Morgunblaðið - 24.02.1977, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. FEBRUAR 1977
Leikhúsferð í M.H.
— „Drekinn” eftir Evgeni Schwarts
Þakkað fyrir ánægjulega leiksýningu hjá
Leiklistarfélagi Menntaskólans við Hamrahlíð
Það mun víst ekki tíðkast hér á
landi, að leikmenn taki sér penna
i hönd og leyfi sér að skrifa um
leik og list. Yfirleitt er það eftir-
látið hinum „útvöldu“. Á það sér
sérstaklega stað, þegar leiklist er
annars vegar. Við þekkjum það
hvernig þorri leikhúsgesta, leik-
arar, leikritahöfundar og áhuga-
fólk um leiklist, bíður með öndina
í hálsinum eftir því að þessi spek-
ingurinn eða hinn, öðru nafni
leikgagnrýnendur kveði upp úr-
skurð sinn um viðkomandi leik-
verk. Það á sér venjulegast stað
eftir aðra eða þriðju sýningu.
Hér áður fyrr og enn geri ég
mér það til gamans að lesa leik-
dóma í dagblöðunum, hvort sem
ég fer á viðkomandi sýningar eða
ekki. Eftir að hafa stundað þessa
iðju i nokkra áratugi með þar af
leiðandi þekkingu á meðferð þess-
ara mála á því tiltölulega þrönga
sviði sem aðstæður setja islenzku
leikhúslífi og leiklistargagnrýn-
endum, er þvi ekki að leyna að oft
á tiðum hafa mér fundizt skrif um
islenzk leikhúsmál vera í ákaflega
þröngum og afmörkuðum skorð-
um, jafnvel kansellístíl. Ef til vill
er það ekkert furðulegt þegar
haft er i huga, að yfirleitt eru það
sömu mennirnir sem skrifa um
leikhúsmál fyrir sömu blöð ár frá
ári og jafnvel áratug eftir áratug.
Þrátt fyrir mikla þekkingu, lær-
dóm og vit, eru hinir ágætu leik-
ritagagnrýnendur eins og annað
fólk að þvi leyti, að eftir þvi sem
þeir fjalla lengur um viðfangs-
efnið, verða þeir einhæfari og
vanabundnari. Jafnframt mótast
afstaða þeirra til viðfangsefna og
leikara smátt og smátt þannig, að
fyrir hinn hlutlausa áhorfanda
getur það orkað tvimælis, hvort
hann fær hin réttu skilaboð, gagn-
rýni eða túlkun sem nauðsynlegt
er að skrif blaðanna um leikhús-
mál skili, bæði vegna þeirra sem
eiga að njóta listarinnar og svo
hinna sem leitast við að skapa list.
Þvi hef ég þennan formála fyrir
skrifum mínum um leikritið
Drekann eftir Evgeni Schwarts, í
þýðingu örnólfs Arnasonar, leik-
stjóri Þórunn Sigurðardóttir,
sviðsett og uppfært af Leiklistar-
félagi Menntaskólans við Hamra-
hlíð (L.F.M.H.) að ég fann hjá
mér sérstaka hvöt til að vekja
athygli á hinni óvenjulega góðu
frammistöðu allra er stóðu að
þessari sýningu. Vegna fjarrveru
átti ég þess ekki kost að sjá sýn-
ingu L.F.M.H. fyrr en s.l. föstu-
dagskvöld, en það mun hafa verið
þriðja sýning. Húsfyllir var og
undirtektir áhorfenda voru í sam-
ræmi við frábæra frammistöðu
Lancelet (Björn G. Jónsson)
hins unga fólks, sem sannarlega
lék af mikilli list.
Það var vissulega unun að horfa
á þessa ungu „leikmenn" i leik-
listinni bregða sér á skeið og gera
það á svo frábæran hátt, að jafn-
vel „löggiltir" leikarar og leikrita-
gagnrýnendur verða að sætta sig
við það, að á þetta, að ýmsu leyti
leikhúsafrek sé minnzt af áhuga-
manni.
