Morgunblaðið - 20.02.2006, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2006 13
MINNSTAÐUR
VESTURLAND
MIKILL meirihluti háskólanema
við Landbúnaðarháskóla Íslands á
Hvanneyri er á umhverfisdeild og
aðeins 30% nemendanna eru í auð-
lindadeild þar sem kennd eru hefð-
bundin búvísindi. Umhverf-
isskipulag er orðin vinsælasta
brautin, með yfir fimmtíu nem-
endur, en til samanburðar má geta
þess að 35 eru í grunn- og mast-
ersnámi í búvísindum. Það er því
spurning hvort Landbúnaðarháskóli
Íslands standi undir nafni enda
tengist nafnið hefðbundnum búskap
í hugum margra, frekar en skipu-
lagi, skógrækt eða náttúrufræði.
„Þetta endurspeglar hið nýja
dreifbýli. Það hafa orðið geysilegar
breytingar á því hvað fólk er að
gera úti í hinum dreifðu byggðum
landsins,“ segir Bjarni Diðrik Sig-
urðsson prófessor við Landbún-
aðarháskólann og brautarstjóri
nýrrar skógfræði- og land-
græðslubrautar sem formlega tekur
til starfa í haust. Þegar nám á henni
verður komið af stað mun hlutfall
nýju greinanna innan skólann enn
aukast, miðað við þær gömlu. Nú
eru 115 manns í háskólanámi á
Hvanneyri, 80 í umhverfisdeildinni
og 35 í gömlu auðlindadeildinni. Auk
þess er fjöldi nemenda á starfs-
menntabrautum og í diplomanámi.
Bjarni Diðrik vekur athygli á að
hinn hefðbundni landbúnaður sé
auðvitað enn stundaður en fólkið í
sveitunum hafi orðið að skapa sér
aukatekjur til að geta lifað af land-
inu. Landnýtingin sé orðin mun fjöl-
þættari en hún var og nefnir Bjarni
ferðaþjónustu sérstaklega í því sam-
bandi. Einnig nefnir hann aukna
tekjumöguleika í skógrækt og land-
græðslu. Telur hann að liðlega þús-
und landeigendur hafi einhverjar
tekjur af skógrækt og landgræðslu.
„Það er orðin þörf á að taka þessa
þætti inn í menntun þeirra sem í
framtíðinni eiga að fjalla um land-
búnaðinn sem leiðbeinendur, kenn-
arar og vísindamenn,“ segir Bjarni
og er þar með kominn að nýju
brautinni sem hann er að skipu-
leggja. Hann leggur jafnframt
áherslu á að breyting sé orðin í
sveitunum og nauðsynlegt fyrir
menntakerfið að fylgja þeim eftir.
Þessi orð Bjarna eiga alveg eins við
aðrar greinar umhverfisdeild-
arinnar.
Finnst enn vera fjósalykt
Umhverfisskipulagsdeild hefur
verið starfrækt á Hvanneyri í nokk-
ur ár og í vor útskrifast þriðji hóp-
urinn. Auður Sveinsdóttir lands-
lagsarkitekt hefur haft forystu um
uppbyggingu námsins. Hún segir að
því hafi verið vel tekið á Hvanneyri
þótt auðvitað hafi hún stundum
þurft að synda á móti straumnum.
„Fólkið hér hafði trú á þessu námi
og fannst það spennandi. Við sem
stóðum fyrir þessu vissum í raun
ekki hvað þetta er mikið mál og það
hefur farið mikil orka í að byggja
þetta upp,“ segir hún.
Auður segist frekar verða vör við
fordóma úr þéttbýlinu gagnvart
þessu námi. Fólki finnist enn vera
fjósalykt af skólanum. „Við vissum
að það væri ákveðinn styrkleiki að
vera hér. Fólkið á landsbyggðinni er
vant því að vera í varnarstöðu og
það getur komið sér vel í baráttu
fyrir nýjungum. Svo fannst okkur
gott að vera í þessu umhverfi, það
felast ýmsir möguleikar í því að
tengjast því sem hér er fyrir,“ segir
Auður.
Bjarni Diðrik segist ekki upplifa
neina togstreitu milli nýju grein-
anna og þeirra gömlu. „Sameining
þessara ólíku stofnana og greina í
Landbúnaðarháskóla Íslands skap-
ar ótrúlega mörg tækifæri. Það
verður til suðupottur sem margt
gott á eftir að koma upp úr,“ segir
Bjarni Diðrik Sigurðsson.
