Morgunblaðið - 20.02.2006, Blaðsíða 23

FLUG 19.900KR.
+ Bókaðu á www.icelandair.is
ALLIR ÁFANGASTAÐIR Í EVRÓPU
ÁGÆTI lesandi.
Í kvöldfréttum ríkissjónvarpsins,
þann 16. febrúar, var sú frétt að það
væri verið að rífa hús hraðfrysti-
stöðvarinnar við Mýrargötu og búið
væri að gefa leyfi til að byggja. Það
þóttu mér stór tíðindi þar sem deili-
skipulag hefur ekki verið samþykkt
fyrir þetta svæði að því er ég hélt.
Sjálfur fékk ég einskonar
bréf frá byggingaryf-
irvöldum, þar
sem ég var
hvattur til
að leggja inn byggingarnefnd-
arteikningu, til að byggja vinnustofu
á lóðinni við hús okkar, áður hafði ég
lagt inn fyrirspurn um möguleika á
slíkri framkvæmd. Skemmst er frá
því að segja að ég fékk „nei“ ásamt
og með því að ég ætti að gefa borg-
inni hluta af lóðinni þar sem ég ætl-
aði að byggja vinnustofuna.
DAÐI GUÐBJÖRNSSON,
Brunnstíg 5, 101
Reykjavík.
Jón eða séra Jón
Frá Daða Guðbjörnssyni:
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2006 23
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ÁRUM saman hafa staðið yfir við-
ræður við ríkisstjórn landsins um
bætta afkomu þeirra ellilífeyr-
isþega sem búa við lökust kjör og
þar af leiðandi í mestum vanda
með daglegan rekstur heimilis.
Án verulegs árangurs. Samt
hélt forsætisráðherra því fram í
viðtali fyrir jól að kaupmáttur elli-
lífeyris hefði aukist meira en ann-
arra á árinu. Í áramótaboðskap
sínum virtist hann kominn í kosn-
ingaham og útbýtti óspart inn-
antómum loforðum og sagði að vel
þyrfti að gera við þá ellilífeyr-
isþega sem byggju heima.
Hefur að sjálfsögðu reynslu af
því að kjósendur séu bæði trú-
gjarnir og gleymnir.
Að bæta kjör lágtekju-
ellilífeyrisþega verður ekki auðvelt
því svo langt er búið að draga kjör
þeirra niður í eymdina að hækka
þyrfti útborgaðan lífeyri um 100%
svo hann stæði undir þenslu
skatta og ofurþenslu viðhalds-
kostnaðar húsnæðis og heim-
ilistækja.
Þeir sem slíka þjónustu veita,
virðast hafa sterka löngun til að
taka hefðarmenn sér til fyr-
irmyndar og reikna þjónustuna
fremur í fúlgum en tímakaupi.
Þó fúlgurnar séu enn smávaxn-
ar á mælikvarða hefðarmanna eru
þær erfiðar ellilífeyrisþegum.
Ég hef oft bent á það í skrifum
mínum um kjör aldraðra að ekki
hafi verið sýnt fram á að gild
lagaleg heimild sé fyrir því að
tengja tekjutryggingu ellilífeyris
við launatekjur maka.
Ég hef heldur ekki fengið skýr-
ingu á því hvernig ríkisvaldið get-
ur úthlutað úr launaumslagi mak-
ans til framfærslu lífeyrisþegans,
því eignaréttur launþegans á laun-
um er bæði stjórnarskrárvarinn
og tryggður með kjarasamningum.
Ég er sammála Ögmundi Jón-
assyni V.G að þegar starfsævi
ljúki eigi allir að þiggja lífeyri
byggðan á sömu forsendu. Ekki að
óheiðarlegir þingmenn geti búið til
fyrir sig ofurlífeyri áður en starfs-
ævi líkur og það án tekjutenging-
arkvaða af nokkru tagi.
Nú hefur komið upp sú staða að
alþingismönnum og ýmsum emb-
ættismönnum var úthlutað hærri
prósentu í launahækkun en al-
mennum launastéttum, sem olli
verulegri úlfúð meðal manna og
töldu alþingismenn að nauðsynlegt
væri að lækka prósentuna til sam-
ræmis við aðrar launastéttir.
Lögfræðingar töldu að ef launa-
hækkunin tæki gildi um áramót
gæti skapast bótaskylda, yrðu
launin lækkuð, vegna eignarréttar
sem tryggður væri í stjórnarskrá
Þetta lagaákvæði stjórnarskrár
fer strax að virka þegar á að
hreyfa við launum hálaunamanna
en hefur engin áhrif á úthlutun
ríkisins af lægstu launum. Þetta
sýnir vel heiðarleika þeirra sem
eiga að gæta laga og réttar í land-
inu.
Í kjarasamningum er alltaf haft
endurskoðunarákvæði á ákveðnum
tímapunkti til að meta áhrif verð-
breytinga á kaupmátt launa.
Lægstu laun fá þessa breytingu
bætta einfalda en þeir í hærri
launastiganum, margfalda, þó þeir
borgi nákvæmlega það sama fyrir
verðbreytinguna og þeir á lægstu
laununum.
