Vísir - 22.12.1946, Qupperneq 10

JÓLABLAÐ VISIS

CiBEIN -
eftir
dERALD WARIAÍi.
íslendingar voru nærri 500
árum á undan Kolumbusi tii
Vesturlieims, en þeir fylgdu
þeim sigri sinum litt eftir.
Þa'ð er að segja, þangað til
þeir stofnuðu nýlenduna
Nýja Island i óbyggðum
Manitoba fvrir 71 ári.
Þessir fyrstii íslendingar,
sem vestur fóru, en þúsund-
ir fetuðu i fótspor þcirra,
meira en 1000 ára gamalt og'
landnemarnir virtu lýðræðis-
imgsjónirnar í hvivetna, er
þeir tóku sér fv.rir liendur að
skipa liinú hýja ríki sinn
stjórn. Þeir liöfðu sezt að á
landi, sem var óskipulagt og
gátu því farið sínu fram að
mestu og þvi var það, að árið
1877 setlu þeir sér sljórnskip-
unarlög, sem í rauninni gerðu
Blóniarósirnar láta taka mvnd af sér á bryggjunni í Gimli, þar
sem þær njóta
-f . r/hujd'ii
höfðu vetursetu í Öíitariö
veturinn 1874, en héldu síðan
lengra vestur á bóginn vegna
þess að ríkisstjórnin liél þeim
jarðnæði án endurgjalds.
Þeir fermdu húsbáta i Winni-
peg með öllum eignum sin-
um og sigltiu niður eftir
Rauðá til Winnipegvatns. Þar
tók dráttarbátur við þeim og
dró þá að Willow-nesi, sem
er í 40 km. fjarlægð á vestur-
]>akka vatnsins.
Vetur var merri, svo að
mennirnir unnu af kappi við
viðarliögg og byggðu sér hús.
Þeir smiðuðu 80 inis á þrem-
ur vikum. Þetta nýja þorp
sitt nefndu þeir Gimli eftir
þeim stað, sem goðafræði
Norðurlanda segir að sé að-
setur hinna verðugu, þar sem
þeir lifa eiliflega. Landnám
sitt nefndu þeir Nýja ísland.
en það náði yfir um 1800 fer-
kílómetra af óruddu landi á
vesturbakka vatnsins.
Alþingi íslendinga er
sumarblíðun nar.
Nýja ísland að lýðveldi. Lýð-
veldið Nýja ísland var við
lýði-í 10 ár grafið i miðju
Kanada — þangað til iög
Manitobahéraðs voru látin
taka við af stjórnarskrá land-
nemaiina.
Landnemarnir voru vinnu-
samir, sparsamir og úrræða-
góðir, eins og afkomendur
þeirra nú á tímum, og þeim i
tost með eljusemi að sigrast
á örðugleikunum, hæta jarð-
ir sinar og bvggja upp þorp
sín og fiskveiðaflota.
Landbúnaður og fiskveið-
ar eru etm aðalatvinnuveg-
irnir í Nýja íslandi, en lífið
þar er mjög fjarri þvi, sem
}>að var á dögum fvrstu land-
nemanna. Þá var aðeins liæg't
að ferðast á vatninu, en nú
eru þarna járnbrautir og
þjóðvegir, sem afurðir uý-
lendunnar eru fluttir eftir til
ma rkaðaima. I.aiidbú na ð u r-
inn meðfram vatnimi er
tvennskonar, einkum unt-

