Morgunblaðið - 09.01.1977, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 1977
7
Áramót eru tími reiknings-
skila, um það hljóta menn að
vera á einu máli. Þá eru oft
síðustu forvöð að grynna á
gömlum skuldum, eða að
greiða þær upp.
Hvort þú, sem þessar línur
lest, hefur einhverra slíkra
skuldaskila þurft að gæta
áðuren gamla árinu lauk,
veit ég ekki. En ég hef í huga
skuld, sem hvorki þú né ég
getum greitt upp, en við eig-
um að gjalda vexti af, hver
og einn sem hann er maður
til. Hér á ég við það, að við
erum ekki aðeins i skuld við
liðið ár, heldur við liðin ár og
aldir.
Vera má, að mál mitt verði
með því Ijósara ,að tilfæra
orð, sem Páll postuli reit
kristnum mönnum i Róma-
borg fyrir röskum 1 9 öldum:
,,Ég er i skuld bæði við Grikki
og útlendinga, vitra og
fávísa." Páll var nýr maður á
nýrri öld, en honum var Ijóst,
að hann stóð í skuld um
gamlan arf við liðin ár og
aldir.
Ert þú ekki í svipaðri skuld
og Páll frá Tarsus?
Þú ert i skuld við æsku-
heimili þitt, foreldra þína og
marga aðra, sem hafa lagt
fram sinn skerf að því sem
þú nýtur á margan hátt i dag.
Og í þér lifir ennþá miklu
eldri ómeðvitaður arfur frá
löngu liðnum árum og öld-
um.
Ég er ekki að minna þig á
þetta til þess að þú farir að
dýrka skynsemdarlaust hina
„gömlu, góðu daga". Saga
mín er sú, að rómantisk
aðdáun min á yngri árum á
hinni gömlu, glæstu sögu er
mér að miklu horfin en þegar
ég les þá sögu fyrri alda á efri
árum mínum, er mér Ijósara
en fyrr skuld mín við liðnar
aldir og ár.
Viðurkenning þessa er
gagnleg og e.t.v. nauðsyn-
legri nú en oftast fyrr. Mörg
eru teikn, sem til þess benda
að meiri breytingar á
hugsunarhætti og viðhorfum
kunni að vera framundan en
enn er auðvelt að átta sig á.
Þær öldur uppreisnar gegn
viðhorfum eldri kynslóðar-
innar benda til þess, að fyrir
dyrum séu róttækar breyting-
ar, þegar kynslóðin, sem nú
er ung, tekur við af hinni
eldri og ræður ferðinni. Vafa-
laust má að ósekju sitt hvað
,sem við höfum búið við, fara
veg allrar veraldar. Hæst rísa
öldur mótmæla gegn ráðandi
stefnum í stjórnmálum og
menningarlifi. En þegar
slíkar öldur berast frá manni
til manns og uppreisnar-
hugur gegn ráðandi straum-
um i stjórnháttum,
menningu, mennt og trú
getur verið vá fyrir dyrum ef
gleymist skuldin við fyrri
aldir og mönnum sést yfir
það að engin kynslóð getur
verið ný kynslóð nema að
vissu marki, þvi að hver kyn-
slóð sem kemur, lifir og
nærist af verðmætum, sem
fyrri kynslóðir skópu, og
stendur á grunni, sem þær
hafa lagt.
Auðvitað á hver ný kynslóð
að raða sínum steinum í
þann grunn, en grunnurinn
Gamlar
skuldir
var lagður á liðnum öldum,
og skyldugt er að greiða
gjaldið á þann hátt að sýna
virðingu því sem lífvænt er i
gömlum arfi, en láta hitt fara
lönd og leið, sem bundið var
horfinni tíð og á ekki tilveru-
rétt lengur. Enginn hlutur er
af því einu góður, að hann er
gamall, og á það jafnt við um
sýnileg sem ósýnileg
verðmæti, jafnt um gömul
hús og gamlar bækur, jafnt
um gamalt handverk sem
gamla list, og einnig um
gömul tjáningarform og
gamlar umbúðir trúar-
sannindanna, einnig helgra
siða
Þegar mér var fengið eins-
konar húsbóndavald yfir
blessaðri gömlu
Dómkirkjunni fýsti mig að
vita, hvað geymt kynni að
vera á hanabjálkaloftinu
undir rjáfri kirkjunnar. Þar
urðu fyrir mér kolsvartir,
tjargaðir hlerar, bogadregnir
að ofan. Ég spurði Árna
gamla kirkjuvörð sem lengi
þjónaði kirkjunni af
trúmennsku, hvað þetta
væri, og hann sagði: Þetta er
ekki notað lengur en var áður
sett fyrir gluggana við útfarir
til að loka úti dagsljósið og
auka sorgarsvipinn.
Ég man sem barn og
einnig frá fyrstu prestskapar-
árum minum að stofan, sem
líkkistan stóð i við húskveðju,
og jafnvel kirkjan, var við
útför tjölduð svörtum
klæðum. Svo óhugnanleg
áhersla var á það lögð auk
þess sem presturinn sagði að
gera jarðarförina sem allra
sorglegasta. Fyrst sá ég
kirkju tjaldaða hvitum
dúkum við útför próf.
Haralds Nielssonar, enda
vann hann að því allra
manna hérlendra mest að
setja fagnaðarblæ upprisunn-
ar og endurfundanna á útfar-
ir og alþjóð er kunnugt að
þar var hin spíritíska kristin-
dómstúlkun hans að verki.