Mikill minnihluti háskólanemenda við Landbúnaðarháskóla Íslands er í hefðbundnu búvísindanámi
Endurspeglun á hinu nýja dreifbýli
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
Ljósmynd/Bjarni Diðrik Sigurðsson
Mælingar Nemendur í skógfræði á Hvanneyri fóru nýlega í rannsóknarferð að Stálpastöðum í Skorradal. Hér eru
tveir að mæla tré til að undirbúa grisjunaráætlun.
SKIPULAGNING skógfræði- og landgræðslubraut-
arinnar sem formlega tekur til starfa við Landbún-
aðarháskóla Íslands í haust gengur út á það að sam-
þætta mismunandi fræðasvið. Einnig er lögð mikil
áhersla á stjórnun og tekin upp sú nýjung að kenna að-
lögun skógræktar að landslagi.
„Það hafa orðið miklar breytingar á aðferðafræði við
landgræðslu og skógrækt á síðustu árum. Sem dæmi
má nefna að í landgræðslunni er unnið meira að end-
urheimt vistkerfa og því ferli lýkur oft með skógi. Þá
þola runnar og trjágróður meiri áföll en annað gróð-
urlendi, svo sem vegna öskufalls, skriðufalla og snjó-
flóða. Þess vegna eru stofnanir sem að þessu vinna,
Landgræðsla ríkisins og Skógrækt ríkisins, farnar að
vinna mun meira saman en áður var,“ segir Bjarni Dið-
rik Sigurðsson, prófessor og brautarstjóri nýju skóg-
fræði- og landgræðslubrautarinnar.
Hann telur ekki að til árekstra þurfi að koma milli
nytjaskógræktar og skógræktar sem meira er miðuð að
útivist og fegrun umhverfis. „Við leggjum áherslu á
það í náminu að markmið skógræktar geta verið fleiri
en eitt. Við skipulagningu þess notum við sex evrópsk
viðmið um sjálfbæra skógrækt og lögum þau að okkar
aðstæðum,“ segir Bjarni.
Stöndum á þröskuldi
Skógfræði- og landgræðslunámið tekur þrjú ár.
LBHÍ hefur leyfi til að útskrifa nemendur með BS-
gráðu í skógfræði og einnig að taka mastersnema.
Bjarni Diðrik vonast til að leyfi fáist til að útskrifa nem-
endur með sama hætti í landgræðslu. Markmið námsins
eru þríþætt, að sögn Bjarna. Hann nefnir fyrst að mik-
ilvægt sé að gefa nemendum sterkan raunvísindagrunn
svo þeir eigi kost á frekara námi tengdu rannsóknum
og þróun á breiðu sviði. Í öðru lagi segir hann að
áhersla sé lögð á stjórnun og rekstur lítilla fyrirtækja.
Segir Bjarni að fjöldi lítilla fyrirtækja hafi sprottið upp
í kringum þessa atvinnugrein um allt land. Í þriðja lagi
nefnir hann landslagsfræði og hvernig skógar séu lag-
aðir að landslaginu. Þetta segir hann að sé ekki síst
mikilvægt í skóglausu landi. Þessi síðastnefndi þáttur
er ekki í sambærilegu námi á Norðurlöndunum en
finnst við háskóla í Bretlandi. Hugmynd Bjarna er ein-
mitt að fá breska kennara til liðs við sig.
„Við vitum að það er þörf fyrir þetta nám og ég hef
orðið var við töluverða eftirspurn, ekki síst hjá fólki úr
græna geiranum sem vill bæta við sig námi,“ segir
Bjarni Diðrik. Hann telur að þörf sé á þessari menntun
á ýmsum sviðum samfélagsins. „Þegar svona geirar ná
ákveðinni stærð margfaldast skyndilega þörfin á
menntun, ekki síst hjá starfsfólki stofnana og fyr-
irtækja sem þjóna greininni með ýmsum hætti. Ég tel
að við stöndum á þessum þröskuldi í dag,“ segir Bjarni
Diðrik Sigurðsson.
