Morgunblaðið - 03.12.1974, Qupperneq 47

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 1974
47
— Sovétgeimfar
Framhald af bls. 1
fimm mánuði. Fyrir einni viku
var sagt að Salyut væri á braut
þar sem jarðfirð væri 293 kíló-
metrar og jarðnánd 247 kiló-
metrar. En I tilkynningum um
sjálfa geimferðina var ekki
minnzt á Salyut.
Á það er lögð áherzla að Soyuz
muni fylgja þeirri áætlun sem er
ráðgerð á næsta ári og það gefur
til kynna að Soyuz verði á annarri
braut en Salyut. Vestrænir sér-
fræðingar telja þar með útilokað
að reynt verði að tengja Soyuz og
Salyut.
Ferð Soyuz 16 er þriðja
mannaða geimferð Rússa á þessu
ári. I ferð Soyuz 14 i júli fóru
tveir menn um borð i Salyut 3.
Soyuz 15 var skotið í ágúst en
þeirri ferð var hætt eftir 51
klukkutíma þegar ekki tókst að
tengja geimfarið við rannsóknar-
stöðina vegna bilunar á stefnu-
móts- og tengikerfi.
Bandarískir þingmenn hafa
látið í ljós ugg um öryggi i sovézk-
um geimferðum en bandarískir
sérfræðingar telja öllu óhætt.
Hins vegar verður rækilega fylgzt
með ferð Soyuz 16 í Banda-
ríkjunum ekki siður en í Sovét-
rikjunum.
— Varnarmála-
samkomulag
Framhald af bls. 48
sem varnarliðið sjálft hefur með
höndum á hinu umsamda Kefla-
víkursvæði. Þegar farþegaflug-
stöðin og starfsemi varnarliðsins
hafa verið aðskilin skulu aðgerðir
beggja rikisstjórna varðandi
starfsemi lögregluyfirvalda og
lögsögu þeirra fara eftir þeim
ákvörðunum, sem báðir aðilar
koma sér saman um, og skulu þær
miðast við þær breyttu aðstæður,
sem þá kunna að hafa skapast
innan hins umsamda svæðis.
5. Eftir því sem fjárveitingar
leyfa mun ríkisstjórn Banda-
ríkjanna leitast við að láta í té
tiltekinn búnað, sem á 10 ára
tímabili muni skapa þá aðstöðu á
Keflavíkurflugvelli, að hún full-
nægi kröfum Alþjóða flugmála-
stofnunarinnar (I.C.A.O.) fyrir
flugrekstur samkvæmt flokkun
nr. II.
6. Þetta samkomulag öðlast
gildi þann dag, sem það er undir-
ritað.
Undirritað i Reykjavík hinn 22.
október 1974.
Fyrir rikisstjórn Islands
(sign) Einar Ágústsson
Fyrir rikisstjórn
Bandaríkjanna
(sign) Fredrick Irving.
Bókun
Eftirfarandi bókun var gerð um
viðræður milli ríkisstjórana
Bandarikjanna og Islands sam-
kvæmt ákvæðum 7. gr. varnar-
samnings þess, sem i gildi er milli
landanna:
A. Varnarliðið mun fækka liði
sinu um 420 menn og i stað þeirra
komi hæfir islenzkir starfsmenn,
eftir því sem þeir verða til reiðu
til slikra starfa. Varnarliðið mun
annast þjálfun islenzkra starfs-
manna, eftir því sem þörf krefur.
B. Ríkisstjórn Bandarikjanna
mun leita eftir fjárveitingum til
byggingar íbúðarhúsnæðis á fjár-
hagsárunum 1975, 1976 og 1977
með það endanlega markmið fyrir
augum að öllum bandarískum
hermönnum verði séð fyrir
íbúðarhúsnæði innan takmarka
varnarstöðvarinnar. Bandaríkin
gera ráð fyrir að eftir að fækkað
hefur verið í varnarliðinu svo sem
að framan greinir, muni viðbótar-
þörf ibúðarhúsnæðis innan tak-
marka varnarstöðvarinnar nema
um það bil 468 húsnæðiseining-
um. Sem visbendingu um góðan
ásetning Bandaríkjanna í þessu
tilliti er í fjárlagafrumvarpi fyrir
fjárhagsárið 1975 að finna beiðni
um fjárveitingu vegna byggingar
200 húsnæðiseininga, vegha
undirritunar þeirra orðsendinga
og þess samkomulags, sem hér um
ræðir.