Kolsvörtu gluggahlerarnir í
Dómkirkjunni voru lokaðir
uppi í rjáfri, svörtu tjöldin,
sem lengi voru síðan hengd í
kórdyr við útfarir og á kerta-
stöplana hurfu. Þannig eiga
gamlar leifar þess, sem ekki
er lífrænt lengur, að hverfa.
Grátklökkvir sálmar með úr-
eltum hugmyndum um ægi-
leik dauðans upprisu
rotnaðra líkamsleifa við
lúðrablástur á dómsdegi o.fl.
þess háttar, — allt hefur
þetta þokað fyrir öðrum hug-
myndum um dauðann.
Auðvitað voru til undan-
tekningar, en breytinguna
þarf engum þeim að segja,
sem nokkra áratugi man
aftur í tímann.
Við skuldum liðnum kyn-
slóðum mikið, við stöndum á
herðum þeirra um nálega allt
í menningu okkar annað en
tæknimenninguna. Skuldina
eigum við að greiða þann
veg, að við höldum i heiðri
kjarnann í þeim arfi, sem
þær létu okkur eftir en láta
umbúðir lönd og leið ef þær
hæfa ekki lengur nýrri
hugsun og nýrri öld
Svo er um guðshugmynd
okkar að sitt hvað af þeim
búningi sem menn klæddu
hana i fyrir öldum eða árþús-
undum hæfir ekki lengur og
reynist skaðsamlegt boðun
kristindómsins. En kjarninn
lifir meðan maðurinn er likur
þeim manni, sem lifir á jörðu
i dag.
Kolsvörtu gluggahlerarnir
undir rjáfri Dómkirkjunnar
tala Ijósu máli um þá breyt-
ingu, sem orðið hefir á
viðhorfum manna til
dauðans. Þeir verða ekki
vændir um ósannindi. Og
þeir sýna, hvernig skynsam-
legt er að fara með úreltar
umbúðir sem fyrri alda
mönnum var eðlilegt að
klæða eilíf trúarsannindi i.
Vist skuldum við liðnum
kynslóðum mikið og margt,
en gamlar skuldir verða ekki
greiddar með innstæðulaus-
um ávísunum.
FYRIRTÆKI
Á ÁRTUNSHÖFÐA
Stofnfundur hagsmunasamtaka verður haldinn í matstofu Miðfells h.f.
Funahöfða 7, þriðjudaginn 1 1 /1 1 977 kl. 20.30.
Undirbúningsnefndin.
Bátar til sölu
27 lesta bátur byggður 1975
21 lesta bátur byggður 1 972
1 1 lesta bátur byggður 1 970
Okkur vantar flestar stærðir fiskiskipa á sölu-
skrá. Mikil eftirspurn. _____________
SKIP&
FASTEIGNIR
Skúlagötu 63 Simar 21735 — 21955 Heima 36361
Ólí H. Sveinbjörnsson viðsk.fr.
MYNDUSTA-
OG HAND/ÐASKÚLI
ÍSLANDS
Ný námskeið hefjast
20. janúar til 1. maí 1977
1 . Teiknun og málun fyrir börn og unglinga.
2. Teiknun og málun fyrir fullorðna
3. Bókband.
4. Almennur vefnaður.
5. Myndvefnaður.
Námskeiðin hefjast föstudaginn 21. janúar.
Innritun fer fram daglega kl. 10— 12og2 — 5
á skrifstofu skólans, Skipholti 1 . Námskeiðs-
gjöld greiðist við innritun áður en kennsla
hefst.
Skólastjóri.
Reykjavík, Skipholt 1, Sími 19821
Höfum kaupendur að eftirtöldum verðbréfum:
VERÐTRYGGÐ SPARISKÍRTEINI RÍKISSJÓÐS:
1966 1 flokkur Kaupgengi pr. kr. 100 - 1 593 29
1966 2 flokkur 1494 27
1967 1 flokkur 1405 73
1967 2 flokkur 1396 48
1968 1 . flokkur 1221 91
1968 2 flokkur 1 149 87
1 969 1. flokkur 859 49
1970 1. flokkur 791.02
1970 2 flokkur 582 85
1971 1 flokkur 552 16
1972 1 flokkur 481 85
1972 2. flokkur 41 7 32
1 973 1. flokkur A 324.36
1973 2 flokkur 299 80
1974 1 flokkur 208 23
1975 1 fiokkur 1 70 23
1975 2. flokkur 129 91
1 976 1 flokkur 122 90
HAPPDRÆTTISSKULDABRÉF RÍKISSJÓÐS:
Kaupgengi pr. kr. 100.-
1972 A 369.72 (10% afföll)
1974 E 169 74 (10% afföll)
HLUTABRÉF:
Almennar Tryggingar HF tilboðóskast
Höfum seljendur að eftirtöldum verðbréfum:
VERÐTRYGGÐ SPARISKÍRTEINI RÍKISSJÓÐS:
Sölugengi pr. kr 100 -
1965 1 flokkur 2025 47
HAPPDRÆTTISSKULDABRÉF RÍKISSJÓÐS:
Söiugengi pr. kr. 100 -
1974 D 244 14 (8 4% afföll)
VEÐSKULDABRÉF:
3ja ára fasteignatryggð veðskuldabréf með hæstu vöxtum (36% afföll)
5 ára fasteignatryggð veðskuldabréf með hæstu vöxtum (45% afföll)
NÁRPGJTinGflRPÉMG ÍStflnDS HP.
Verðbréfamarkaður
Lækjargötu 12, R (Iðnaðarbankahúsinu)
Sími20580
Opið frá kl. 13.00 til 16.00 alla virka daga.
EF ÞAÐ ER FRÉTT-
NÆMT ÞÁ ER ÞAÐ í
MORGUNBLAÐINU