Hversvegna að gefa þeim sem
eru á hærri laununum jafnvel
mánaðarlaun verkamanns, án þess
að kostnaður komi á móti eins og
hjá þeim sem eru á lægstu laun-
unum?
GUÐVARÐUR JÓNSSON,
Hamrabergi 5, Reykjavík.
Launastefnan
Frá Guðvarði Jónssyni:
FYRIR skömmu var haldið mál-
þing um stöðu og hlutverk hug- og
félagsvísinda og erindi þeirra við
samfélagið á vegum Reykjavík-
urakademíunnar og
Hagþenkis félags höf-
unda fræðirita og
kennslugagna. Í pall-
borðsumræðu sátu
fjórir alþingismenn
fyrir svörum. Þá var
að vonum sitthvað
sagt um starfsskilyrði
og opinberar fjárveit-
ingar sem ráða sínu
um ástundun og ár-
angur fræðanna.
Undir lokin komu til
samanburðar ríflegir
styrkir til landbún-
aðar. Hjálmar Árnason, þingmað-
ur Framsóknarflokksins, benti á
að hæpið væri að reikna með því
að lækkun þeirra mundi leiða til
hækkunar á því sem rennur til
vísinda og fræðimennsku. Það er
vitaskuld rétt athugað. En jafn-
ljóst er að sitthvað ber að hugsa
að nýju. Endurmeta hvað réttlæt-
anlegt er að hafa á fjárlögum rík-
isins. Spyrja hvað þjóni almanna-
hagsmunum og hvað telst sóun.
Athugum fjárveitingardæmi
sem tengjast annars vegar land-
búnaði og hins vegar fræði-
mennsku og útgáfu. Fjárveiting til
Bændasamtaka Íslands undir liðn-
um almennur rekstur nemur 488,3
milljónum kr. skv. fjárlögum 2006.
Þar fyrir utan er skellt 25 millj-
ónum í „Átak í hrossarækt“ og 22
í „Loðdýrafóður“ auk margra ann-
arra torskilinna liða í landbún-
aðarkaflanum. En fjárveiting í
Bókasafnssjóð höfunda nemur ná-
kvæmlega 19,3 milljónum. Hvern-
ig þjónar það almannahag að láta
ein hagsmunasamtök í landinu fá
kostnaðinn við starfsemi sína
greiddan úr rík-
issjóði? Samræmist
það jafnréttisreglu
stjórnarskrár? Hvers
konar sóun fylgir
slíku háttalagi? Vitað
er að fyrr á árum
voru ráðunautar
Bændasamtakanna
m.a. að leiðbeina um
framræslu mýra en
nú eru þeir að athuga
hvernig unnt er að
endurheimta votlendi!
Úrelt lög kveða á um
skyldu ríkisvaldsins
til að semja við Bændasamtökin
um framlag af þessu tagi. Þau ber
að afnema sem fyrst til að bjarga
sóma bændastéttarinnar.
Fjárveiting til Bókasafnssjóðs
höfunda þjónar hins vegar al-
mannahag. Það má líta á hana
sem umbun fyrir rétt ríkis og
sveitarfélaga til að lána hvers kon-
ar ritverk ókeypis úr almennings-
bókasöfnum, skóla- og stofn-
anabókasöfnum. Almenningur
nýtur góðs af því. En það kostar
sitt fyrir höfunda og útgefendur
að afurð sem þeir setja á markað
skuli öllum aðgengileg án endur-
gjalds. Það hlýtur því að teljast
réttmætt að breyta skipulaginu og
veita hagsmunasamtökum þeirra
lögbundinn samningsrétt um
greiðslur fyrir útlánaréttinn.
Hætta að skammta lítilsvirðingu,
minna en óþekktum loðdýrum til
sveita. Hafa ber í huga að greiðsl-
urnar renna bæði til höfunda
fræðirita, kennslubóka, skáldverka
og myndefnis í bókum. Ætla þeir
að láta sér lynda endalaust rétt-
leysi og vansæmd?
Ég býst við að það gildi jafnt
um höfunda fræðirita, kennslu-
bóka, mynd- og skáldverka að þeir
vilja halda opnum þeim greiða að-
gangi sem almenningur hefur að
verkum þeirra í bókasöfnum. En
það opinbera á að borga sann-
gjarnt verð fyrir réttinn til að
hafa þá skipan. Má ekki ætla að
það verði léttbærara fyrir ríkið ef
það hættir að reka hagsmuna-
samtök sem sóma síns vegna eiga
að standa á eigin fótum?
Um lögbundna
sóun og vansæmd
Hörður Bergmann fjallar um
málþing Reykjavíkur-
akademíunnar og Hagþenkis
’Ég býst við að það gildijafnt um höfunda fræði-
rita, kennslubóka, mynd-
og skáldverka að þeir
vilja halda opnum þeim
greiða aðgangi sem al-
menningur hefur að
verkum þeirra í bóka-
söfnum.‘
Hörður Bergmann
Höfundur er kennari og rithöfundur.
