Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.09.2013, Blaðsíða 52

52 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28.9. 2013
Erla Axels myndlistarkona opnar á laugardag
klukkan 14 sýningu á nýjum verkum í Lista-
seli við Selvatn á Miðdalsheiði.
Myndirnar á sýningunni eru unnar undir
áhrifum frá umhverfi Erlu á Miðdalsheiði, þar
sem margvísleg form og fletir í náttúrunni
gefa tilefni til endalausrar sköpunar. Verkin
vinnur hún ýmist með olíu eða blandaðri
tækni á striga.
Sýninguna tileinkar Erla föður sínum Axel
Helgasyni (1913-1959) en í ár er öld frá fæð-
ingu hans.
Sýningin er opin frá fimmtudegi til sunnu-
dags, frá kl. 14 til 18, og lýkur 6. október.
Beygt er að Listaseli af Nesjavallaleið, 1,3 km
austan við mót Hafravatnsvegar.
SÝNING ERLU AXELS OPNAR
FORM OG FLETIR
Erla Axels við eitt verkanna á sýningunni. Þau
eru unnin undir áhrifum af Miðdalsheiði.
Tónleikarnir Stjörnuljós eru haldnir til að
styrkja Hagbarð Valsson og ung börn hans.
Kirkjukór Lágafellssóknar heldur styrktar-
tónleika í Grafarvogskirkju á laugardag
klukkan 16, undir yfirskriftinni Stjörnuljós.
Á tónleikunum koma fram tónlistarmað-
urinn KK, Ragnheiður Gröndal, Jóhann Frið-
geir Valdimarsson, Hulda Björk Garð-
arsdóttir, Björg Þórhallsdóttir, Karlakórinn
Þrestir, Vox Populi og Hjörleifur Valsson
fiðluleikari, auk strengjasveitar. Tónleikarnir
eru haldnir til að styrkja Hagbarð Valsson,
ungan Íslending í Noregi, og börn hans, en
eiginkona hans lést í sumar er hún gekk með
fjórða barn þeirra hjóna. Súfistinn selur veit-
ingar í hléi til styrktar málefninu.
STYRKTARTÓNLEIKAR
STJÖRNULJÓS
Tólfta einkasýning Val-
gerðar Guðlaugsdóttur
verður opnuð í Listasal
Mosfellsbæjar í Kjarna, á
laugardag klukkan 15. Sýn-
inguna kallar Valgerður
„Framlengingu“.
Kveikjan að sýningunni
er hin kunna smásaga
Svövu Jakobsdóttur, „Saga
handa börnum“. Sagan
segir frá samskiptum móður og barna henn-
ar og hafði hún mikil áhrif á Valgerði þegar
hún las hana fyrst, þá barn að aldri. Sagan
hefur verið umdeild og fannst mörgum hún
fullharkaleg í lýsingum á samskiptum móður
og barna þegar hún kom fyrst út.
Valgerður nam myndlist við MHÍ og Aca-
demy of Fine Art í Helsinki og hefur haldið
einkasýningar reglulega síðan hún útskrif-
aðist. Sýningin er styrkt af Hlaðvarpanum.
SÝNING VALGERÐAR
FRAMLENGING
Eitt verka
Valgerðar.
Hliðstæður og andstæður er samheiti tveggja nýrra sýninga sem opn-aðar verða í Listasafni Árnesinga í dag, laugardag, kl. 15. Samkvæmtupplýsingum frá safninu kallast sýningarnar tvær, annars vegar Rósa
Gísladóttir – skúlptúr og hins vegar Samstíga – abstraktlist, á í tíma og rúmi.