C. Rikisstjórn Bandaríkjanna
mun leitast við að finna leið til
þess að vinna að því i samvinnu
við íslenzku ríkisstjórnina að
skilja svæði þau, þar sem rekstur
farþegaflugs og starfsemi varnar-
liðsins fer fram. Rikisstjórn
Bandaríkjanna mun taka þátt í
byggingu nýrrar farþegaflug-
stöðvar eftir því sem fjárveit-
ingar heimila og varnarliðs-
rekstur krefst. I þessu sambandi
var rætt um að Bandarikin kosti
lagningu aðkeyrslubrauta fyrir
flugvélar, byggingu flugvéla-
stæða, lagningu vega, þar með tal-
inn nýr bilvegur, svo og endurnýj-
un á kerfi þvi, sem flytur elds-
neyti að flugvélum.
D. Ríkisstjórn Bandaríkjanna
samþykkir að athuga möguleika á
þvi að festa kaup á heitu vatni til
afnota fyrir varnarliðið, svo fremi
að slík þjónusta verði látin í té af
hálfu islenzku rikisstjórnarinnar
á Reykjanessvæðinu.
E. Báðar ríkisstjórnirnar munu
athuga leiðir til þess að efla sam-
vinnu milli varnarliðsins, annars
vegar, og islenzku landhelgisgæzl-
unnar, almannavarna og flug-
málastjórnarinnar, hins vegar.
F. Viðræður um framkvæmd
þeirra samkomulagsatriða, sem
nefnd eru hér að framan, munu
fara fram milli sendiherra Banda-
ríkjanna og yfirmanns varnarliðs-
ins, annars vegar, og utanríkisráð-
herra islands og tilnefnds full-
trúa hans, hins vegar.
Undirritað í Reykjavík af til-
nefndum fulltrúum samnings-
aðila hinn 22. október 1974.
— Tyrkir
Framhald af bls. 1
Grikkir mundu berjast inn-
byrðis ef til hardaga kæmi.
Glafkos Klerides, starfandi
forseti Kýpur, sagði þegar
hann kom til Nikósíu i kvöld
að hann væri ánægður með
viðræður sfnar f Aþenu við
Makarios og grfsku stjórnina
og kvaðst telja „góða mögu-
leika“ á þvf að takast mætti að
leysa Kýpurmálið.
1 viðræðunum var mörkuð
sameiginleg stefna til lausnar
Kýpurdeilunni og Klerides
kvaðst hafa fengið umboð til
þess að hefja alvarlegar
samningaviðræður við Kýpur-
Tyrki. Klerides kvaðst halda
áfram viðræðunum sjálfur
þótt Makarios kæmi aftur.
1 Ankara er talið að Tyrkir
séu ánægðir með að I viðræð-
um Kleridesar og Rauf
Denktash, foringja Kýpur-
Tyrkja, hafi tekizt að leysa
ýmis mannleg vandamál og
þeir hafi vonað að þeim tækizt
einnig að leysa pólitfsk mál
þótt nú hafi verið ákveðið að
hætta viðræðunum ef
Makarios snýr aftur.
Vegna væntanlegrar heim-
komu Makariosar, lfklega á
föstudag, hefur tyrkneska her-
liðið á Kýpur verið f viðbragðs-
stöðu sfðan á föstudaginn. Her-
inn útilokar ekki þann mögu-
leika að grfskir skæruliðar á
Kýpur noti tækifærið til að
gera árásir.