BÓKASÖFN og upplýsinga-
miðstöðvar eru starfræktar við
flesta framhaldsskóla landsins í
dag. Helsta hlutverk
þeirra er að veita
nemendum og kenn-
urum sem best að-
gengi að upplýs-
ingum, hvort sem er
á prentuðu eða raf-
rænu formi. Mikil
áhersla er lögð á að
þjálfa notendur í
sjálfstæðum vinnu-
brögðum, þannig að
þeir verði bæði færir
um að finna upplýs-
ingar og meta gildi
þeirra.
Veruleiki ungs
fólks einkennist
gjarnan af miklum
hraða, jafnvel streitu.
Þessu fylgir oft að of
litlum tíma er varið
til upplýsingaleitar
og úrvinnslu. Með til-
komu netsins og að-
gengi almennings að
því hefur öll upplýs-
ingaöflun gjörbreyst.
Nú er hægt að finna
upplýsingar á netinu
og vinna úr þeim á
mettíma, góð fram-
leiðni gætu sumir sagt. En allt er
í heiminum hverfult.
Hvenær getum við verið viss um
að upplýsingarnar séu óvefengj-
anlegar og réttar? Hvenær höfum
við tileinkað okkur upplýs-
ingalæsi? Upplýsingatæknin, að
kunna á tækin og forritin, er ekki
nægileg ein og sér. Upplýs-
ingalæsi þarf einnig að vera fyrir
hendi, þ.e. getan til að lesa í upp-
lýsingarnar og meta þær.
Það felur því í sér að vita hve-
nær upplýsinga er þörf, færni til
að finna þær, meta gildi þeirra og
hagnýta þær. Þeir sem hafa til-
einkað sér upplýsingalæsi eru því
vissulega að búa í
haginn fyrir framtíð-
ina, þar sem símennt-
un og hvers konar
endurmenntun eykst
með ári hverju.
Nokkrir bókasafns-
fræðingar við íslenska
framhaldsskóla tóku
sig til og þýddu og að-
löguðu að íslenskum
aðstæðum sænska vef-
inn Biblioteksguiden
sem er kennsluvefur í
upplýsingalæsi. Hann
er að finna á slóðinni
http://www.bokis.is/
upplysingalaesi/
index.htm. Tilgang-
urinn með vefnum er
fyrst og fremst sá að
geta boðið nemendum
aðgengilegar leiðbein-
ingar um hvernig best
skuli staðið að upplýs-
ingaleit og úrvinnslu
upplýsinga. Einnig er
hægt að nota vefinn
sem almennt hjálp-
artæki við kennslu eða
sjálfsnám í upplýs-
ingaleit og upplýs-
ingalæsi.
Nemendur í framhaldsskólum
landsins hafa í flestum tilfellum
góðan aðgang að skólasöfnum og á
undanförnum árum hafa mörg
söfn flutt í stærra húsnæði og þar
með fengið betri aðstöðu.
Þar er boðið upp á margvíslega
þjónustu, svo sem aðstoð við heim-
ildaleit, aðgang að bókum og tíma-
ritum, kennslu í notkun gagna-
safna, hópvinnuaðstöðu, aðstöðu
til tölvuvinnu og útprentunar,
myndvinnslu, ljósritunar og svo
mætti lengi telja.
Vinna á framhaldsskólasafni er
gefandi og ánægjuleg. Enginn
dagur er öðrum líkur og lítil
hætta á að starfið verði tilbreyt-
ingalaust.
Þarfir nemenda og starfsfólks
skólanna eru jafn margvíslegar og
einstaklingarnir eru margir.
Þetta er spennandi starfsum-
hverfi og notendahópurinn
skemmtilegur. Það er hlutverk
starfsfólks skólasafnanna að veita
nemendum leiðsögn í upplýs-
ingalæsi og búa þá undir framtíð-
ina því upplýsingalæsum ein-
staklingi eru allir vegir færir
hvort sem er í áframhaldandi
námi eða starfi.
Samstarfshópur bókasafnsfræð-
inga í framhaldsskólum var settur
á laggirnar árið 1985. Reglulegir
fundir eru haldnir til skiptis í
framhaldsskólum landsins.
Samstarfshópurinn hefur unnið
að ýmsum hagsmunamálum bóka-
safna í framhaldsskólum, s.s.
stefnumörkun og samræmingu
starfshátta, tölvuvæðingu og upp-
lýsingalæsi.
Upplýsingalæsi
í framhaldsskólasöfnum
Elín Kristbjörg Guðbrands-
dóttir og Valgerður Sævars-
dóttir fjalla um upplýsinga-
stöðvar við skóla landsins
Valgerður
Sævarsdóttir
’Samstarfshópur bóka-safnsfræðinga í fram-
haldsskólum var settur á
laggirnar árið 1985.‘
Höfundar eru bókasafns- og
upplýsingafræðingar í Fjölbrauta-
skóla Suðurlands og Mennta-
skólanum að Laugarvatni.
Elín Kristbjörg
Guðbrandsdóttir
Fréttir
í tölvupósti