra. Þessar tak-
markanir voru settar upp
hér á landi, eins og í flest-
um aðildarríkjum ESB og
EES, fyrir tveimur árum
með lögum 19/2004 en í
þeim fólst að ríkisborgar-
ar Eistlands, Lettlands,
Litháen, Póllands, Slóvakíu, Slóv-
eníu, Tékklands og Ungverja-
lands (þ.e allra nýju aðildarríkj-
anna að Kýpur og Möltu
undanskildum) hafa ekki atvinnu-
og búseturétt hér á landi og þurfa
atvinnuleyfi til að vinna hér á
landi. Ríkisborgarar aðildarríkja
ESB hafa samkvæmt reglugerð
ESB númer 1612/68 rétt til að
vinna í öðrum aðildarríkjum. Ís-
land lagaði rétt sinn að þessari
reglugerð með lagasetningu árið
1993 um frjálsan atvinnu- og bú-
seturétt launafólks innan EES en
takmarkaði þann rétt með áður-
nefndum lögum 19/2004.
Unnt er að því að framlengja
takmarkanirnar um þrjú ár til við-
bótar á þessu ári og svo tvö ár í
viðbót 2009. Árið 2011 verða hins
vegar allar takmarkanir á at-
vinnu- og búseturétti á EES að
falla úr gildi.
Þess skal þó getið að þrátt fyrir
að slíkar takmarkanir séu í gildi
er ekki þar með sagt að erlent
vinnuafl geti ekki unnið í viðkom-
andi landi, en eins og áður sagði er
atvinnuleyfis þá krafist.
Málið í skoðun
Verði ekkert að gert hér á landi
munu takmarkanir á atvinnu- og
búseturétt ríkisborgara aðildar-
ríkjanna átta falla úr gildi 1. maí
næstkomandi.
Árni Magnússon félagsmála-
ráðherra segir að málið sé til
skoðunar í ráðuneytinu. Annars
vegar sé fylgst með umræðu ann-
ars staðar í Evrópu og hins vegar
sé leitað eftir sjónarmiðum aðila
vinnumarkaðarins.
Hannes G. Sigurðsson, aðstoð-
arframkvæmdarstjóri Samtaka
atvinnulífsins, segir að afstaða
samtakanna hafi margoft komið
fram. „Við teljum að framlenging
á takmörkunum sé algerlega
óþörf og þjóni ekki okkar hags-
munum,“ segir Hannes og bætir
við að reynslan í þeim ríkjum sem
opnað hafi vinnumarkað sinn sé
jákvæð og hin meintu neikvæðu
áhrif hafi ekki komið fram. Hann-
es segir að niðurfelling þessara
takmarkana hafi verið mikilvæg
forsenda fyrir því að kjarasamn-
ingar hafi haldið í nóvember. „Í
þeim viðræðum skildist okkur að
þessum takmörkunum yrði af-
létt,“ segir Hannes.
Gylfi Arnbjörnsson, fram-
kvæmdastjóri ASÍ, segir að sam-
bandið sé enn að móta sér skoðun
í málinu. Almennt sé vilji fyrir því
að draga úr takmörkunum en til
þess verði eftirlitskerfi vinnu-
markaðarins að vera öflugt og
skoða verði hvort brotalamir séu
til staðar. Sú hætta sé til staðar að
ef bylgja af austur-evrópsku
vinnuafli komi til landsins verði
erfitt að halda uppi eftirliti með
launagreiðslum og að kjör þeirra
og annarra verði lakari en nú er.
„Því miður hefur reynslan sýnt að
fjöldi atvinnurekenda hefur nýtt
sér þessa aðstöðu til að auka sitt
hagnaðarstig,“ segir Gylfi.
Þrjú lönd án takmarkana
Framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins kynnti á dögunum
skýrslu um áhrif takmarkana á
frjálsri för launþega á atvinnuþró-
un í aðildarríkjum ESB. Af þeim
fimmtán aðildarríkjum ESB sem
fyrir voru áður en sambandið
stækkaði til austurs, nýttu tólf ríki
sér heimild til að setja upp tak-
markanir en Bretland, Írland og
Svíþjóð opnuðu vinnumarkað sinn
alfarið. Niðurstaða skýrslunnar
var sú að í þeim ríkjum þar sem
engar takmarkanir á frelsi laun-
þega voru settar upp hefur at-
vinnuástand verið gott og áhrifin
jákvæð. Í skýrslunni segir hins
vegar að þau ríki sem settu upp
takmarkanir hafi orðið fyrir
ákveðnum hliðarverkunum, eins
og fleiri óskráðum starfsmönnum
og meira af ólöglegum sjálfstæð-
um atvinnurekstri. Einnig kemur
fram að töluvert minni aðsókn
hefur verið frá Austur-Evrópu inn
á vinnumarkaði eldri aðildarríkj-
anna en búist var við. Að jafnaði
séu verkamenn frá aðildarríkjun-
um nýju um 1% af vinnumarkaðn-
um en hlutfallið er hæst á Írlandi,
eða 3,8%. Þá segir í skýrslunni að
ekkert bendi til þess að vinnuafl
frá Austur-Evrópu lifi á bótum
eða styrkjum í aðildarríkjum sam-
bandsins, heldur eru þeir í flest-
um tilvikum komnir til þess að
vinna og fara svo aftur heim.
