Morgunblaðið - 24.02.1977, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. FEBHUAR 1977
Kristín Hildur Sætran;
„Aftaka Reykjavíkur”
Um og uppúr næstu alda-
mótum, munu nær öll hús
byggð fyrir síðustu aldamót og
á fyrsfu tugum þessarar aldar,
vera horfin af svæðinu vestan
Snorrabrautar og norðan
Hringbrautar.
Skipulagssýningin
að Kjarvalsstöðum
FrarnSiefur farið endurskoð-
un á aðalskipulagi Reykjavíkur
sem var samþykkt 1965. Breyt-
ingartillögurnar, sem fram
hafa komið, eru það miklar að
rétt er að nefna þa'r nýtt skipu-
lag. Tillögurnar hafa nú verið
samþykktar af skipulagsnefnd,
en biða samþykktar borgarráðs
og borgarstjórnar. Borgaryfir-
völd héldu sýningu til að
borgarbúar gætu komið með
ábendingar sínár og athuga-
semdir, áður en þau gæfu sitt
endanlega samþykki. Þróunar-
stofnun Reykjavíkurborgar
helur unnið að endurskoðun
aðalskipulagsins frá 1965,
undir yfirstjórn skipulags-
nefndar.
Skipulagssýningin var yfir-
gripsmikil og til að geta kynnt
sér hana til hlítar hefði þurft
marga klukkutima, jafnvel
daga og hve stór hluti borgar-
búa gefur sér þann aukatíma?
Enda hefur vínnan við hina
ýmsu þa'tti tillaganna tekið
mörg ár. Þessi grein er tilraun
til kynníngar á framtíðarskipu-
lagi gamla borgarhlutans í
Reykjavík
Kvosin o£
Grjótaþorpið
samkvæmt
nýju tillögunum
Kvosin (milli Aðalstrætis og
La'kjargötu) eftir 10 til 20 ár:
Húsaröðin frá bókaverslun
Eymundssonar í Austurstræti
að Lækjartorgi, meðfram
La-kjargötu frá La'kjartorgi
(ekki Nýja Bíó) að Skölabrú,
eftir Skólabrú og Pósthússtræti
að Hótel Borg, verður með öllu
horfin. 1 þeirra stað verða
komin 4ra hæða hús, sambyggð,
með efstu hæðina dregna inn
frá götuhliðinni.
Öll húsin á svæðinu Vonar-
stræti, Tjarnargata, Kirkju-
stræti (utan Alþingishússins)
og Templarasund verða horfin
og í stað þeirra komin 4ra hæða
hús. Húsið sunnan Vonarstræt-
is og austan Tjarnargötu, í
krrkanum víð Tjörnina; horfið.
Búið verður að loka Austurvelli
með því að bæta viðbyggingu
framan við hús Pósts og síma,
alveg fast að Kirkjustræli.
Húsin meðfram Vallarsundi
(við Hallærísplanið), Veltu-
sundi og inn eftir Hafnarstræti,
til og með bökaverslun Snæ-
bjarnar verða með öllu horfin
og í þeirra stað komin 4ra hæða
hús með efstu hæðina inn-
dregna. Einnig verður búið að
fjarlægja mörg fleiri hús við
Hafnarstræti.
Grjótaþorpið eftir 10 til 20 ár:
Grjótaþorp takmarkast af Aðal-
stræti, Túngötu, Garðastræti og
Vesturgötu. Grjótaþorp verður
búið að endurbyggja með 3ja og
4ra ha'ða húsum og fyrirtæki
komin í stað núverandi íbúa.
Göturnjr og götuheitin verða
enn þau sömu, en að öðru leyti
verður hverfið óþekkjanlegt
frá því sem er í dag.
Margar fleiri byggingar
munu hverfa.
Skipulagsyfirvöld hafa skýrt
tekið fram, að þau hafa ekki
tekið nákvæmlega afstöðu til
hvaða hús skuli fjarlægð og
hvaða ekki, að þau hafi aðeíns
gefið upp hámarksramma. Ein-
göngu hafa verið samþykktir
þeii hlutar tillagnanna, er lúta
að gatnagerð, hæð húsa og
nýtingarhlutfalli lóða. Nýt-
ingarhlutfall er ák.veðin tala,
sem gefur til kynna hve stórt
hús megi byggja á hverri
einstakri lóð.
