Vikan - 25.11.1971, Blaðsíða 6

Fyrrverandi
guö á ferðalagi
Hér er keisarinn klæddur sam
kuæmt landsvenju fornri.
1V7 ýafstaðin ferð Híróhítós
Japanskeisara til Evrópu
er einstæð að því leyti, að þetta
er í fyrsta sinn í allri hinni
löngu sögu landsins að keisari
þess stígur fæti á erlenda
grund. Hins vegar er þetta ekki
í fyrsta sinn sem Híróhító ferð-
ast erlendis. Hann gerði það
líka 1921 — þá sem krónprins
lands síns. Þá voru það talin
óhugsandi helgispjöll að sjálf-
ur keisarinn træði vanhelga
jörð. En nú getur þjóðhöfð- .
ingi þessi engu að síður brugð-
ið sér út fyrir landsteinana;
það má hann þakka MacArt-
hur hershöfðingja, sem svipti
hann guðdómnum í lok heims-
styrjaldarinnar síðari. í ferð-
inni 1921 var hann aðeins tví-
tugur að aldri; nú er hann sjö-
tugur. Blóðug og hrikaleg sögu-
leg atvik voru undanfarar
beggja heimsókna; í ljósi
þeirra kemur Híróhító fyrir
sjónir sem heldur brjóstum-
kennanleg, klaufaleg og til-
þrifalítil manneskja, en að vísu
ekki án allrar göfgi.
Þegar hann var í heiminn
borinn, níunda apríl 1901, hafði
hið móderna Japan, sem þá
fyrir aðeins rúmum þrjátíu ár-
um hafði snúið baki við sinni
miðaldalegu fortíð, enn ekki
sýnt hvað í því bjó. En þegar
hann fékk aldur til að honum
væri valinn heimiliskennari,
var til þess kjörinn Nogi mar-
skálkur, sem tekið hafði hina
rammlega víggirtu hafnar-
borg Port Arthur í Mansjúríu
af Rússum og misst tvo syni
sína í þeim slag. Fimm árum
síðar, 1912, dó afi Híróhítós,
Meiji keisari, sem endurheimt
hafði fyrir keisaraættina raun-
veruleg völd yfir ríkinu og
hafizt handa um að nýtízka
landið. Daginn sem gamli keis-
arinn var jarðaður var sonar-
sonur hans í skrautskriftar-
tíma hjá Nogi. Að kennslu-
stund lokinni fór marskálkur-
inn heim til sín, klæddist kí-
monó þeim er hann jafnan bar
við hátíðleg tækifæri, kraup
ásamt eiginkonu sinni fyrir
framan mynd af keisaranum
sáluga, rak konuna í gegn með
rýtingi og réð sér síðan sjálf-
ur bana með seppúkú, sjálfs-
morðsaðferð þeirri sem Japan-
ir kalla oftast því nafni en á
Vesturlöndum er þekktari und-
ir öðru heiti japönsku: hara-
kiri. Hann áleit það skyldu
sína að fylgja til grafar þeim
höfðingja er hann hafði þjón-
að.
Híróhító þótti vænt um þenn-
an kennara sinn, en ekki lík-
aði honum þessi hinzta þjón-
usta hans við keisarann. Af
þeim kennara, sem hann fékk
næstan, var hann ekki mjög
hrifinn, líklega sumpart fyrir
þá sök hve herskár sá var.
Þessi kennari var enginn ann-
ar en Tógó aðmíráll, sem tor-
tímt hafði Eystrasaltsflota
Rússa í Tsúsjíma-sundi, og var
frægastur og dáðastur allra þá-
lifandi Japana. Skömmu síðar
gerði hann sögukennara sinn,
Taisjó Sjíratori, skelfingu lost-
inn með því að láti í ljósi efa
um guðlegt eðli sitt. En sam-
kvæmt helgisögninni átti hann
í fyllingu tímans að verða
hundrað tuttugasti og fjórði
keisari Nippons, í beinan karl-
legg afkomandi Jimmús keis-
ara, sem aftur var barnabarna-
barn Amaterasú sólgyðju. Eng-
inn japanskur skólamaður
dirfðist að taka sögn þessa fyr-
ir annað en æðsta sannleik, og
því má nærri geta hvílíku of-
boði það olli að sjálfur erfða-
prinsinn skyldi efast.
Þegar prinsinn varð fimmtán
ára komst á dagskrá að velja
honum drottningarefni. Að
sjálfsögðu skiptu tilfinningar
hans sjálfs litlu máli við það
val. Sem verðandi drottning
Japans var kjörin Nagakó prin-
sessa, dóttir Kúnejosjis Kúnis
prins, sem Satsúma-ættbálkur-
inn hélt fram. Sá ættbálkur
var frá Kýúsjú og réði miklu
í flotanum. Á næstu sjö árum
hitti Híróhító unnustuna að-
eins níu sinnum, og aldrei eina.
Engu að síður felldu þau þokka
hvort til annars.
Ekki voru allir Japanir
ánægðir með fyrrnefnda för
prinsins til Evrópu. Sumum
fannst það ekki viðeigandi að
krónprinsinn væri að vaða út
um allar jarðir og sýna sig
ótíndum barbörum. Hundrað
meðlimir hins ofstækisfulla
þjóðernissinnafélags Svarti
drekinn hótuðu að fremja hara-
kiri, svo fremi Híróhító hætti
ekki við ferðina. Leið hans lá
fyrst til Bretlands, sem þá var
vinveittast Japan af evrópsk-
um stórveldum, einkum vegna
þess að báðum var jafn um-
hugað að halda Rússum í skák.
Ríkin gerðu með sér vináttu-
6 VIKAN 47. TBL