Morgunblaðið - 25.11.1976, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 25.11.1976, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1976 FORSVARSMENN SKÓGRÆKTAR RlKISINS OG RANNSÓKNAR- STÖÐVARINNAR Á MÓGILSÁ. Talið frá vinstri: Haukur Ragnarsson, tilraunastjóri Mógilsá, Snorri Sigurðsson, framkvæmdastj. Skógræktarfélags Islands, Hákon Bjarnason, skógræktarstjóri, Þórarinn Benediktz og Guðmundur Örn Árnason, starfsmenn á Mógilsá. Ljósm. Mbl. Ól. K. Mag. Aldrei verið safnað meira af trjáfræi SKÓGRÆKT ríkisins hefur í haust fengið meira af trjáfræí af innfluttum trjátegundum en nokkru sinni fyrr. Kom þetta fram á blaðamannafundi, sem skógræktarstjóri, Hákon Bjarnason, efndi til i Rann- sóknastöð skógræktarinnar á Mógilsá í gær. Undanfarin ár hafa margar innfluttar trjá- tegundir, sem nú eru i ræktun, borið þroskað fræ á ýmsum stöðum en ekki í jafn miklum mæli og i haust Hingað til hefur trjáfræ, sem hentar islenskum skilyrðum, verið bæði torfengið og mjög dýrt. Menn hafa verið sendir frá Skógrækt ríkisíns um langan veg til að safna fræi en það hefur heyrt til undantekninga, ef fengisthefurfræ.sem hentað hefur íslensku veðurfari. Sem dæmi um verð á trjáfræði má nefna að hvert kíló af sitka- grenifræi kostar nú milli 1 8 og 20 þúsund krónur en gera má ráð fyrir að um 50 þúsund plöntur fáist úr einu kílói. Hákon Bjarnason, skóg- ræktarstjóri sagði að í ár mætti gera ráð fyrir að safnast hefðu um 30 kíló af óhreinsuðu sitka- grenifræi og svo virtist, sem spírun ætlaði að verða mjög góð Mest af þessu fræi hefur verið tint á Austfjörðum en það er tínt í formi köngla. Heim- MEÐ þessari heimatilbúnu vél eru könglarnir af trjánum þresktir þannig að fræin hrynja af þeim. Könglar þeir, sem þannig falla til eru seldir sem jólaskraut. Það er Haukur Ragnarsson, sem snýr vélinni. sóttu starfsmenn Skógræktar- innar í þessum tilgangi Hallormsstað, Egilsstaði, Eskifjörð, Norðfjörð og Seyðis- fjörð. Fræin eru losuð af könglunum, þegar þeir hafa verið þurkkaðir í Rannsókna- stöðinni á Mógilsá og fást þá um 18 kíló af hreinsuðum fræum úr fyrrnefndum 30 kíló- um. Mjög misjafnt er hversu fljótt trjátegundir bera fræ og t.d þarf sitkagreni 20 ára vöxt en rauðgreni ber ekki fræ fyrr en eftir 50 ár. Fram kom hjá skógræktar- stjóra að fyrst er vitað um að þroskuðu trjáfræi hafi verið safnað hér á landi, að undan- teknu birki- og reynifræi, um 1935. Var það úr furu- lundinum á Þingvöllum og safnaði Guðmundur Davíðsson þar fjallafurufræi og sáði í kassa. Ekki er vitað hvað varð af þeim plöntum, sem af því spruttu. Frá þessum tíma hefur fræ verið tínt af ýmsum teg- undum en fræþroski er mis- mikill eftir tegundum. Margar þær trjátegundir sem eru í ræktun, hafa ekki verið ræktaðar hér það lengi að þær hafi byrjað fræmyndun. Hákon sagði að þessi míkla fræsöfnun i haust markaði í raun nokkur tímamót i skóg- ræktarmálunum, þvi jslend- ingar ættu einungis að rækta þær tegundir, sem gætu borið fræ hér á landi. Það væri merki þess að þær hentuðu við þær aðstæður, sem hér væru en það hversu mikið magn af fræi fengist yrði misjafnt en ætti vonandi eftir að aukast eftir því, sem þau tré, sem nú eru í ræktun, eldast en til að virkilega gott fræár komi eins og skógræktarmenn nefna þau ár, þegar mikið safnast af fræjum, þarf tvö góð sumur. Að siðustu sýndi skógræktar- stjóri fréttamönnum smásjá, sem Norðmenn hefðu fært íslendingum að gjöf. Smásjá þessi er til að aldurgreina kjarna úr trjám. Þetta er gömul smásjá sem Norðmenn voru að hætta að nota en kemur íslenskum skógræktarmönnum að góðu gagni en tæki af þessu tagi eru dýr og kosta um 2 milljónir króna stykkið. Kristins Ritgerðir Kristinn E. Ándrésson: UM