Atvinnutækifæri á
höfuðborgar-
svæðinu
Neðangreindar tölur eru frá
Þróunarstofnun Reykjavíkur-
borgar. Tölur utan sviga eru
miðaðar við íbúatölu Reykja-
víkur, en tölur innan sviga eru
miðaðar við íbúatölu alls höfuð-
borgarsvæðisins. Höfuðborgar-
svæðið er Reykjavik, Sel-
tjarnarnes, Kópavogur, Garða-
hreppur, Bessastaðahreppur og
Haínarfjörður. (Mynd 1 og2)
Fermetrafjöldi í
miðborginni
Eftir upplýsingum frá Þróun-
arstofnun Reykjavíkurborgar,
eru 63% alls atvinnuhúsnæðis í
Reykjavik, vestan Kringlumýr-
arbrautar.
Sérstakt skipulag var gert af
svæði, sem afmarkast af Aðal-
stræti, Vonarstræti, Amt-
mannsstíg, Þórsgötu, Snorra-
braut/ Bergþórugötu og Rauð-
arárstíg.
200.000 fm.
aukning á gólffleti
Spá Þróunarstofnunar
Reykjavíkurborgar um aukn-
ingu gólfflatar í Reykjavík
1975—1995:
Verslanir 100.000 fm.
Skrifstofur 120.000 fm.
Sérhæfðar stofnanir 300.000
fm.
Fólksfjöldi á höfuð-
borgarsvæðinu
Neðangreindar tölur, frá ár-
unum 1950 og 1975 og spáin
1995, eru frá Þróunarstofnun
Reykjavíkurborgar.
Reykjavík Höfuðb.sv.
1950 55.000 65.000
1975 85.000 120.000
1995 102 000 157.000
1950- 47.000 92.000
1995 aukning
1975 85.000 120.000
47.000 92.000
2020 132.000 212.000
Hvað er áætlað í langtíma
skipulagningu höfðuðborgar-
svæðisins að hluti atvinnutæki-
færa, vestan Kringlumýrar-
brautar og austan Seltjarnar-
ness, verði eftir 43 ár, árið
2020? Þar eru í dag 50% at-
vinnutækifæra alls höfuðborg-
arsvæðisins.
íbúar/ekki íbúar í
miðbænum, hver er
raunveruieg ætlun
skipulagsyfirvalda?
1 skipulagstillögunni að svæð-
inu milli Aðalstrætis og Rauð-
arárstígs, mynd 3, kemur fram
íbúðaþröun þess svæðis.
1945 voru þar 12.000 íbúar.
1975 voru þar 5.000 íbúar.
1 skipulagstillögunni ' er
stefnt að ibúar verði um 7.000..
Skipulagsnefnd hefur, eins
og áður hefur komið fram, ein-
ungis samþykkt þann hluta til-
laganna, er lúta að gatnagerð,
hæð húsa og nýtingarhlutfalli
lóða. Varðandi íbúðaþróun
leggur nefndin til að gefin
verði út þinglýst kvöð um
íbúðanotkun, fari nýtingarhlut-
fall lóða yfir 1,5 í nýbygging-
um.
Þetta ákvæði gildir líklega
ekki fyrir Kvosina, Laugaveg-
inn eða svæðið sunnan Skúla-
götu. Á þetta ákvæði kannski
eingöngu að ná yfir Grjótaþorp.
Þar er skipulagsnefnd búin að
samþykkja nýtingarhlutfallið
1,5 fyrir allt svæðið, en það má
hækka upp í 2,0 ef um íbúðir er
að ræða. Það hefur ekki komið
skýrt fram hvar þessi þinglýsta
kvöð um íbúðanotkun á að
gilda
Eins og fyrr segir, gefur
nýtingarhlutfallið tiT kynna,
hve stóra byggingu megi byggja
á hverri einstakri lóð. T.d.
nýtingarhlutfallið 2,0 á 300 fm.
lóð þýðir að á þeirri lóð megi
reisa byggingu, sem hefur 600
fm. gólfflöt. Nýtingarhlutfallið
2,0 x 300 fm. lóð = 600 fm.
gólfflöt. Byggingar fylla sjald-
an út nema hluta af lóðinni,
þannig að þessir 600 fm. eða
nýtíngarhlutfaliið 2,0, þýða
nokkurra hæða byggingu.
Til skýringar má geta þess að
Morgunblaðshúsið hefur
nýtingarhlutfallið 5,0.
Verndun/ekki
verndun, hver er ætl-
un yfirvalda?
Mörg hús miðbæjarsvæðisins,
henta illa fyrir fyrirtæki og
stofnanir. Þau voru byggð fyrir
íbúðanotkun og eru enn í fullu
gildi sem íbúðir. Öll hús þarfn-
ast viðhalds. Gömlu íbúðarhús-
unum hefur ekki verið haldið
við sem skyldi. Sérfræðingar
telja, að flest húsanna sé hægt
að gera við, fyrir 70% af bygg-
ingarkostnaði nýrrar bygg-
ingar, þannig að þau standist
ströngustu kröfur um ibúðar-
húsnæði.