Inngangurinn í skemmtigarðinn í Gimli á íslendingadaginn. Öðrum
megin er íslenzki fáninn, hinum megin samveldisfáninn brezki.
hverfis .,haf narborgirnar"
tvær,.Gimli og Rivertón, þar
sem talsverð áherzla er lögð
á nautgriparækt en fjier vatn-
inu er kornrækt aðaiuppi-
slaðan.
Hafnarborgirnar eru mið-
stöð hins íslenzk-kanadiska
fiskiðnaðar og þaðan i’óru á
þessu ári vegna livitfisk-
veiðanna 150 vélbátar til
veiða i nyrzta hluta vatnsins,
sem er i 100 km. fjarlægð.
I i vi tf isk-verlíði n s tendu r
yfir i tvo mánuði júní og
júlí — og er hverjum, sem j
veiðileyii heí ir, leyfl að veiða I
19.400 pund fiskjar. Þar sem j
menn fá um 18 eent í'yrif
hverl puiid mi, þá’er j)að eng-j
in undánteknigj að gó’ður for-
maður hal’i 2 juis. dollara i
Iireinar tekjur j)essa tvo mán-
uði.
Auk J>ess eru tvær aðrar
vertiðir, en hvorug jþpirra er
eins mikilvæg og hvitfisk-
verlíðin, en báðar auka þær
j)ó við lek jur íiskimannanna.
Ilaustvertiðin hefst snemma
í september og er þá veitt um
miðbik vatnsins, en að vetr-
arlagi er veitt á þann liátt,
að vakir eru höggnar i ísinn
og net lögð niður um þær.
Um níu tíundu hlutar afl-
ans eru seldir lil Bandaríkj-
anna, en liitt er selt í Vestur-
Ivanada og jafnvel allt austur
lil Montreal.
svo sem iiraðfrysting oð sala
á fallega umbúnum flökum
l.afa aukið tekjur fiskimann-
anna. Með þvi móti geta j)eir
komið i verð fiski, sem áður
'iar cseljanlegur og réttlætir
það hinn mikla umbúða-
kostnað, sem er 13 c-ent á
i:ver fi’tnm pund fiskjar.
Það er erfitt að stunda
fiskveiðar á Winnipeg-vatni,
en þessum afkomendum vík-
inganna fellur lifið vel, enda
gefur j)að góðar tekjur. Menn
sjá viða merki góðrar af-
komu —• nýtízku hús, góðar
bifreiðir, unyiinga, sem
stunda háskólanám og
þessi tálcu velmegunar má sjá
bæði meðal fiskimanna sem
bænda.
Margir hinna yngri íslend-
inga hafa þó lítinn áliuga
fyrir fiskveiðum eða jarð-
yrkju, sérstaklega af j)eim
sökum, að æska Nýja-Islands
befir betri tækifæri til að afla
sér menntunar en forfeðurn-
ir. All-mikill hcpur ungra
karla og kvenna flytzt til
stórborganna, þar sem hægt
er að fá aukna menntun og
góða atvinnu að náminu
loknu. Nokkur j)eirra koma
aftur til Nýja-íslands, en
flestir koma þó ekki aftur.
Barnmargar fjölskyldur
liafa verið mjög algengar i
Nýja-íslandi fram að þessari
kynslóð. En þrátt fyrir það,
að ungu lijónin })ar eigi færri
börn en foreldrar þeirra og
flytja jafnframt iil stCrborg-
anna, fer íbúum Nýja-íslands
fjölgandi. Stafar j)að af því,
að jiaþ er fvrir löngu úr sög-
unni, að Islendingar einir
nemi land á þessum slóðum
og landnemar af öðrum jóð-
um, einkum Ukrainumenn,
hafa tekið sér þar bclfeslu.
Enda þótt þessi tvö Jrjóðabrot
íifi í sátt og samlyndi, um-
gangast ]>au ekki hvort ann-
að,
Af þvi íi’á ekki draga þá
ályktun, að hinir íslenzku
Kanadamenn geti ekki runn-
ið saman viðáðra j)jóðflokka
og að Jieir iialdi dauðahaldi
í tungu sína og siði og reyni
að varðveita blóð sitt, þrátt
fyrir mikið ofurefii. Hitt er
sönmi nær, að þeii; geti eins
vel samlagazt öðrum þjóð-
flokkum og liver annar,
sem komið liefir lil láiidsins.
Þeir eru fjestir hávaxnir, ljós-
ir yfirlitum og liláeygir, enda
j)ótt dökkt fclk sé til meðal
j)eirra eius og íra, og j>eir um-
gangast alla aðra þjóðflokka
þvingunarlaust og geta samið
sig að öllu leyti að siðum
Kanadamanna og lifsvenj-
um. Þeir liafa í rauninni gert
})að fyrir löngu og eru jafn-
góðir Ivanadamenn og þeir,
sem beztir teljast — Ontario-
búar.
Hjúskapur milli íslendinga
og Kanadamanna af öðrum
j)jóðflokkum — nema Ukr-
ainumanna — er mjög tiður.
Sr. Skúli Sigurgeirsson, lút-
herski presturinn að Gimli,
télur að tvær af hverjum
þrem hjónavigslum, sem
liann hefir framkvæmt, hafi
verið milli fólks af mismun-
andi þjóðflokkum.
íslenzk-kanadis :a félagið í
Winnipeg leitast mjög við að
viðhalda og au a íslenzku-
unnáttu lijá s omendum
andnemanna, s að takast
inegi að varðvei’ ' það, sem
>ezt er í niénnin u þeirra.
Kennsln fer fram fyrir þá,
sem langar til að læra þessa
erfiðu tungu, til þess að geta
leaið hinar frábæru íslenzku
bókmenntir og háskólinn i
: • t. -íiííiJt (••!< ? t, i'jii' 'j ihf.
'íi^ í> pjtítí - - : 41 VÍ itjl IT.-E brf 7«,
Nýtízku verkunaraðferðir,
Þejfar John B. Johnson kemur úr verinu nyrzt á Winnipeg-vatni,
snjr hann. sér að búskapnum, og hér er hann að skoða einn af
kálfuntim sínum.
.................. . .. O * -• it!
’ ’ ði> HÍ/iiíí . 'i I 11. / - i f! /|! V ■.. £:
t!