— Belgíski -
markaðurinn
Framhald af bls. 48
kæld eru nú i 10% tolli, fara í 4%
um áramót, en tollurinn hyrfi
siðan 1977. Sömu afurðir, salt-
aðar, þurrkaðar eða reyktar eru
nú í 11% tolli, sem færi i 4,4% um
áramót, en þurrkast siðan út í júli
1977. Lýsi er nú i 0 til 6% tolli,
sem yrði um áramót 2,4%, en félli
niður 1977. Hert feiti og olíur úr
fiski og sjávarspendýrum eru nú í
17 til 20% tolli, sem færi i 8%
toll. um áramótin, en yrði toll-
frjáls um mitt ár 1977. Kavíar og
kaviareftirlíkingar eru nú i 30%
tolli, sem fara myndi i 12% um
áramót, en þurrkaðist út um mitt
ár 1977. Krabbadýr og lindýr
(rækjur, humar, hörpudiskur)
tilreidd fryst eða niðursoðin eru
nú i 20% tolli, sem lækkaði í 8%
um áramót, en þurrkaðist út á
sama tima og tollar á áðurnefnd-
um afurðum. Aðrar niðursuðu-
vörur, þó ekki sjólax, eru nú í
20% tolli, sem lækka myndi um
áramót í 14% og fara niður i 10%
hinn 1. júli 1977. Fiskmjöl ber nú
2% toll, sem lækka myndi um
áramótin í 0,8% en þurrkast út I
júli 1977. Fiskflök þakin brauð-
mylsnu eða fitu eru nú í 15%, en
lækkuðu um áramót i 9%, en
tollurinn yrði enginn i júli 1977.
Isfiskur og heilfrystur fiskur
(þorskur, ýsa, ufsi) er nú i 15%
tolli, sem lækka myndi í 6% 1.
janúar 1975 og fara siðan í 3,7%
um þar næstu áramót eða 1.
janúar 1976. Isaður og heilfrystur
karfi er nú i 8%, en myndi lækka
í 4% um áramótin og fara i 2%
um áramótin 1976.
Enginn tollur er nú á hvalkjöti í
Bretlandi, en um áramótin kæmi
á það 4% tollur, um áramótin
þarnæstu 6% og 10% 1. júli 1977.
Fryst fiskflök, þar með talin
sildarflök, eru nú tollfrjáls i Bret-
landi, en fá á sig 6% toll um
áramótin, 9% um þar næstu ára-
mót og 15% 1. júli 1977. Lifur,
hrogn, svil, ný, fryst eða kæld eru
nú tollfrjáls, en færu í 4% um
áramót og 6% um þar næstu ára-
mót og hafna í 10% 1977. Þessi
sama afurð, söltuð, þurrkuð eða
reykt er einnig tollfrjáls nú, en
færi um áramót í 4,4% toll og um
þarnæstu áramót í 6,6%, en hafna
í 11% tolli 1977. Lýsi er ekki
tollskylt i Bretlandi nú, en um
áramót kæmi á það 2,4% tollur,
sem hækkar um þar næstu ára-
mót í 3,6% og hafnar á árinu 1977
i 6% tolli. Hert feiti og olíur úr
fiski og sjávarspendýrum eru nú
tollfrjáls, en tollurinn yrði 8%
um áramótin, 12% um hin ára-
mótin og 20% hinn 1. júlí 1977.
Kaviar og kavíareftirlíkingar í
Bretlandi bera ekki toll nú, en um
áramótin kemur á þessar afurðir
12% tollur, sem hækkar um hin
áramótin í 18% og hafna þær í
júlí 1977 í 30% tolli. Krabbadýr
og lindýr (rækjur, humar, hörpu-
diskur) tilreidd, fryst eða niður-
soðin bera nú engan toll i Bret-
landi, en hækka i 8% um ára-
mótin, fara I 12% um hin ára-
mótin og hafna í 20% tolli 1977.