Aðalvandi verndunar að sögn
skipulagsyfirvalda, er fjárhags-
legs eðlis. Ef lóðareiganda væri
meinað af hálfu skipulags-
yfirvalda að hafa jafnstóra
byggingu á sinni lóð og ná-
granninn, hlytu þau hin sömu
yfirvöld að vera eiganda lóðar-
innar skaðabótaskyld, fyrir
þessar takmarkanir og um leið
fjárhagstap. Við að byggja
fleiri góflfermetra á lóðinni,
hækkar lóðarverðið og því
meira sem lóðin er nær mið-
bænum. Með aðgerðum eins og
að ákveða frekar hátt nýtingar-
hlutfall í Grjótaþorpi, áður en
afstaða er tekin gagnvart
verndun núverandi húsa, þá
hækka hin sömu yfirvöld lóða-
veróið sjálfkrafa og þar með
mögulegar skaðabætur, ef
ákvörðun um verndun yrði tek-
in.
Engin ákveóin stefna hefur
verið tekin um hvaða eldri hús
skuli fjarlægð og hvaða ekki, á
sama tíma og ákvarðanir um
hæð nýbygginga og nýtingar-
hlutfall lóða er tekið.
Framtíðarþróun
miðborgar Reykja-
víkur.
Aðalathafnasvæði fjölmargra
fyrirtækja og stofnana er í mið-
bænum. Eðlilega. Fólksfjölgun,
bættur efnahagur o.fl. skapar
þörf fyrir stærra húsnæði hjá
þessum aðilum. Önnur fyrir-
tæki eru í samkeppni við þau,
sem fyrir eru í miðbænum, en
myndu standa betur að vígi, ef
þau gætu verið í næsta ná-
grenni. Kleiri eiga erindi í
gamla miðbæinn en nokkurt
annað svæði innan höfuð-
borgarinnar. Að sjálfsögðu
sækjast fyrirtæki og stofnanir
eftir aðstöðu í gamla miðbæn-
um. Að sjálfsögðu reyna þau að
fá máli sinu fremgengt.
Auk þess sem áður er greint
um Kvosina og Grjótaþorpið, er
gamli Vesturbærinn óskipu-
lagður. Enda er nýtingarhlut-
fallið hátt á þeim lóðum, sem
nýbyggingar hafa risið á, í stað
gömlu húsanna.
Þróun sfðastliðinna ára sýnir
greinilega hvert stafnir. Því er
ekki óreunhæft að halda fram
að eftir 25 til 50 ár, verði varla
íbúðarhús sjáanlegt i gamla
miðbænum, byggt fyrir eða á
fyrri helmingi 20. aldarinnar.
Hvar er það fólk, sem ann
Reykjavík eins og hún er í dag?
Er það ekki til? Ætlar það að-
eins að smámótmæla í hvert
sinn, sem eldra hús er rifið?
Augljóst er, að þeir aðilar er
hafa efnahagslegra hagmuna
að gæta varðandi uppbyggingu
og endurbyggingu gamla
miðbæjarins, hafa túlkað og
munu túlka skoðanir sinar
gagnvart yfirvöldum. Til að
skapa heilbrigða þróun þarf að
taka tillit til margra þátta og
mismunandi þarfa og því verða
talsmenn mismunandi skoðana
að tala hátt og skýrt og rök-
styðja mál sitt vel. Fulltrúar
efnahagslegra sjónarmiða
fylgja máli sínu fast eftir og
þeirra sjónarmið munu ráða
þróuninni, nema því aðeins
fulltrúar félags- og menningar-
sjónarmiða hafi sig jafn mikíð í
frammi.
Þá mætti vera að skapaðist
alhliða þróun í framtíðarskipu-
lagi Reykjavíkur.
Skipulags-
tillögur um
miðborg
Reykjavík-
ur, sem
fram komu
að
Kjarvals-
stöðum
Eftir nýju tillögunum að ofangreindu svæði, verður 200.000 fm.
gólfflataraukning þar möguleg.
Fjöldi atvinnutækifæra á svæðinu vestan Kringlumýrarbrautar og
austan Seltjarnarness, reiknaður sem hlutfall af heildartölu at-
vinnutækifæra Reykjavíkur og höfuðborgarsvæðisins.
Fjöldi atvinnutækifæra á svæðinu vestan Snorrabrautar og norðan
Hringbrautar, reiknaður sem hlutfall af heildartölu atvinnutæki-
færa I Reykjavík og á höfuðborgarsvæðinu.