„Viðfangsefni þeirra draga fram sjónarhorn á listasöguna og gefa tilefni til
umræðu. Markmiðið með sýningunni Samstíga er að kynna ákveðin tímabil og
stefnur í íslenskri myndlist og opna fólki aðgang að þeim menningararfi sem
Listasafn Íslands varðveitir. Skúlptúrar Rósu víkka hið sögulega sjónarhorn á
geómetríuna í myndlist þar sem hún birtist bæði hliðstæð og andstæð í inntaki
og formi,“ segir m.a. í tilkynningu frá safninu. Þess má geta að á sýningunni
má m.a. sjá verk sem Rósa vann fyrir sýningu í rústum Keisaratorganna í
Róm sumarið 2012.
Samstíga er þriðja sýning ársins sem tileinkuð er 50 ára listaverkagjöf
Bjarnveigar Bjarnadóttur og sona hennar til Árnesinga. Jafnframt er hún önn-
ur sýningin í þriggja sýninga samstarfsverkefni Listasafns Árnesinga, Lista-
safns Hornafjarðar og Listasafns Íslands. Meðal listamanna sem eiga verk á
sýningunni eru: Gerður Helgadóttir, Guðmunda Andrésdóttir, Hörður Ágústs-
son, Nína Tryggvadóttir, Svavar Guðnason, Valtýr Pétursson og Þorvaldur
Skúlason.
SÝNINGAROPNUN Í LISTASAFNI ÁRNESINGA
Hliðstæður og
andstæður
Svavar Guðnason er meðal þeirra sem verk eiga á sýningunni Samstíga
þar sem sjónum er sérstaklega beint að geómetrískri abstraktlist.
Verk Rósu Gísladóttur eru í Listasafni Árnesinga sett upp sem
tvær kyrralífsmyndir sem vísa í klassíska hefð.
SÝNINGARNAR TVÆR KALLAST Á Í TÍMA OG RÚMI.
ÖNNUR ER MEÐ VERKUM RÓSU GÍSLADÓTTUR, EN HIN
OPNAR SÝN INN Í ÞRÓUN ABSTRAKTLISTAR Á ÁRUNUM
1945-1969 Í VÍÐU SAMHENGI.
Menning
Þ
egar ég var ung taldi ég kvik-
myndagerð vera þann miðil sem
hentaði mér best. Ég hafði mik-
inn áhuga á hinu sjónræna, elsk-
aði að segja sögur og naut þess
að hafa völdin og geta sagt fólki hvað það
átti að gera,“ segir pólski kvikmyndaleik-
stjórinn Agnieszka Holland og hlær. „Ég átt-
aði mig á því að kvikmyndagerð sameinaði
alla þessa þætti sem hafa verið mikilvægir í
minni skapandi tjáningu.“
Þessi heimskunni kvikmyndaleikstjóri, sem
er heiðursgestur á Evrópskri kvikmyndahátíð
í Bíó Paradís þessa dagana, var aðeins fimm-
tán ára gömul þegar hún ákvað að helga líf
sitt kvikmyndum. „Þetta var á miðjum sjö-
unda áratugnum, þegar kvikmyndagerð var
sérstaklega spennandi hvað listræna sköpun
varðar. Það var frábært tímabil. Í dag er
ástandið alls ekki jafn spennandi.“
Leikstjórinn hefur alræðisvald
Agnieszka Holland hefur verið sögð einn
áhrifamesti kvenleikstjóri samtímans og þær
sögur sem hún segir í kvikmyndum skipta
hana venjulega miklu máli; sumar tengjast
fortíð fjölskyldunnar. Faðir hennar var gyð-
ingur og kommúnisti sem barðist með Rauða
hernum, eftir stríðið lést hann við yf-
irheyrslur lögreglunnar. Föðurfjölskyldan
hvarf að mestu í útrýmingarbúðum nasista.
Holland nam kvikmyndagerð í Prag á sjö-
unda áratugnum og uplifði „vorið í Prag“ og
hernám Sovétmanna en um þá tíma fjallar
hún í áhrifamiklum nýjum þríleik sínum,
Brennandi runna.
„Leikstjóri þarf að búa yfir frásagnarhæfi-
leikum,“ segir hún. „Honum þarf að vera
annt um sögurnar og hvernig á að segja þær.