Aðrar niðursuðuvörur, þó ekki
sjólax, bera nú engan toll, en fá á
sig 8% toll um áramótin, 12% um
hin áramótin og hafna í 20% í júli
1977. Við framkvæmd bókunar
nr. 6 verður tollur i Bretlandi á
þessum niðursuðuvörum 1. júli
1977 10%, en sama tollfrelsi á
öðrum sjávarafurðum eins og í
EFTA 1973. Fiskmjöl er nú toll-
frjálst i Bretlandi, en fer í 0,8%
toll um áramót, 1,2% um hin ára-
mótin og hafnar i 2% tolli 1977.
Fiskflök þakin brauðmylsnu eða
fitu eru nú tollfrjáls, fara i 6%
toll um áramót og 9% um hin
áramótin. Hafna þau i 15% tolli 1.
júlí 1977.
Isfiskur og heilfrystur fiskur
(þorskur, ýsa, ufsi) eru nú í 10%
tolli i Bretlandi, hækka í 12% toll
um áramót, i 13% um áramótin
1975 til 1976 og fara 1. janúar
1976 í 15% toll. Ef bókun nr. 6
kemur til framkvæmda verður
tollur á ísfiski og heilfrystum
fiski i Bretlandi 1. janúar 1975
5% og lækkar siðan í 3,7% hinn 1.
janúar 1976. Isaður og heilfrystur
karfi er nú í 10% tolli Bret-
landi. Tollurinn helzt síðan
óbreytturþartil 1. janúar 1976, er
hann lækkar í 8%. Komi bókun
nr. 6 til framkvæmda verður
tollur af isuðum og heilfrystum
karfa í Bretlandi 1. janúar 1975
4%, en lækkar i 2% hinn 1.
janúar 1976.
/r
— Israel
Framhald af bls. 4
þá að tryggja friðinn? Kannski
Sameinuðu þjóðirnar? Eftir að
hafa 1967 dregið til baka
„friðargæzlu“sveitir sinar að
kröfu Nassers! Enn einn
smánarblettur í sögu S.Þ. Isra-
elsmenn vita, að þeir geta
engum treyst nema sjálfum sér.
Massada skal aldrei aftur falla.
Allt bendir nú til þess að nýtt
strið með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum sé yfirvofandi. Fari
svo illa, munu Israelsmenn
berjast og verjast til síðasta
manns. Hins vegar er það mín
bjargfasta trú og vissa eftir
dvölina i Israel, að þetta fjöl-
gáfaða og vitra fólk á þann
eiginleika, sem svo fáum er gef-
inn: að geta rétt sáttfúsa hönd
þeim sem mest hafa misgjört
henni.
Sjálevad i Svíþjóð,
22. nóv. 1974.
Sigurveig Jóhannesdóttir.
-Eldeyjar-Hjalti
Framhald af bls. 3
hana til annars en eintóms
gamans. Þetta er sönn og skýr
mannlýsing, sem um leið bregður
upp mynd af aldarfari og umbrot-
um á örlagariku tímabili I sögu
þjóðarinnar. Ég er ekki í vaf a um,
að Saga Eldeyjar-Hjalta muni
jafnan verða talin með beztu ævi-
sögum, sem ritaðar hafa verið á
islenzka tungu."
Eldeyjar-Hjalti, sem einnig var
ýmist nefndur Hjalti skipstjóri
eða Hjalti konsúll, var sérstæður
maður og minnisstæður, sem
vakti hlýhug og traust allra, sem
honum kynntust. En um leið var
hann maður mikilla og mislyndra
örlaga, og hvoru tveggja ber saga
hans trútt vitni. Það má því full-
yrða, að hann muni ekki gleymast
í bráð, hvorki þeim, er honum
voru samtiða eða þeim hinum,
sem eiga fyrir sér að kynnast hon-
um af hinni ágætu ævisögu hans.
