Vikan - 25.11.1971, Blaðsíða 16

MEST DAÐU
KONUR SÖGUNNAR
Maria Yíalv a'sh'a
Maria Walewska var aðeins fimmtán ára, þegar hún var látin gift-
ast hinum aldraða Walewski greifa, hann var sextíu og átta ára,
— einfaldlega til að bjarga fjölskyldu hennar frá örbyrgð. Maria
sætti sig við hlutskipti sitt, en eftir nokkur ár breyttist líf hennar
- hún hitti Napoleon Bonaparte. I fyrstu tóku stjórnmálin í taum-
ana. Ef hún yrði ástmey franska keisarans ætlaði hann að bjarga
Póllandi undan óvinum þess. En hún varð fljótlega ástfangin af hon-
um og fylgdi honum í stríði og friði. En það var enginn dans á
rósum að elska Napoleon ...
Orrustan við Trafalgar varð
mörgum örlagarík. Emma
Hamilton missti elskhuga sinn.
Nelson lávarð, en verra var það
fyrir Napoleon Bonaparte, hann
missti flota sinn og þar með
veldi sitt á hafinu. En Napoleon
átti eftir að njóta mikilla sigra.
Hann sneri sér að meginland-
.jnu, sigraði Austurríkismenn og
Prússa — og Mariu Walewsku.
Það var talað um hjúskapar-
brot Mariu eins og hvert annað
hneyksli á þessum timum. En
mannorð hennar var samt ekki
i mikilli hættu. Aðrar konur
notuðu venjulega elskhuga sína
í eigin hag, en hið hneykslan-
lega framferði Mariu var nokk-
ur með öðru móti, það hafði á
sér blæ fórnfýsi og rómantíkur.
Hún átti aðeins þennan eina
elskhuga og hún gaf sig honum
á vald með það eitt í huga að
bjarga föðurlandi sínu, hún
gerði það ekki í eiginhagsmuna-
skyni. í fyrstu var það aðeins
föðurlandsástin og stjómmálin,
sem réðu gerðum hennar, ástin
kom síðar.
Maria Laczinska fæddist í
Póllandi árið 1789. Hún var af
tignu fólki komin, en mjög fá-
tæku. Móðir hennar var ekkja
og ól börn sín upp á ættaróðal-
inu, sem var að falli komið.
Börnin voru sex, einn bróðir og
fimm systur. Þegar Maria var
fimmtán ára hitti hún Ana-
stasio Colonna Walewski greifa,
sem hafði misst tvær konur og
var sextíu og átta ára. Wal-
ewski greifi var mjög auðugur
maður og bjó í glæsilegri höll
í Walewice, rétt hjá Varsjá.
Þegar hann fór að stíga í væng-
inn við Mariu, varð móðir henn-
ar himinlifandi, en að vonum
var Maria ekki eins hrifin. Móð-
ur Mariu var ljóst að þarna var
um tvennt að velja fyrir hana;
annars vegar var örbyrgðin og
á hinn bóginn var ríkur maður,
þótt hann væri svo gamall að
yngsta barnabarnið hans var tíu
árum eldra en Maria, og hún
bað dóttur sína að líta skyn-
samlega á þetta. Svo varð það
árið 1805, þegar Maria var sex-
tán ára, að hún giftist greifan-
um. Skuldir fjölskyldunnar
voru greiddar, ættaróðalið end-
urbyggt og bróðir hennar send-
ur til náms í París.
Sjálf fór Maria í brúðkaups-
ferð til Ítalíu með greifanum,
sem hún sagði að væri mjög
„vingjarnlegur og hjartahlýr".
Síðan komu þau heim til hall-
arinnar, þar sem hún gegndi
tvöföldu hlutverki, hún var
bæði eiginkona greifans og
einkaritari hans — og fæddi
honum son. Hún gegndi móður-
hlutverkinu af mikilli sam-
vizkusemi og tók líka þátt í .bar-
áttunni um frelsi Póllands, sem
þá þegar hafði tólf sinnum ver-
ið lagt undir Rússland, Ausutr-
ríki og Prússland.
að var ískaldan dag í desem-
ber árið 1806 að Napoleon
Bonaparte kom til Póllands, á
herferð sinni gegn Rússum og
Austurríkismönnum. Þá var
hann hækkandi stjarna og Pól-
verjar litu á hann sem bjarg-
vætt og það gerði Maria Wal-
ewská líka. Þegar hann ók í
vagni inn í borgina Bronia, sem
er rétt hjá Varsjá, var hún ein
af þeim sem stóð við vegbrún-
ina til að hylla hann. Napoleon
leit yfir mannfjöldann, sem
heilsaði honum með gleðilátum
— og hann kom auga á Mariu.
Þá var hún sautján ára og eftir
því sem Frédéric Masson segir:
„ljóshærð, með stór, blá augu,
sem ljómuðu af sakleysi og
blíðu, og hörund ferskt eins og
dökkvot terós“. Napoleon tók
ofan og fékk henni blómvönd,
en vagn hans var fullur af þeim.
Og svo hélt hann áfram á leið
sinni móti óvinunum.
Þegar hann hafði rekið Rúss-
ana út úr Pultusk — þeir kom-
ust undan vegna óveðurs, — þá
sneri hann aftur til Varsjá, þar
sem hann ætlaði að bíða vors-
ins. Her hans bjó um sig til
vetursetu á hægri bakka Vis-
tulu. Hann hafði nú nógan tíma
til að hugsa og hann minntist
ungu stúlkunnar frá vegbrún-
inni í Bronia. Svo fór hann að
grennslast fyrir. „Talleyrand
fann hana fyrir mig“, sagði
hann síðar. Gegnum Joseph
Poniatowski prins, sem var for-
maður bráðabirgðastjórnarinn-
ar var Mariu boðið að taka þátt
í dansleik, sem Napoleon ætlaði
að halda í höllinni Blancha.
Einhver fyrirboði kom henni til
að afþakka boðið. En pólskir
FramhalcL á bls. 39.
16 VIKAN 47. TBL