Gott samstarf við handritshöfund er líka
mikilvægt, til að snúa skrifaðri sögu á bestan
hátt í sjónræna frásögn.“
Og hún segir kvikmyndagerð líka vera
viðamikið samstarfsverkefni stórs hóps.
„Þar verður leikstjórinn að vera leiðtoginn
og hvetja fólk til dáða, svo það geri ætíð sitt
besta. Hann þarf að gefa fyrirmæli og stund-
um vera sáttasemjari, þótt kvikmyndagerð sé
alls ekki lýðræðisleg í eðli sínu. Leikstjórinn
hefur alræðisvald!“ Hún hlær. „En á sama
tíma tel ég mjög mikilvægt að virkja þá list-
rænu strengi sem búa í hópnum.“
Í seinni tíð hefur Holland unnið meira og
meira fyrir sjónvarp. Evrópudeild HBO
framleiðir Brennandi runna og hún hefur
leikstýrt þáttum í sjónvarpsröðum á borð við
The Wire og The Killing.
„Hér áður var sjónvarpið í miklu minni
gæðum og byggði mikið á nærmyndum en í
dag eru gæðin á sjónvarpsskjá oft og tíðum
meiri en í kvikmyndahúsum. Maður þarf ekki
að breyta nálgun sinni. Þegar maður vinnur
að sjónvarpskvikmyndum í dag er munurinn
því enginn. Munurinn birtist hinsvegar þegar
maður vinnur innan bandaríska kerfisins,
eins og við sjónvarpsþáttagerð. Það er mjög
spennandi að gera „pilot“ eða prufuþátt að
nýrri seríu því maður þarf að móta verkið frá
grunni og síðan taka aðrir leikstjórar við og
halda áfram með þann stíl, leikarahóp og frá-
sagnarhátt. Þegar maður stígur sjálfur inn í
slíka seríu, eins og ég gerði í The Wire, þá
þarf maður að laga sig að sýn annars og gera
eins vel með það og maður getur. Fyrir mér
er það frekar stílleg æfing en skapandi tján-
ing.“
Sjónvarpið betra en Hollywood
Holland bætir við að í dag sé margt það efni
sem framleitt er fyrir kapalsjónvarpsstöðvar
í Bandaríkjunum mun áhugaverðara en það
sem Hollywood framleiðir. Hún segir netið
vera að breyta því hvernig fólk horfir á kvik-
myndir og annað sjónvarpsefni, fólk er ekki
lengur bundið af fyrirfram gefinni dagskrá.
Engu að síður vilja þeir sjá áhugaverðar sög-
ur, segir hún. Og sögur hennar eru áhrifarík-
ar, eins og Í myrkri sem er þriðja kvikmynd
hennar um helförina.
„Ég barðist lengi gegn því að fara í þetta
verkefni en sagan elti mig! Þetta er erfið
saga og það var líka einstaklega erfitt að
PÓLSKI LEIKSTJÓRINN AGNIESZKA HOLLAND ER HEIÐURSGESTUR EVRÓPSKRAR KVIKMYNDAHÁTÍÐAR
Áhorfendur vilja enn sjá
áhrifamiklar sögur
„LEIKSTJÓRI ÞARF AÐ BÚA YFIR FRÁSAGNARHÆFILEIKUM,“ SEGIR AGNIESZKA HOLLAND. NÝJUSTU KVIKMYNDIR
HENNAR FJALLA UM HELFÖRINA OG PÓLITÍSKA KÚGUN Í TÉKKÓSLÓVAKÍU. ÞÆR ERU SÝNDAR Á HÁTÍÐINNI.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Nýjasta kvikmynd Holland, Brennandi runni, er
í þremur hlutum. Hún er tekin í Prag og er
framlag Tékka til Óskarsverðlaunanna í ár.
Í myrkri segir sögu Pólverja sem faldi gyðinga í
seinni heimsstyrjöldinni. Yfir milljón manns sá
myndina í kvikmyndahúsum í Póllandi.