— Snyrtiaðstaða
Framhald af bls. 17
jafnframt unnið að athugun á að
reisa fullkomið snyrtíhús á
staðnum. Voru gerðar athuganir á
málinu, stöðin teiknuð og henni
ákveðinn staður. Var það verk
unnið á Ferðaskrifstofu ríkisins,
samgönguráðuneytinu og Ferða-
málaráói. Kvað formaður Ferða-
málaráðs skilning á þvi að komið
yrði upp við Gullfoss varanlegu
snyrtihúsi, svipuðu og er á
Laugarvatni. Enn bannarþó fjár-
skortur framkvæmdir þó nauðsyn
sé mikil og þjóðarsmán, ef ekki
verður úr bætt.
Ræða Matthíasar
Framhald af bls. 34
hækkað úr 10% i 15% af aflaand-
virði.
Þá hafa nú þegar verið greiddar
102 millj. kr. til skuttogara og 20
millj. kr. til þeirra skipa, sem
stunduðu veiðar i Norðursjó,
vegna aukins olíukostnaðar.
Utreikningar sýna, að átimabil-
inu frá 1. janúar og fram að
gengisbreytingu hækka erlendar
skuldir um 1.170 millj. kr. og við
gengisbreytinguna um 1.520
millj. kr. eða samtala á þessu
tímabili um 2.690 millj. kr., en
samningsbundnar skuldir erlend-
is vegna fiskiskipa námu eftir
gengisbreytingu um 9.000 millj.
kr.
Sjávarútvegsráðuneytið mun
leggja fyrir sjávarútvegsnefnd
Nd. Alþingis, að hluta gengis-
munarsjóðs verði ráðstafað til að
bæta þetta gengistap og yrði
framkvæmdin væntanlega í stór-
um dráttum þessi:
Stofnaður verði sérstakurreikn
ingur fyrir hvert skip hjá Stofn-
fjársjóði fiskiskipa, sem skuldar
erlent lán. Þeirri fjárhæð, sem
ávisað verður á þennan reikning
verður skipt i þrjá jafna hluta til
að aðstoða viðkomandi útgerðir
við að standa í skilum með afborg-
anir og vexti við Fiskveiðasjóð,
Rikisábyrgðasjóð og Byggðasjóð
næstu þrjú árin. Verði inneign á
þessum reikningi þegar viðkom-
andi skip hefur greitt sina árlegu
afborgun eða tvær sex mánaða
afborganir, skal greiða mismun-
inn út af reikningum til útgerðar-
innar.
I þeim tilvikum, þegar útgerðir
hafa samið um smíði erlendis fyr-
ir 29. ágúst s.l., en ekki greitt að
fullu þau 20% kaupverðsins, sem
greiða skal á smíðatimanum,
skulu gengisbætur vegna þessa
hluta kaupverðsins greiddar strax
út ef útgerðin hefur nú þegar
staðið skil á fjárhæðinni eða hluta
hennar, annars um leið og við-
komandi yfirfærsla á sér stað.
Að undanförnu hefur ráðuneyt-
ið verið að kanna á hvern hátt það
gæti beitt sér fyrir bráðabirgða-
fyrirgreiðslu úr gengishagnaðar-
sjóði til þeirra útgerðaraðila, sem
verst eru settir. Ljóst er að slík
fyrirgreiðsla verður að vera í
lánsformi, uns aflað hefur verið
lagaheimildar til að veita óaftur-
kræf framlög.
Sjávarútvegsráðuneytið mun í
næstu viku hafa samráð við
sjávarútvegsnefnd Neðri deildar
sem nú hefur til afgreiðslu frum-
varp um ráðst’afanir í sjávarút-
vegi um að verja 250 millj. króna
af gengishagnaði til bátaflotans,
og mun Aflatryggingasjóði
væntanlega verða falið að inna
greiðslurnar af hendi, þannig að
þær renni eftir aðstæðum beint
til lánadrottna viðkomandi út-
gerðaraðila, en þá eru einkum
haft í huga mannakaup og ýmsir
þjónustuaðilar eins og t.d. skipa-
viðgerðarstöðvar og vélaverk-
stæði.