IS- LENZKAR BÓKMENNTIR. RITGERÐIR I. Mál og menning. Rvfk 1976. i?dt i MÁL og menning' sýnir minn- ingu Kristins E. Andréssonar verðugan sóma með þvi að gefa nú út, að honum látnum, bók- menntaritgerðir hans. Ef Krist- ins hefði ekki notið við — væri Mál og menning þá heldur til? Hefðu Rauðir pennar nokkurn tíma séð dagsins ljós né þá heldur Tímarit Máls og menn- ingar með þeim kvæðum og rit- gerðum sem þar hafa birst? Kristinn var leiðtoginn og framkvæmdamaðurinn. Hann var hugsjónamaður og fram- kvæmdi sem slíkur, en jafn- framt útsjónarsamur fjármála- maður fyrir hönd fyrirtækis síns — þetta tvennt — það er að segja hugsjón og hagnýt fram- taksemi — fer sjaldan saman en átti þarna samleið. Honum mun ekki hafa verið gjarnt að vísa á bug neinum sem bauð fram hönd til samstarfs án hlið- sjónar af hvort sá hinn sami var líklegur til afreka eður ei. Ef Kristinn hefðu ekki komið fram á sjónarsviðið er því hvergi vist að ýmis verk ann- arra manna, sem nú ber hátt I íslenskum bókmenntum, hefðu nokkru sinni orðið til. Llfsstarf Kristins var meðal annars fólg- ið I að hvetja og styrkja aðra. Sé litið á elstu ritgerðir Krist- ins i þessari bók, Brot úr ræðu um snillinga (1927) og Um inn- blástur (1928), sést að hann var i eðli sinu rómantiskur. Hann trúði I fyrstunni á innblástur á svipaðan hátt og nltjándu aldar bókmenntamenn og leit á skáld- gáfuna sem náðargjöf er varp- aði töfrabirtu yfir lif manna og gerði tilveruna fegurri og há- leitari. Þegar Kristinn snerist til fylgis við róttæka jafnaðar- stefnu færðist þessi trú hans yfir á hana. Samt — svo mót- sagnakennt sem það nú kann að virðast um svo róttækan mann — treysti hann fyrst og fremst á einstaklinga þegar á hólminn var komið. Hann kenndi þjóð- inni ekki aðeins að meta verk Halldórs Laxness heldur einn- ig, eða öllu fremur, að llta upp til þeirra og höfundarins! Strax ’32 talar hann um ,,að efla hann til höfðingja". Ástæðan til að Kristni tókst að snúa svo mörg- um sem raun bar vitni til fylgis við stefnu sína var meðal ann- ars fólgin I því að hugsjón hans sýndist nátengd draumsjón nítjándu aldar manna um frelsi og framfarir og betra mannlíf á öilum sviðum og vissulega hef- JÓNSSON Kristinn E. Ándrésson ur Kristinn talið sig berjast fyr- ir því. Stjórnmál og bókmenntir urðu Kristni næstum eitt og hið sama er tlmar liðu eins og víða kemur fram i ritgerðum hans. Hann var þá ekki hlutlaus gagnrýnandi, lagði pólitiskt mat á ritverk jafnframt hinu fagurfræðilega og fór ekki dult með. En skynbragð hans og smekkur á fagrar bókmenntir brást honum sjaldan hver sem I hlut átti, ekki heldur tilfinning hans fyrir þvi hverjir mundu I raun styðja málstað þann sem honum var hugfólginn. Þannig kemur fram I ritdómi, sem hann skrifar um fyrstu bók Steins Steinarrs, Rauður loginn brann, að hann efast um fram- tíð Steins sem róttæks bylting- arskálds. Þó voru fyrstu ljóð Steins I fullkomnu samræmi við stefnu „rauðra penna“ á þeim árum. En svo næmlega las Kristinn á milli linanna að hann nánast sá fyrir siðari skáldferil Steins; sem að sjálf- sögðu oili honum vonbrigðum en varð honum jafnframt til- efni til að vara Stein við. Ritgerðin Rauðsmýrarmadd- aman hefur orðið er merkileg vegna þess að hún varð meðal fleiri siíkra upphaf þess mikla og langvinna og heiftarlega striðs sem róttækir höfundar og listamenn háðu við Jónas Jóns- son frá Hriflu kringum 1940, strlðs sem öðru fremur stjakaði stjórnmálagarpinum út af skák- borði landsmálanna og dæmdi hann úr leik á besta skeiði æv- innar. Þá var máttur Kristins og samherja hans mestur. En deilurnar, sem gerðust að lok- um bæði persónulegar og illvíg- ar, urðu engum til brautargeng- is, ollu því meðal