Rétt er að fara nokkrum orðum
um leikritið Drekann og höfund
þess, Evgeni Schwarts. Schwarts
fæddist árið 1896 I bænum Kazan
I Sovétrikjunum. Hann starfaði
um tíma sem leikari i Rostov, flyzt
síðan til Leningrad og tekur að
skrifa i barnablöð. Síðan tekur
hann að skrifa leikrit og eru hin
þekktustu þeirra skrifuð eftir
1934, en Schwarts lést árið 1958,
62ja ára að aldri.
Yrkisefni sitt sækir Schwarts I
þjóðsögur og ævintýri og tengir
það þjóðfélagsádeilu og gagnrýni.
Verk hans voru bönnuð í Sovét-
ríkjunum fyrir þann boðskap um
mannúð og mannkærleik, sem
þau höfðu að flytja og hina hörðu
Elsa (Sigrfður Þorgeirsdóttir)
gagnrýni sem í þeim fólst á
ómennskt kerfi. Drekinn er
saminn árið 1943, er blóðug
heimsstyrjöld stendur sem hæst
og aðeins þremur árum eftir að
upp úr slitnar fóstbræðralagi
einræðisherranna Hitlers og
Stalíns. Þeir berast nú á bana-
spjót. Leikritið lýsir skýrt og á
einfaldan hátt ægiveldi einræðis-
ins og ómennskum áhrifum þess.
Drekinn er tákn ógnunar og
striðsreksturs, sem raunverulega
hrjáir mannkynið á hverjum
Karl Ágúst (Jlfarsson leikur
Drekann.
Karlamagnús (Indriði Einarsson)
tima, mótar það eða þurrkar út,
eftir því hvernig stríðslukkan
snýst. Lokaboðskapur þess er að
hið góða sigrast á hinu illa og að
öll viljum við stefna að betri
heimi.
Fór vel á þvi að nemendur
Hamrahlíðarskóla skuli einmitt
taka þetta leikhúsverk til með-
ferðar. Er ég sannfærður um, að
þeir hafa verið sér þess vel með-
vitandi, hvern boðskap það hefur
að flytja, manngöfgi og mannkær-
leik til framdráttar. Þótt leikrit
■
sem þetta sé einvörðungu
stundargaman áhorfenda, er
njóta þess i nokkrar klukkustund-
ir og áhorfendur skipti aðeins
nokkrum hundruðum er það sjá,
er það ef til vill meira virði að í
einum skóla skuli nokkrum
nemendum takast að framkalla þá
listsköpun og ytri umgjörð, sem
L.F.M.H. hefur tekizt. Hér er ekki
unnið I krafti fjármagns, kerfis
eða sérmenntunar, heldur er hér
á ferðinni ótvirætt ungt, áhuga-
samt hæfileikafólk, sem eflir
hvað annað og bætir. Það skapar
skemmtilega og einlæga list.
Ytri umgjörð leikritsins var
smekklega unnin. Áhorfendur
sátu I hallargarði, — sal skólans
— uppsetning sviðsins var prýði-
lega útfærð og skilaði vel þvi um-
hverfi sem leikritið á að fara fram
í. Leikarar fóru frjálslega um
sviðið, hvort sem leikurinn fór
fram fyrir framan áhorfendur
eða meðal þeirra. Hljóðeffektar
og lýsing gáfu ágæt dramatísk
áhrif og var merkilegt, hvað hinu
unga áhugafólki tókst að fram-
kalla i þessum efnum, þegar haft
Borgarstjórinn (Jakob S. Jóns-
son)
er í huga, að leikurinn á sér stað í
skólasal, en ekki i leikhúsi, þar
sem fullkomin tæki á þessum
sviðum eru fyrir hendi.