Gæðastjórnun í skógarplöntuuppeldi
„Þetta er heillandi nám og hægt að fá mjög fjöl-
breytta vinnu að því loknu, útivinnu á vettvangi og
skrifstofuvinnu með. Sjálfri finnst mér svolítið heillandi
að fara út í rannsóknir á ræktun skógarplantna. Svo
eru möguleikar á störfum hjá Skógrækt ríkisins. Ég
hef unnið sjálfstætt að ræktun og get vel hugsað mér að
vera sjálfstæður ráðgjafi á því sviði, ásamt öðru,“ segir
Rakel Jónsdóttir sem nú er á öðru ári í skógfræði á
Hvanneyri. Hún lauk námi við Garðyrkjuskólann á
Reykjum í Ölfusi, á garðplöntudeild, fyrir nokkrum ár-
um og hóf síðar háskólanám á Hvanneyri á grundvelli
eldra námsskipulags. Verið er að laga námið sem hún
stundar að nýju skógfræði- og landgræðslubrautinni og
njóta núverandi nemendur að einhverju leyti góðs af
þeim hugmyndum sem notaðar verða á nýju brautinni.
Rakel lýst vel á nýju áherslurnar. Nefnir aukna
stjórnun og skipulag skóga með tilliti til landslags.
Rakel var búsett á Tálknafirði, áður en hún hóf nám-
ið, þar sem hún var garðyrkjustjóri og var með eigin
fyrirtæki um ræktun skógarplantna. Sú reynsla nýtist
henni ásamt náminu við lokaverkefnið. Það snýst um að
byggja upp gæðastjórnun við nýjar aðferðir sem verið
er að taka upp; geymslu skógarplantna í frysti. „Þetta
er spennandi því áhugi minn beinist að ræktun. Þarna
er verið að taka upp nýjar aðferðir og gaman verður að
fá að fylgjast með þeim,“ segir Rakel.
Skógfræði og landgræðsla verða hlið við hlið á nýrri braut
Mismunandi fræðasvið samþætt
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Skógfræði og landgræðsla Rakel Jónsdóttir, nemandi
í skógfræði, og Bjarni Diðrik Sigurðsson brautarstjóri.
„MÉR líkar þetta vel, námið er
skemmtilegt. Það reynir á mann,“
segir Helgi Einarsson sem er á öðru
ári í námi á umhverfisskipulags-
braut við Landbúnaðarháskólann á
Hvanneyri, vinsælustu brautinni
við skólann.
Helgi er úr Hafnarfirði og var að
velta fyrir sér að fara í stjórn-
málafræði við Háskóla Íslands þeg-
ar hann útskrifaðist sem stúdent.
„Svo sá ég þetta nám auglýst. Ég sá
strax að það gæti átt við mig. Nám-
ið kemur inn á mörg svið, er nátt-
úrutengt og skapandi,“ segir Helgi.
Hann viðurkennir þó að stundum
hafi hann þurft að hafa fyrir því að
útskýra það fyrir vinum sínum hvað
hann væri að gera í Landbún-
aðarháskóla Íslands. Helgi taldi sig
eiga meiri möguleika á góðri vinnu
með því að fara í umhverf-
isskipulagið en stjórnmálafræðina.
„Já, þetta er vissulega ólíkt stjórn-
málafræðinni og ég er enn að hugsa
um þetta val mitt. En námið hefur
fyllilega staðið undir væntingum
mínum – og virkilega komið á
óvart.“
Helgi Einarsson stefnir að fram-
haldsnámi erlendis að loknu námi á
Hvanneyri. Umhverfisskipulagið er
þriggja ára grunnnám og Auður
Sveinsdóttir brautarstjóri segist
reyna að beina nemendum sínum í
framhaldsnám til útlanda, enn sem
komið er. „Við reynum að gefa
þeim gott vegarnesti. Allir hafa
gott af því að fara til náms erlend-
is.“ Þannig fór megnið af fyrsta út-
skriftarhópnum í frekara nám, í
landslagsarkitektúr, skipulags-
fræðum eða náttúruvísindum. Hóp-
urinn sem brautskráðist í vor
dreifðist meira. Auður segir að
nemendurnir geti gengið inn í ýmis
störf, eftir þetta nám.
Auður hefur mikinn áhuga á að
þróa deildina enn frekar og vonast
til að kostur gefist á rannsóknum.
Segir hún að nánast engin rann-
sóknarvinna hafi farið fram á þess-
um sviðum við íslenskar aðstæður
og því brýn nauðsyn á að hefja þær.
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Umhverfisskipulag Auður Sveinsdóttir brautarstjóri ásamt einum nem-
anda sínum, Helga Einarssyni.
Vinsælasta námið við Landbúnaðar-
háskólann er á umhverfisskipulagsbraut
Allir hafa gott af fram-
haldsnámi erlendis