annars, beint og óbeint, að samtök rithöfunda klofnuðu og virðing þjóðarinn- ar fyrir skáldum slnum minnk- aði stórum. Ritgerðin Styrjöld Guðmund- ar á Sandi er athyglisverð vegna þess að þar kemur fram almótuð lifsskoðun Kristins sem fulltíða manns með mikla og margþætta reynslu á herð- um sér. I raun og veru felur ritgerðin I sér samanburð á tvennum lífsviðhorfum: Guð- mundar og hans sjálfs. Guð- mund hefur Kristinn valið vegna þess að hann var góður og mikill höfundur og I öðru lagi vegna hins að I skoðunum Guðmundar hefur hann fundið gagngerðastar andstæður eigin skoðana. Þarna kemur Kristinn ekki aðeins fram sem forsvars- maður annarrar stjórnmála- stefnu en þeirrar sem Guð- mundur fylgdi, heldur einnig annarra lifnaðarhátta — borg- arlifs gegn sveitalifi. Kristinn vanmat ekki hæfileika Guð- mundar. Hins vegar tel ég hann tæpast hafa metið skáldverk hans að verðleikum enda tók hann fyrst og fremst kveðskap Guðmundar til viðmiðunar. Að vísu kom lífsskoðun Guðmund- ar nægilega skýrt fram I kvæð- um hans til að fjalla mætti um hana af þeim einum. En I list- fengi náði hann langlengst I smásögunum. Það eru þær sem halda munu nafni hans lengst á lofti. Kristinn E. Andrésson leit stórum augum á hlutverk sitt. Því vandaði hann mál og fram- setning; ritgerðir hans eru sumar listaverk. Þó hann væri ekki sjálfur höfundur skáld- verka skrifaði hann sem sllkur, horfði á listina innan frá. Hann var túlkandi fremur en útskýr- andi. Þegar hann hóf starf sitt I þágu íslenskra bókmennta var sú frumkrafa gerð til bók- menntagagnrýnanda að hann skrifaði sjálfur hreinan og vandaðan stll og sannaði þann- ig með eigin vinnubrögðum að hann væri dómbær um annarra verk. Þá frumkröfu uppfyllti Kristinn flestum betur um sína daga. Sigfús Daðason hefur séð um útgáfu þessara ritgerða, prýði- lega eins og hans var von og visa, enda samstarfsmaður Kristins um árabil og síðar eft- irmaður hans. Að fræða skemmtilega Stefán Júlfusson: Sólhvörf 1976 Útgefandi: Barnaverndunarfé- lag Reykjavfkur Reykjavlk 1976 Á hverju hausti sendir Barnaverndarfélag Reykjavík- ur frá sér litla bók, sem nefnist Sólhvörf. Stefán Júlíusson rithöfundur hefur tekið að sér að sjá um þessa bók, sem er frumsamin nema fjögur Ijóð. Tvö þekkt skáld, örn Arnarson og Guð- mundur Friðjónsson eiga þar ljóð, auk þess Guðlaug Péturs- dóttir og lag manns hennar Friðriks Bjarnasonar tónskálds fylgir Ijóði hennar. Bók þessi ber yfirskriftina: Þú hýri Hafnarfjörður, enda er efni hennar að öllu leyti bundið við kaupstaðinn og næsta um- hverfi hans — menningu hans — sögu og atvinnuhætti. Mikill fróðleikur er I bókinni og má þar nefna þætti eins og um Flensborgarskólann, Sædýra- safnið, Hellisgerði og Álverið i Straumsvík. Allir þessir þættir eru svo Bðkmenntir JENNA JENSDÓTTIR skrifar um barnabækur skemmtilega skrifaðir, að ég tel þá líklega til þess að setjast að I hugskoti ungra lesenda og auka þar með þekkingu þeirra. 1 bók- inni eru líka smákaflar úr bók höfundar: Byggðin I hrauninu, sem mér þykir með betri bók- um er ég hefi lesið um bernsku- og æskuslóðir höfunda. Stefán Júlíusson er sá údif- andi höfundur sem hvað best hefur tekist að lýsa sálarlifi unglinga og viðbrögðum þeirra á erfiðum stundum. Það er skemmtileg nýbreytni ef Barnaverndarfélag Reykja- víkur hyggst koma með slíkar bækur frá hinum ýmsu byggða- lögum, skrifaðar af höfundum, sem lifað hafa og hrærst I við- komandi umhverfi. Og mikill fengur börnum og unglingum að fá slíka bók I hendur ef svo vel tekst til sem hér. Margar ljósmyndir eru I bók- inni og frágangur góður. Þú hýrr Hafnaríjörður SÖLHVÖRF 1976 Kápusfða bókarinnar

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.