Eigi ætla ég mér þá dul að
kveða upp úr um þýðingu örnólfs
Árnasonar á leikritinu, þótt ég
hafi áður átt þess kost að sjá það
leikið á þýzku í Austur-
Þýzkalandi, þó verð ég að segja,
að einstöku sinnum brá fyrir
setningum og orðalagi, sem var
ekki alveg i samræmi við stil og
form þess.
Ingóifur Armannsson:
Á FYRSTU dögum hins nýja
árs hefur mátt sjá og heyra í
fjölmiðlum og víðar upplýsing-
ar um framkvæmdir af ýmsu
tagi í nágrenni Akureyrar.
Viðamestar eru sennilega fram-
kvæmdir á vegum Vegagerðar
rikisins, Rafmagnsveitna ríkis-
ins og Hitaveitu Akureyrar.
Við lítið eitt nánari athugun
á þessum annars óskyldu fram-
kvæmdum kemur i Ijós, að eitt
er þeim þó öllum sameiginlegt:
í sambandi við yfirstandandi
eða áætlaðar framkvæmdir
þessara aðila er ráðgert og yfir-
leitt talið „óhjákvæmilegt“, að
þær muni gera þó nokkur skörð
í þann fátæklega trjágróður
sem reynt hefur verið að rækta
upp á síðustu árum.
Þannig gerir Vegagerðin ráð
fyrir, í öllum valkostum um
vegarstæði austur frá Akureyri
að „óhjákvæmilegt" verði, að
vegurinn liggi langsum eftir að
minnsta kosti öllum norður-
hluta Váðlareits (á móti Akur-
eyri).
Rafmagnsveitur ríkisins eru
þessa dagana að Ijúka við lögn
svonefndrar Kröflulínu og auð-
vitað var „óhjákvæmilegt" að
velja henni stað í gegnum úti-
vistarsvæðiið í Kjarnalandi og
þá reyndist einnig „óhjákvæmi-
legt“ að láta þessa línulögn og
línuna fram í Eyjafjörð mætast
í þessum eina trjáreit á leiðinni
Trjálundurinn I Gróðrarstöðinni.
og þar af leiðandi var „óhjá-
kvæmilegt" að grafa Eyjafjarð-
arlínuna niður á nokkuð löngu
bili og þánnig fór þónokkuð af
ört vaxandi trjágróðri „i gröf-
ina“.
Hitaveita Akureyrar hannar
þessa dagana sina aðveituæð til
Vaðlareitur neðst I Vaðlaheiði gegnt Akureyri.
„Að höggva
tré og annað..
bæjarins. Og heyrst hefur, að
það verði ,,óhjákvæmilegt“ að
sú ágæta „æð“ fari meðal ann-
ars að hluta í gegnum elsta trjá-
reitinn í Kjarnalandi og gegn-
um efsta hluta trjágróðursins i
Gróðrastöðinni.
Eflaust er í sumum tilvikum
„óhjákvæmilegt" að til svona
spjalla á trjágróðri komi, en þó
virðist réttmæt krafa, að slíkar
aðgerðir séu vel rökstuddar og
ræddar fyrirfram við viðkom-
andi aðila.
Þó ekki væri annað, þá er hér
um nokkrar fjárupphæðir að
ræða, þar sem reikna má 2—6
m tré á 1—8 þúsund kr. og hér
er um að ræða nokkur þúsund
tré af þeirri stærð. En þó að
nokkur þúsund tré á nokkur
þúsund krónur hvert geri ein-
hverja tugi milljóna, þá skiptir
það sennilega ekki miklu máli
við þær milljarðarframkvæmd-
ir, sem hér hefur verið minnst
á.
En meginástæður þess, að ég
hef nú fest þessar hugrenning-
ar á blað og leitast við að koma
þeim á framfæri við fleiri aðila
eru eftirfarandi: Þar sem ekki
er ennþá búið að ganga endan-
lega frá staðsetningu á tveimur
af þessum framkvæmdum, þá
er ef til vill veik von til þess, að
ennþá sé hægt að hafa einhver
áhrif í þá átt, að trjágróðri þeim