Niðurstöður framkvæmda-
stjórnarinnar eru svipaðar og nið-
urstöður skýrslu sem norska
stofnunin FAFO vann í fyrra
varðandi stöðuna á Norðurlönd-
um en í henni kom fram að á heild-
ina litið hefði aukið framboð á
vinnu og þjónustu líklega haft já-
kvæð efnahagsleg áhrif.
Fréttaskýring | Frjáls för launþega hinna
nýju aðildarríkja Evrópusambandsins
Falla
múrarnir?
Takmarkanir á frjálsri för launþega til
landsins falla að óbreyttu niður 1. maí
Frjáls för launþega innan ESB þykir almennt
hafa haft jákvæð áhrif á vinnumarkaði.
Mikil aukning í útgáfu
atvinnuleyfa milli ára

Samkvæmt núverandi lagaum-
hverfi þarf verkafólk frá hinum
nýju aðildarríkjum ESB, sem og
öðrum ríkjum utan sambandsins
og EES, að sækja um atvinnu-
leyfi til að mega vinna hér á
landi. Vinnumálastofnun hefur
það hlutverk að gefa út atvinnu-
leyfi og hefur útgefnum leyfum
fjölgað mjög undanfarin ár. Í
fyrra voru alls veitt 6.367 at-
vinnuleyfi en árið 2004 voru út-
gefin leyfi alls 3.750.
Eftir Árna Helgason
arnihelgason@mbl.is
ÞESSAR gæsir höfðu nóg að bíta og brenna er ljós-
myndara Morgunblaðsins bar að garði. Undrun vekur
hversu grænt grasið er á þessum tíma árs. Spurð um
áhrif hlýinda undanfarinna daga á fugla og gróður
sagði Steinunn Árnadóttir, garðyrkjustjóri Seltjarn-
arness, að ýmsar plöntur létu blekkjast af hitastiginu.
Hún sagði margt hafa farið af stað í görðum bæjarbúa
og sem dæmi mætti nefna að við Eiðistorg, norðan í
móti, hefði hún séð stjúpu í blóma. „Eitt er víst að fugl-
arnir hljóta að vera glaðir,“ sagði Steinunn að lokum.
Morgunblaðið/Ómar
Vorið á næsta leiti?
DAGVIST fyrir minnissjúka var opn-
uð formlega í Drafnarhúsinu við
Strandgötu 75 í Hafnarfirði á föstu-
daginn. Þar er gert ráð fyrir tuttugu
rýmum þegar starfsemin er komin í
fullan gang.
Hafnarfjarðarbær útvegar hús-
næði undir starfsemina, en FAAS –
Félag aðstandenda Alzheimersjúk-
linga og annarra minnissjúklinga, sér
um reksturinn, sem er með líku sniði
og dagvistun heilabilaðra í Fríðuhúsi í
Reykjavík og fjármagnaður með dag-
gjöldum úr ríkissjóði.
Dagvistin bætir, að sögn Guð-
mundar Rúnars Árnasonar, for-
manns fjölskylduráðs Hafnarfjarðar-
bæjar, úr brýnni þörf fyrir
dagvistarúrræði fyrir minnissjúka
Hafnfirðinga og léttir undir með
mörgum. Segir hann verkefnið hafa
verið í undirbúningi í nokkur misseri,
en ekki hafi tekist að tryggja rekstr-
arfé fyrr en nú um áramótin. „Alz-
heimer er hræðilegur sjúkdómur og
þótt þeir sem honum eru haldnir geti
verið í góðu líkamlegu formi, þurfa
þeir eigi að síður stöðuga umönnun,“
segir Guðmundur. Það eru mörg
dæmi um að makar og ættingjar séu
bundnir allan sólarhringinn.“ Því seg-
ir Guðmundur þetta úrræði falla vel
að þeirri hugsun sem komi fram í til-
lögum um framtíð öldrunarþjónustu í
Hafnarfirði sem kynntar voru í vik-
unni sem leið.
Tuttugu pláss á nýrri
dagvist fyrir minnissjúka
NÝR bátur, Gunnar Bjarnarson
SH, kom í heimahöfn í Ólafsvík á
laugardag. Útgerðarfélagið
Haukur hefur fest kaup á þessum
bát sem er einn hinna svokölluðu
Kínabáta. Báturinn hét áður Ósk
KE og var gerður út frá Keflavík
og er hann 94,7 tonn að stærð.
Gunnar Bjarnarson verður
gerður út á dragnót og á heim-
leiðinni stóðst áhöfnin ekki að
prófa bátinn, enda er laug-
ardagur til lukku, og margur sjó-
maðurinn hjátrúarfullur. Skips-
höfnin tók tvö höl út af Skarðsvík
og náði í um tvö tonn, góð byrjun
hjá þeim. Alls eru fimm menn í
áhöfn bátsins. Fyrir á útgerð-
arfélagið Haukur eldri bát sem
hefur borið sama nafn og er hann
nú til sölu.
Gunnar Bjarnarson kemur til nýrrar heimahafnar í fyrsta skiptið.
Góð byrjun
hjá Gunnari
Bjarnarsyni
Þorsteinn, Hilmar og Smári Haukssynir gera út Gunnar Bjarnarson.