Vikan - 25.11.1971, Qupperneq 51

Pearl Harbor 1941.
Hvort eitthvað er satt í þessu
er erfitt um að segja. Eitt er
víst að litlar sannanir eru fyr-
ir hendi. Heimildir um ráðu-
neytisfundi, sem keisarinn sat
fyrir stríðið og meðan á því
stóð, eru sammála um að hans
hátign hafi lagt fátt til mál-
anna á þeim samkundum. Hann
er hagmæltur vel og kastaði
við þessi tækifæri gjarnan
fram stökum, sem oft voru
þokukenndar og nokkuð tví-
ræðar, ekki síður en goðsvörin
í Delfí. En eðlilegt er að hugsa
sér að fyrir Japönum hafi
kveðskapur keisarans og önn-
ur tilsvör verið goðsvör.
M^rgt bendir hins vegar
sterklega til að friðsemd keis-
arans hafi ekki verið sýndin
ein, og megi því telja hann
saklausan eða saklitlan af þátt-
töku Japana í heimsstyrjöld-
inni síðari, en í þeim djöfla-
gangi létust sex milljónir
manna á vígvöllum og í fanga-
búðum, helmingur þeirra Jap-
anir. Þannig setti Híróhító af
forsætisráðherra sinn 1929, er
sá vildi fara herskildi inn í
Mansjúríu, og hann tók í fyrstu
afstöðu gegn herforingjaklík-
unni, sem reif til sín völdin í
landinu 1936, þótt sú andstaða
muni raunar hafa verið ósköp
kraftlítil. Og 1945 ákvað hann
að Japanir skyldu gefast upp
skilyrðislaust.
Menn vinveittir keisaranum
segja að hann hafi verið mjög
andvígur því að fara í stríð við
Bandaríkin og þó enn frekar
Bretland, þar eð síðan í Evr-
ópuferðinni 1921 hafi honum
verið sérstaklega hlýtt til þess
lands.
Tugþúsundir japanskra her-
manna sprettu upp á sér vömb-
inni fimmtánda ágúst 1945,
þegar þjóðin í fyrsta sinn
heyrði rödd keisarans í útvarpi.
Hann hvatti alla til að leggja
niður vopn, hlýða sigurvegur-
unum og vinna með nýja fram-
tíð fyrir augum.
í febrúar 1946 ferðaðist Hí-
róhító sjö mílna veg frá Tókíó
til Jókóhama, en næstum öll
Stór-Tókíó var þá í rústum eft-
ir loftárásir Bandaríkjamanna.
Það var í fyrsta sinn sem hann
sýndi sig almenningi. Áður
hafði fólk flúið götur og hengt
fyrir glugga á húsum og stræt-
isvögnum. Ef einhver rakst
nærri hátigninni, átti hann að
beygja höfuð til jarðar — goð-
kraftur keisarans var álitinn of
sterkur til að hollt væri alger-
lega jarðneskum verum að
horfast í augu við hann.
Hernámsstjórnin bandaríska
hafði hins vegar smalað fjölda
fólks að veginum, sem keisar-
inn fór um, svo að það gæti
með augum séð að hann var
ekki nema maður, og meira að
segja heldur óásjálegt eintak
af þeirri tegund. En langflestir
sneru baki við götunni heldur
en að hætta á að horfa á sól-
guðinn. Konur grétu hástöfum
og fyrrverandi hermenn stóðu
teinréttir með hönd við húfu
löngu eftir að keisarinn var
farinn hjá.
MacArthur hershöfðingi, her-
námsstjóri Bandaríkjanna, auð-
mýkti keisarann vísvitandi. —
Eg skal plokka af honum guð-
dóminn eins og fiður, sagði
hershöfðinginn. En honum fór
smám saman að þykja nokkuð
koma til keisarans, sem aldrei
beiddist miskunnar fyrir sjálf-
an sig.
— Hlífið þjóð minni — ég
tek á mig refsinguna fyrir
stríðið, sagði hann er þeir hers-
höfðinginn hittust í fyrsta sinn.
Þá var MacArthur í stuttbux-
um og hafði ekki séð ástæðu
til að setja á sig hálsbindi.
Keisaranum var þó aldrei
stefnt fyrir stríðsglæpi, en
marga aðra framámenn Jap-
ana dæmdu bandamenn og
hengdu, eins og þeir efalaust
hafa átt meira en skilið.
í dag lifir keisarafjölskyldan
mjög óbrotnu lífi innan hallar-
múranna hvítu í Tókíó. — Við
erum sloppin úr fuglabúrinu,
segir Híróhító. Þar á hann við
þá innilokun og stífni, sem
hann varð að búa við meðan
hann var guð. Síðan stríðinu
lauk hefur hann lagt áherzlu
á að hann væri ekkert nema
venjuleg manneskja.
En þótt erfitt kunni að vera
euð, er ekki heldur andskota-
laust að vera maður. Það hef-
ur keisarafjölskyldan mátt
merkja, síðan hún fór að slá
sér í bland við fólkið. Elzta
barnabarn keisarahjónanna,
Fúmíkó, vakti hneyksli með
því að heimta skilnað frá
manni sínum eftir árs hjóna-
band. Yngsta dóttirin, Takakó,
giftist bankamanni, og er nú
farin að vinna í búð á hóteli í
Tókíó og kemur einnig fram í
sjónvarpsþætti. Sumir vilja
meina að vissir einstaklingar
úr fjölskyldunni noti nú hinn
goðsagnakennda uppruna henn-
ar sér til efnahagslegs ávinn-
ines, og vilja að keisarinn taki
rækilega í lurginn á þeim synd-
ugu.
Akihító krónprins varð föð-
ur sínum og að sjálfsögðu nokk-
1 1 ®
dralon
FLÍK (FRÍMÍNÚTUM
Ilcklu pcysa
hlý og lipur
AUSTURSTR/ETI
47. TBL. VIKAN 51