I aðalatriðum má segja að
stefnt sé að því að bæturnar verði
miðaðar við lágmarksafla pr. út-
haldsdag eftir stærðarflokkun og
veiðiaðferðum á s.l. vertið. Þá er
og gert ráð fyrir að tekið verði
tillit til einstakra óhappa við
ákvörðun bóta. Þaó hefði verið
æskilegt að greiða einhverjar
bætur pr. úthaldsdag, en hér er
um að ræða bráðabirgðafyrir-
greiðslu til þeirra sem verst eru
settir. Ekki er gert ráð fyrir að
bætur verði nú greiddar til báta
innan við 20 lestir. Að sjálfsögðu
verða þeir, sem vilja njóta bóta,
að skila þeim reikningum og
öðrum upplýsingum, sem
bankarnir óskuðu eftir, hafi þeim
ekki verið skilað.
Það verður að segjast eins og er,
að mjög erfitt er að setja reglur
um tilhögun bótagreiðslna, og þá
fyrst og fremst vegna þess hve
takmarkaðar upplýsingar eru
fyrir hendi, en það stafar af því
að útvegsmenn hafa ekki skilað
þeim skýrslum til Aflatrygginga-
sjóðs, sem þeim lögum samkvæmt
ber að skila. Þannig varð að
ákveða bótagreiðslur miðað við
vetrarvertíð vegna þess hve mikið
vantar af skýrslum fyrir sumar-
úthald, en umrædd fyrirgreiðsla
þolir enga bið.
Til fróðleiks má upplýsa að
samkvæmt aflaskýrslum voru alls
gerðir út 477 bátar á s.l. vetrar-
vertið, en aðeins 348 hafa skilað
skýrslum.
Þegar úthluta á bótum eins og
hér hafa verið ræddar, verður
ekki hjá því komist að ýmsir verði
óánægðir, en menn verða að hafa
i huga að aðgerðirnar eru miðaðar
við þá sem verst eru settir.
Ég hef þegar flutt langt mál og
eytt dýrmætum tima þessa
fundar. Það eru mörg mál önnur,
sem ég hefði viljað gera að um-
ræðuefni og sömuleiðis hefði ég
kosið að ræða mun itarlegar mörg
þau mál, sem ég hefi minnst á, og
þá alveg sérstaklega rekstrar-
vandamál útvegsins og markaðs-
horfur. Þá hefði ég gjarnan kosið
að ræða um framhald Hafréttar-
ráðstefnunnar og viðhorf okkar
Islendinga til mála þar. En þess
gefst kostur við önnur tækifæri,
þó siðar verði.
Sjávarútvegurinn hefur verið
stundaður á Islandi frá upphafi
Islandsbyggðar, eða i 1100 ár. Það
hafa skipst á skin og skúrir í
þessari atvinnugrein, eins og í lífi
þjóðarinnar. Sjávarútvegur, land-
búnaður og lifssaga þessarar
þjóðar er samofin. Sjávarútvegur-
inn mun á ókomnum árum verða
burðarás efnahagslegs sjálfstæðis
þessarar þjóðar, en hvað sem
liður kröfum um hærri laun og
trygga rekstrarstöðu atvinnu-
tækjanna, þá megum við ekki
missa sjónar á því, að búa vel að
því fólki, sem vinnur þessi störf,
bæði á sjó og landi. Við megum
einskis láta ófreistað til að auka
öryggi við vinnu og koma í veg
fyrir hin tiöu slys, og berjast gegn
öllu því, sem getur skaðað heilsu,
og koma í veg fyrir atvinnusjúk-
dóma.
Við eigum að stuðla að trú
hvers annars á gildi einstaklings-
ins og lífshamingju okkar allra.
Þjóð, sem er hamingjusöm og sátt
við sjálfa sig getur ávallt treyst
því aö eiga trausta atvinnuvegi
eins og islenskur sjávarútvegur
þarf og á að vera.
Ég óska ykkur öllum alls vel-
farnaðar i starfi ykkar og lifi og
vona að heill og hamingja megi
fylgja ykkur og öllum sjómönnum
og þeim öðrum, sem við islenskan
sjávarútveg vinna.